Opublikowane
13.07.2022
Słowa kluczowe
- algorytmy,
- sztuczna inteligencja,
- autonomia sądów,
- prognoza kryminologiczna,
- warunkowe przedterminowe zwolnienie
Abstrakt
Przedmiotem niniejszego opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie, czy wykorzystanie w procesie karnym narzędzi opartych na algorytmach lub sztucznej inteligencji może wzmocnić autonomię sądów. Autor skupia się wyłącznie na narzędziach opartych na algorytmach, a ściślej na narzędziach wykorzystywanych w trakcie sporządzania prognozy kryminologicznej w toku postępowania o udzielenie skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności. Jednocześnie umieszcza swoje rozważania w określonym kontekście lokalnym i czasowym, a dokładniej - w obowiązującym systemie prawnym Republiki Estonii. Główną konkluzją artykułu jest stwierdzenie, że narzędzia oparte na danych statystycznych nie powinny być jedyną podstawą oceny organu decyzyjnego; powinny być tylko jednym z elementów tej oceny, elementem branym pod uwagę dopiero w drugiej kolejności. Najbardziej pożądanym systemem formułowania prognoz kryminologicznych powinien być system mieszany, zawierający z jednej strony elementy metody klinicznej, z drugiej strony zaś elementy metody statystycznej, a jednocześnie system zapewniający traktowanie wyników zastosowania narzędzi opartych na algorytmach jedynie jako argumentów pomocniczych. Tylko wówczas autonomia sądów zostanie należycie zabezpieczona.
Bibliografia
- Penal Code, https://www.riigiteataja.ee/en/eli/522012015002/consolide [accessed: 3.01.2022].
- The Constitution of the Republic of Estonia, https://www.riigiteataja.ee/en/eli/530102013003/consolide [accessed: 3.01.2022].
- The Prison Act, https://www.riigiteataja.ee/en/eli/504112013005/consolide [accessed: 3.01.2022].
- Boz H., Anchoring effect: a myth or reality?, „The International Journal of Economic and Social Research” 2019, no. 1(15), pp. 33-47.
- Danziger S., Levav J., Avnaim-Pesso L., Extraneous factors in judicial decisions, „Proceedings of the National Academy of Sciences” 2011, no. 108(17), pp. 6889-6892, https://www.doi.org/10.1073/pnas.1018033108 [accessed: 3.01.2022].
- DiBenedetto R., Reducing recidivism or misclassifying offenders: How implementing risk and needs assessment in the federal prison system will perpetuate racial bias, „Journal of Law and Policy” 2019, no. 27(2),
- pp. 414-452.
- Eckhouse L., Lum K., Conti-Cook C., Ciccolini J., Layers of Bias: A Unified Approach for Understanding Problems With Risk Assessment, „Criminal Justice and Behavior” 2019, no. 46(2), pp. 185-209, https://doi.org/10.1177/0093854818811379 [accessed: 3.01.2022].
- Hofmańki P., Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Wolters Kluwer, Warsaw 2016.
- Jonnson M.R., Viljoen J.L., What are judges’ views of risk assessments, and how do tools affect adolescent dispositions?, „Psychology, Public Policy, and Law” 2021, no. 27(1), pp. 112-123.
- Kahneman D., Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Media Rodzina, Poznań 2019, [e-book].
- Markowsky G., Physiology, https://www.britannica.com/science/information-theory/Physiology [accessed: 3.01.2022].
- Moore, The Offender Assessment System (OASys) and the 2009–2013 research projects, [in:] R. Moore (ed.), A Compendium of Research and Analysis on the Offender Assessment System (OASys) 2009–2013, Ministry of Justice Analytical Series, National Offender Management Service, London 2015, https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/449357/research-analysis-offender-assessment-system.pdf [accessed: 3.01.2022].
- Riives J., Kriminogeensete riskide hindamise usaldusväärsus ning mõju kinnipeetava karistuse täideviimisele, Unpublished, Tartu 2017, http://dspace.ut.ee/bitstream/handle/10062/56856/riives_janek.pdf [accessed: 03/01/22].
- Rüütel E., Korrektsioonipsühholoogia: tähed kaevu sügavuses. Õpik tööks kinnipeetavatega, Sisekaitseakadeemia, Tallinn 2018.
- Sootak J., Pikamäe P., Karistusseadustik. Kommenteeritud väljaanne, Juura, Tallinn 2021.
- Thaler R.H., Sunstein C.R., Impuls. Jak podejmować właściwe decyzje dotyczące zdrowia, dobrobytu i szczęścia, Zysk i S-ka, Poznań 2017.
- Wójcik D., Stosowanie w postępowaniu karnym narzędzi diagnostyczno-prognostycznych służących oszacowaniu ryzyka powrotności do przestępstwa, „Prawo w Działaniu” 2013, no. 16, pp. 59-102.
- Independence and Accountability of the Judiciary and of the Prosecution Performance Indicators 2015 ENCJ Report 2014–2015, European Network of Councils for the Judiciary, The Hague 2015, https://www.encj.eu/images/stories/pdf/GA/Hague/encj_report_independence_accountability_2014_2015_adopted_ga.pdf [accessed: 03.01.2022].
- The General Assembly of the European Network of Councils for the Judiciary (the “ENCJ”), The Hague 3–5 June 2015, The Hague Declaration, On promoting effective justice systems, https://www.encj.eu/images/stories/pdf/GA/Hague/encj_the_hague_declaration_2015.pdf [accessed: 3.01.2022].