Słowa kluczowe
sztuczna inteligencja
autonomia sądów
prognoza kryminologiczna
warunkowe przedterminowe zwolnienie
Jak cytować
Abstrakt
Przedmiotem niniejszego opracowania jest próba odpowiedzi na pytanie, czy wykorzystanie w procesie karnym narzędzi opartych na algorytmach lub sztucznej inteligencji może wzmocnić autonomię sądów. Autor skupia się wyłącznie na narzędziach opartych na algorytmach, a ściślej na narzędziach wykorzystywanych w trakcie sporządzania prognozy kryminologicznej w toku postępowania o udzielenie skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności. Jednocześnie umieszcza swoje rozważania w określonym kontekście lokalnym i czasowym, a dokładniej - w obowiązującym systemie prawnym Republiki Estonii. Główną konkluzją artykułu jest stwierdzenie, że narzędzia oparte na danych statystycznych nie powinny być jedyną podstawą oceny organu decyzyjnego; powinny być tylko jednym z elementów tej oceny, elementem branym pod uwagę dopiero w drugiej kolejności. Najbardziej pożądanym systemem formułowania prognoz kryminologicznych powinien być system mieszany, zawierający z jednej strony elementy metody klinicznej, z drugiej strony zaś elementy metody statystycznej, a jednocześnie system zapewniający traktowanie wyników zastosowania narzędzi opartych na algorytmach jedynie jako argumentów pomocniczych. Tylko wówczas autonomia sądów zostanie należycie zabezpieczona.
Bibliografia
Boz H., ANCHORING EFFECT: A MYTH OR REALITY?, The International Journal of Economic and Social Research 2019, No. 1(15).
Burdziak K., Rüütel E., Prognoza kryminologiczna: porównanie rozwiązań estońskich i polskich, submitted at the Tygiel publishing house, during the review proces.
Danziger S., Levav J., Avnaim-Pesso L., Extraneous factors in judicial decisions, Proceedings of the National Academy of Sciences Apr 2011, Nr 108(17), DOI: 10.1073/pnas.1018033108 [accessed: 03/01/22].
DiBenedetto R., Reducing recidivism or misclassifying offenders: How implementing risk and needs assessment in the federal prison system will perpetuate racial bias, Journal of Law and Policy 2019, No. 27(2).
Eckhouse L., Lum K., Conti-Cook C., Ciccolini J., Layers of Bias: A Unified Approach for Understanding Problems With Risk Assessment, Criminal Justice and Behavior 2019, Nr 46(2). https://doi.org/10.1177/0093854818811379 [accessed: 03/01/22].
Eestis kasutatavate retsidiivsusvalemite koondanalüüs. Uuringu telli ja: Justiitsministeerium. Analüüs: Turu-uuringute AS (Vaike Vainu), 2020, unpublished, courtesy of the Estonian Ministry of Justice.
Hofmańki P., Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warsaw 2016.
Jonnson M.R., Viljoen J.L., What are judges’ views of risk assessments, and how do tools affect adolescent dispositions?, Psychology, Public Policy, and Law 2021, Nr 27(1), EBSCO [accessed: 03/01/22].
Kahneman D., Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, e-book version.
Markowsky G., Physiology, https://www.britannica.com/science/information-theory/Physiology [accessed: 03/01/22].
Moore R., The Offender Assessment System (OASys) and the 2009–2013 research projects, in: R. Moore (ed.), A compendium of research and analysis on the Offender Assessment System (OASys) 2009–2013, Ministry of Justice Analytical Series 2015, https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/449357/research-analysis-offender-assessment-system.pdf [accessed: 03/01/22].
Riives J., KRIMINOGEENSETE RISKIDE HINDAMISE USALDUSVÄÄRSUS NING MÕJU KINNIPEETAVA KARISTUSE TÄIDEVIIMISELE, Tartu 2017, http://dspace.ut.ee/bitstream/handle/10062/56856/riives_janek.pdf [accessed: 03/01/22].
Riskihindamise õpik 2016, p. 6, unpublished, courtesy of the Estonian Ministry of Justice.
Rüütel E., Korrektsioonipsühholoogia: tähed kaevu sügavuses. Õpik tööks kinnipeetavatega, 2018.
Sootak J., Pikamäe P., Karistusseadustik. Kommenteeritud väljaanne, Tallinn 2021.
Thaler R.H., Sunstein C.R., Impuls. Jak podejmować właściwe decyzje dotyczące zdrowia, dobrobytu i szczęścia, Poznań 2017.
Wójcik D., Stosowanie w postępowaniu karnym narzędzi diagnostyczno-prognostycznych służących oszacowaniu ryzyka powrotności do przestępstwa, Prawo w Działaniu 2013, No. 16.
https://www.encj.eu/images/stories/pdf/GA/Hague/encj_report_independence_accountability_2014_2015_adopted_ga.pdf [accessed: 03/01/22].
http://www.northpointeinc.com/files/downloads/FAQ_Document.pdf [accessed: 03/01/22].
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.