Published
2023-04-06
Keywords
- sexual crime,
- criminal policy,
- sex offenders register
Abstract
In the past few years, the penal policy against sex offenders has become more strict and harsh. The sanctions against the perpetrators of such acts have been increased, while measures such as suspended sentences or removal of convictions have been limited. At the same time, a number of institutions dedicated to sex offenders have been introduced to the system, such as the State Commission investigating paedophilia cases or the register of sex offenders, the purpose of which is to supervise and control the perpetrators.
The article discusses the public policy towards two groups of perpetrators: both adults and minors who have committed various forms of violation of sexual freedom. After an introduction presenting sexual crimes in quantitative terms, the sanctions against adults and the educational measures imposed against minors are discussed. They are used to assess whether the policy for combating acts that violate sexual freedom is consistent and strict.
Particular attention is paid to the sex offenders register as an institution used – exceptionally – both against juveniles and adult offenders. Selected problems in the functioning of the register will be presented, especially in the case of minors, as well as procedural shortcomings revealed in the first five years of its operation.
In the summary, the direction of further research will be outlined, which – in the authors’ opinion – will help determine the expectations of victims of sexual crimes regarding criminal policy.
References
- Druk VIII.189, Przeciwdziałanie zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym – tekst ustawy wraz uzasadnieniem, s. 16, sip.lex.pl [dostęp: 12.01.2023].
- Druk sejmowy nr 2183/IX, https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=2183 [dostęp: 12.01.2023].
- Jones T., Newburn T., Policy convergence, politics and comparative penal reform: Sex offender notification schemes in the USA and UK, „Punishment & Society” 2013, t. 15, nr 5.
- Gardocki L., Zagadnienia teorii kryminalizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1990.
- Giezek J. (red.), Kodeks Karny. Część szczególna. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2021, sip.lex.pl [dostęp: 12.01.2023].
- Górecki P., Konarska-Wrzosek V., Postępowanie w sprawach nieletnich. Komentarz, wyd. 2, Wolters Kluwer, Warszawa 2019, sip.lex.pl [dostęp: 12.01.2023].
- Gromek K., Komentarz do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 2001.
- Gruszczyńska B., Przemoc wobec kobiet w Polsce. Aspekty prawnokryminologiczne, Wolters Kluwer, Warszawa 2007
- Gruszczyńska B., Więcek-Durańska A., Europejskie badanie przemocy uwarunkowanej płcią (GBV) – zagadnienia metodologiczne badań pilotażowych, „Biuletyn Kryminologiczny” 2019, nr 26.
- Heiskanen M., Violence against woman and Victimization situations according to the ICVS, in Crime Victimization in comparative perspective. Results from the International Crime Victim Survey, 1989–2000, Boom Juridische uitgevers, Den Haag 2002.
- Johnson H., Ollus N., Nevala S., Violence against women, An international perspective, Springer, HEUNI 2008.
- Konarska-Wrzosek V., Prawny system postepowania z nieletnimi w Polsce, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
- McAlinden A.M., The governance of sexual offending across Europe: Penal policies, political economies and the institutionalization of risk, „Punishment & Society” 2012, vol. 14, nr 2.
- Mierzwińska-Lorencka J., Rejestr sprawców przestępstw seksualnych. Uwagi na tle ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym, „Studia Prawnicze” 2016, nr 4(208).
- Morawska A., Strategie postępowania ze sprawcami przestępstw seksualnych wobec dzieci na przykładzie wybranych krajów, „Dziecko Krzywdzone. Teoria. Badania. Praktyka”, 2004, t. 3, nr 2.
- Morawski L., Wykładania w orzecznictwie sądów, TNOiK, Toruń 2002.
- Mozgawa M. (red.), Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, Wolters Kluwer, Warszawa 2023, sip.lex.pl.
- Pfeiffer Ch., Windzio M., Kleimann M., Media Use and its Impacts on Crime Perception, Sentencing Attitudes and Crime Policy, „European Journal of Criminology” 2005, t. 2, nr 3.
- Postanowienie SN z 22.06.1999, I KZP 19/99, OSNKW 1999/7-8/42, sip.lex.pl [dostęp: 12.01.2023].
- Pratt J., Penal populism and the contemporary role of punishment [w:] T. Anthony, C. Cunneen (red.), The Critical Criminology Companion, Hawkins Press, Leichhardt 2008.
- Švedas G., Podstawy i tendencje polityki karnej w Republice Litewskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wileńskiego, Wilno 2006.
- Tokarczyk D., Przestępstwa i wykroczenia związane z zatrudnieniem. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2020, sip. lex.pl [dostęp: 12.01.2023].
- Tonry M., Determinants of Penal Policies, „Crime and Justice” 2007, t. 36, nr 1.
- Warylewski J., Rozmiar, dynamika i struktura przestępczości seksualnej w Polsce w latach 1989–2017, „Gdańskie Studia Prawnicze”, 2019, nr 2.
- Witkowska-Rozpara K., „Postulaty kryminologiczne” oraz symbolizm prawny w polskiej polityce karnej [w:] I. Sepioło (red.), Interdyscyplinarność badań w naukach penalnych, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2012.
- Wolska-Bagińska A., Ochrona praw i wolności nieletniego a rejestr sprawców przestępstw seksualnych, „Palestra” 2018, nr 9.
- Wróbel W., Czy powrót do racjonalizmu? Projekty nowelizacji Kodeksu karnego w perspektywie zmian dokonywanych w prawie karnym w latach 2005−2007 [w:] Z. Sienkiewicz, R. Kokot (red.), Populizm penalny i jego przejawy w Polsce. Materiały z Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Prawa Karnego, Szklarska Poręba, 24−27 września 2008 r., Kolonia Limited, Wrocław 2009.
- Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. 1982 Nr 35 poz. 228 ze zm.).
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1997 Nr 88 poz. 553 ze zm.).
- Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego i ustawy – Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. 2005 Nr 163 poz. 1363).
- Ustawa z dnia 24 października 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2008 Nr 214 poz. 1344).
- Ustawa z 5.11.2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy, ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw
- (Dz.U. 2009 Nr 206 poz. 1589).
- Ustawa z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz.U. 2014 poz. 24),
- Ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw
- (Dz.U. 2014 poz. 538).
- Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw
- (Dz.U. 2015 poz. 396).
- Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym
- (Dz.U. 2016 poz. 862 ze zm.).
- Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 2017 poz. 773).
- Ustawa z dnia 30 sierpnia 2019 r. o Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15
- (Dz.U. 2019 poz. 1820 ze zm.).
- Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz.U. 2022 poz. 1700).
- Ustawa z dnia 7 lipca 2022 o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw
- (Dz.U. 2022 poz. 2600 ze zm.).
- -latek wysłał koleżankom SMS-a z linkiem do pornografii – trafił do „rejestru pedofilów”. RPO wniósł, by sąd go z niego usunął (EDIT: sąd uwzględnił wniosek), komunikat z dnia 15.03.2021, edytowany w dniu 22.04.2021, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/14-latek-za-smsa-trafil-do-rejestru-pedofil%C3%B3w-rpo-wnosi-o-wykreslenie [dostęp: 12.01.2023].
- -latka w „rejestrze pedofilów”. RPO ma wątpliwości, czy powinny być w nim dzieci, komunikat z dnia 16.04.2019, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/16-latka-w-%E2%80%9Erejestrze-pedofilow%E2%80%9D-rpo-ma-watpliwosci-i%20pisze-do-premiera [dostęp: 12.01.2023].
- Levenson J., Tewksbury R., Collateral Damage: Family Members of Registered Sex Offenders, „American Journal of Criminal Justice” 2009, nr 34(1), https://www.researchgate.net/publication/226463284_Collateral_Damage_Family_Members_of_Registered_Sex_Offenders [dostęp: 12.01.2023].
- Methodological manual for the EU survey on gender-based violence against women and other forms of inter-personal violence (EU-GBV), 2021 edition, https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/wdn-20211004-1 [dostęp: 12.01.2023].
- Następny nastolatek w „rejestrze pedofilów”. Interwencja prawna RPO [skuteczna], komunikat z dnia 29.03.2021, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/nastepny-nastolatek-w-rejestrze-pedofilow-interwencja-rpo [dostęp: 12.01.2023].
- Nastolatek trafił do „rejestru pedofilów”. Kolejna interwencja prawna RPO, komunikat z dnia 26.04.2021, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/nastolatek-rejestr-pedofilow-interwencja-prawna-rpo [dostęp: 12.01.2023].
- Nieletni wg orzeczonych środków prawomocne orzeczenia w latach 2003–2020, https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/download,2853,26.html [dostęp: 12.01.2023].
- Pismo RPO do Przewodniczącego Podkomisji Nadzwyczajnej ds. rozpatrzenia rządowego projektu ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym z dnia 24 lutego 2016 r., nr VII.501.8.2016.AG, https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/WG _ws_rejestru_sprawcow_przestepstw_na_tle_seksualnym.pdf [dostęp: 12.01.2023]
- Prawomocne orzeczenia wobec nieletnich wg czynów karalnych i płci, https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/download,2853,25.html [dostęp:12.01.2023].
- Przestępstwa ogółem wg jednostek podziału administracyjnego kraju – przestępstwa stwierdzone, przestępstwa wykryte, % wykrycia (1999–2021), https://statystyka.policja.pl/st/przestepstwa-ogolem/121940,Przestepstwa-ogolem.html [dostęp: 12.01.2023].
- Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (197–205), https://statystyka.policja.pl/st/kodeks-karny/przestepstwa-przeciwko-6 [dostęp: 12.01.2023].
- RPO do Ministra Sprawiedliwości: „rejestr pedofilów” uderza w niewinnych członków rodzin sprawców. Są już pierwsze takie przypadki, komunikat z dnia 23.02.2018, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/Bodnar-do-Ziobry-rejestr-pedofilow-uderza-w-niewinnych [dostęp: 12.01.2023].
- RPO wniósł, aby sąd wykreślił nastolatka z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym, komunikat z dnia 31.08.2020, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-wykreslic-nastolatka-z-rejestru-sprawcow-przestepstw-na-tle-seksualnym [dostęp: 12.01.2023].
- RPO: wykreślić nieletniego z Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym, komunikat z dnia 7.10.2019, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-wykre%C5%9Blic-nieletniego-z-rejestru-sprawcow-przestepstw-na-tle-seksualnym [dostęp: 12.01.2023].
- Skazania prawomocne z oskarżenia publicznego – dorośli – wg rodzajów przestępstw i wymiaru kary w l. 2008–2020, https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/download,2853,43.html [dostęp 12.01.2023].
- Stanowisko Prokuratora Generalnego złożone w trakcie prac sejmowych (druk sejmowy nr 189/VIII kadencja) https://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/26ACD8C94F6DA52BC1257F4700371EBB/%24File/189-001.pdf [dostęp: 12.01.2023].
- Zawadka G., Policja częściej demaskuje pedofilów, „Rzeczpospolita”, wydanie internetowe, 18.02.2019, https://www.rp.pl/przestepczosc/art1479291-policja-czesciej-demaskuje-pedofilow [dostęp: 12.01.2023].
