Opublikowane
30.11.2023
Słowa kluczowe
- populizm penalny,
- dożywotnie pozbawienie wolności,
- kara dożywotniego pozbawienia wolności,
- nieredukowalne dożywotnie pozbawienie wolności,
- warunkowe zwolnienie,
- zakaz warunkowego zwolnienia,
- penal populism,
- parole,
- life imprisonment,
- life imprisonment without parole,
- probation,
- prohibition of parole,
- parole ban,
- ban of conditional release
...Więcej
Less
Abstrakt
Artykuł analizuje genezę oraz motywy wprowadzenia do Kodeksu karnego możliwości wymierzenia kary nieredukowalnego dożywotniego pozbawienia wolności, tj. bez możliwości ubiegania się o warunkowe przedterminowe zwolnienie (ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw). Zdaniem autora omawiane przepisy mają charakter populizmu penalnego i stanowią przykład uprzedmiotowienia skazanego, który staje się środkiem do osiągnięcia określonych celów. Odwołują się one do pierwotnych (atawistycznych) instynktów (zemsty). Wprowadzenie do k.k. możliwości wymierzenia kary nieredukowalnego dożywotniego pozbawienia wolności wpisuje się również w zmianę aksjologii, której ustawodawca dał wyraz w zakresie dyrektyw wymiaru kary.
The article analyses the genesis and motives of the introduction to the Criminal Code of the possibility of imposing the life imprisonment without parole (Act of 7 July 2022 amending the Act – Criminal Code and certain other acts). In the author’s opinion, the provisions in question have the character of penal populism and constitute an example of objectification of the convict, who becomes a means to achieve certain goals. The analysed provisions refer to primal (atavistic) instincts (revenge). The regulations in question will not reduce the level of crime. The introduction of the possibility of imposing a sentence of irreducible life imprisonment into the Criminal Code is also part of the change in axiology that the legislator has given expression to in terms of the sentencing directives.
Bibliografia
- Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich z 30 września 2021 r., II.510.1043.2021.PZ , https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12351306/12815618/12815621/dokument525804.pdf [dostęp: 16.08.2023].
- Bojarski T. [w:] A. Michalska-Warias, J. Piórkowska-Flieger, M. Szwarczyk, T. Bojarski, Kodeks karny. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2016, teza 1 do art. 77, s. 251–253.
- Giezek J. [w:] D. Gruszecka, K. Lipiński, G. Łabuda, J. Giezek (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2021, teza 20 do art. 53, s. 499.
- Hermeliński W., Nita-Światłowska B., Kara dożywotniego pozbawienia wolności bez dostępu do warunkowego przedterminowego zwolnienia – refleksje w kontekście gwarancji wynikających z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Palestra” 2018, nr 10, s. 21–29.
- Hofmański P., Paprzycki L.K., Sakowicz A. [w:] M. Filar (red.) Kodeks karny. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2016, teza 22 do art. 53, s. 340.
- Kalisz T., Warunkowe zwolnienie z reszty kary pozbawienia wolności z perspektywy problemów z ustalaniem treści i kierunku prognozy kryminologicznej, „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2013, nr 30, s. 175–190.
- Kluza J., Kara bezwzględnego dożywotniego pozbawienia wolności w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Prokuratura i Prawo” 2021, nr 1, s. 21–43.
- Konarska-Wrzosek V. [w:] R.A. Stefański(red.), Kodeks karny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2021, tezy do art. 53.
- Konarska-Wrzosek V., Dyrektywy wyboru kary w polskim ustawodawstwie karnym, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2002.
- Kulesza J., Negatywna prewencja generalna, „Państwo i Prawo” 2011, nr 1, s. 34–44.
- Lachowski J., Instytucja warunkowego przedterminowego zwolnienia, „Państwo i Prawo” 2008, nr 2, s. 110–121.
- Lachowski J., Przesłanka materialna warunkowego przedterminowego zwolnienia na gruncie kodeksu karnego, „Prokuratura i Prawo” 2008, nr 11, s. 36–55.
- Lachowski J., Warunkowe zwolnienie z reszty kary pozbawienia wolności, C.H. Beck, Warszawa 2010, s. 25–80.
- Marek A., Kodeks karny. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2010, teza 15 do art. 53, s. 179, teza 8 do art. 77, s. 244.
- Melezini M., Wybrane problemy nowego podejścia do filozofii karania w świetle ustawy z 13 czerwca 2019 r., „Ius Novum” 2020, nr 2, s. 38–54.
- Opinia Rady Legislacyjnej z 29 października 2021 r. o projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (UD 281) z dnia 16 września 2021 r. https://www.gov.pl/web/radalegislacyjna/opinia-z-29-pazdziernika-2021-r-o-projekcie-ustawy-o-zmianie-ustawy--kodeks-karny-oraz-niektorych-innych-ustaw-ud-281-z-dnia-16-wrzesnia-2021-r. [dostęp: 16.08.2023].
- Pilch A., Prewencyjne wyłączenie warunkowego przedterminowego zwolnienia (na marginesie projektowanej zmiany art. 77 k.k.), „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2018, nr 9, s. 35–49.
- Płatek M., Opinia prawna na temat Projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2154) z 23 lutego 2018r., s. 20–21, https://orka.sejm.gov.pl/rexdomk8.nsf/0/EB55C1136FABB1F0C1258232004C80B4/%24File/i331-18A.rtf [dostęp: 16.08.2023].
- Postanowienie SA w Krakowie z 27 czerwca 2000 r., II AKz 202/00, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2000, nr 7–8, poz. 42.
- Postanowienie SA w Krakowie z 8 kwietnia 2003 r., II AKz 125/03, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2003, nr 4, poz. 33.
- Projekt ustawy o zmianie ustawy–Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1756) z dnia 18 maja 2007 r., https://orka.sejm.gov.pl/Druki5ka.nsf/0/C1CA93E0F503AF82C12572EC00267570/$file/1756.pdf [dostęp: 16.08.2023].
- Projekt ustawy o zmianie ustawy–Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (UD 281) z dnia 16 września 2021 r., https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12351306 [dostęp: 16.08.2023].
- Protokół ustaleń nr 6/2022 posiedzenia Rady Ministrów w dniu 8 lutego 2022r., RM-000-6-22, https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12351306/12815654/12815659/dokument543416.pdf [dostęp: 16.08.2023].
- Przybylczak L., Instytucja warunkowego przedterminowego zwolnienia w nowym kodeksie karnym i kodeksie karnym wykonawczym, „Prokuratura i Prawo” 1998, nr 9, s. 73–88.
- Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (UD 528) z dnia 25 stycznia 2019 r. https://legislacja.gov.pl/projekt/12320403/katalog/12565603#12565603 [dostęp: 16.08.2023].
- Szumski J., Problemy kary dożywotniego pozbawienia wolności, „Państwo i Prawo” 1996, nr 1, s. 17–18.
- Tyburcy T., Zmiany unormowania recydywy jurydycznej (art. 64 i art. 64a k.k.) w ustawie z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, „Studia Społeczne” 2022, 4 (39), s. 161–184, https://mans.org.pl/download/149/studiaspoleczne/7883/studia-spoleczne-39-4-2022.pdf [dostęp: 19.09.2023].
- Uchwała nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. Regulamin pracy Rady Ministrów, M.P. 2022 r., poz. 348.
- Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2022, poz. 2600.
- Uzasadnienie do Kodeksu karnego z 1997 r., https://orka.sejm.gov.pl/Druki5ka.nsf/0/C1CA93E0F503AF82C12572EC00267570/$file/1756-uzasadnienie.doc [dostęp: 16.08.2023].
- Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2024), z 22 lutego 2022r., https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/2851BC6F8739C593C12587F10042EF6E/%24File/2024.pdf [dostęp: 16.08.2023].
- Wierzbicki P., Indywidualizacja penitencjarna w Polsce, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1976.
- Wilk L., Kara dożywotniego pozbawienia wolności a instytucje warunkowego zwolnienia i prawa łaski, „Prokuratura i Prawo” 2008, nr 10, s. 11–24.
- Wróbel W. [w:] A. Wróbel, A. Zoll (red.) Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 2, Komentarz do art. 53–116, Wolters Kluwer, Warszawa 2016, teza 62 do art. 53, s. 52-53, teza 69 do art.53, s. 54–55.
- Wróbel W., Zarzut niewspółmierności kary jako przyczyna odwoławcza, [w:] D. Szumiło-Kulczycka (red.), W pogoni za rzetelnym procesem karnym. Księga dedykowana Profesorowi Stanisławowi Waltosiowi, Wolters Kluwer, Warszawa 2022, s. 571–586.
- Wyciąg z protokołu ustaleń nr 2/2022 posiedzenia Stałego Komitetu Rady Ministrów w dniu 20 stycznia 2022 r., https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12351306/12815643/12815647/dokument606870.pdf [dostęp: 16.08.2023].
- Wypowiedź M. Boruczkowskiego, https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/biuletyn.xsp?skrnr=NKK01S-5 [dostęp: 16.08.2023].
- Wypowiedź T. Szafrańskiego, https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/biuletyn.xsp?skrnr=NKK01S-5 [dostęp: 16.08.2023].
- Wyrok ETPC z 13 czerwca 2019 r., 77633/16, Marcello Viola (nr 2) p. Włochom, LEX 2680973
- Wyrok ETPC z 4 września 2014 r., 140/10, Trabelsi p. Belgii, LEX/el. 2014, https://etpcz.ms.gov.pl/etpccontent/$N/990000000000001_I_ETPC_000140_2010_Wy_2014-09-04_001 [dostęp: 19.09.2023].
- Wyrok ETPC z 9 lipca 2013 r., 66069/09, 130/10 i 3896/10, Vinter i inni p. Wielkiej Brytanii, LEX/ el. 2014
- Wyrok SA w Gdańsku z 9 maja 2002 r., II AKa 526/01, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2002, nr 10, poz. 69.
- Wyrok SA w Katowicach z 24 czerwca 2004 r., II AKa 71/04, LEX 148546.
- Wyrok SA w Krakowie z 1 lutego 2001 r., II AKa 3/01, „Krakowskie Zeszyty Sądowe” 2002, nr 2, poz. 22.
- Wyrok SA w Lublinie z 28 listopada 2012 r., II AKa 248/12, LEX 1237273.
- Wyrok SA w Łodzi z 28 marca 2002 r., II AKa 32/02, LEX.
- Wyrok SA we Wrocławiu z 13 marca 2003 r., II AKa 47/03, „Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych” 2003, nr 10, poz. 99.
- Wyrok SA we Wrocławiu z 24 stycznia 2019 r., II AKa 409/18, LEX 2620794.
- Wyrok TK z 10 lipca 2000 r., SK 21/99, LEX 41216.
- Wyrok TK z 14 lipca 2020 r., Kp 1/19, LEX 3028994.
- Żółtek S. [w:] M. Królikowski, R. Zawłocki (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz do artykułów 1–116, C.H. Beck, Warszawa 2021, tezy do art. 53.