Ochrona sądowa osób zatrzymanych w Guantanamo oraz obywateli amerykańskich zatrzymanych na terytorium USA - analiza orzecznictwa sądów amerykańskich

Abstrakt

Dnia 11 września 2001 r. grupa uzbrojonych ludzi, należących do organizacji terrorystycznej Al-Kai’da, dokonała ataków na Stany Zjednoczone Ameryki Północnej; rezultatem tych ataków były ogromne zniszczenia materialne i śmierć około trzech tysięcy osób cywilnych, pochodzących z 80 różnych krajów. Przywódcy Al-Kai’dy i jej członkowie w dużej liczbie zostali zlokalizowani na terytorium Afganistanu tam też umiejscowiono większość wyposażenia i urządzeń; prawie cały ten kraj był pod kontrolą talibów, de facto rządu Afganistanu. Talibowie odmówili, gdy zażądano od nich zaprzestania chronienia Al-Kai’dy i wydania jej przywódcy, Osamy bin Ladena. W konsekwencji, 7 października 2001 r. Stany Zjednoczone i ich sojusznicy, powołując się na prawo do samoobrony, zaatakowali siły zbrojne Afganistanu i Al-Kai’dy. W wyniku działań zbrojnych śmierć poniosło wielu żołnierzy należących do obydwu stron; wielu zostało ujętych. Pierwsza grupa dwudziestu osób ujętych w Afganistanie trafiła do obozu X-Ray w Guantanamo na Kubie, 11 stycznia 2002 r. Tego samego dnia amerykański sekretarz obrony Donald Rumsfeld oświadczył, że zatrzymani będą uznani za nielegalnych kombatantów, a nie za jeńców wojennych. Tydzień później przybyła następna grupa zatrzymanych i ich liczba przekroczyła 600. Wśród nich znajdowały się też osoby nieujęte na polu walki, takie jak sześciu Algierczyków ujętych w Bośni, z powodu ich rzekomych powiązań z Al-Kai’dą, i przetransportowanych do Guantanamo pod nadzór amerykański.

Do tej pory podjęto kilka prób zapewnienia zatrzymanym pewnej ochrony konstytucyjnej oraz praw wynikających z międzynarodowego prawa humanitarnego oraz międzynarodowych praw człowieka. Skarżący musieli stoczyć długotrwałą walkę o swoje prawa, w niektórych przypadkach zakończoną zwycięstwem, aczkolwiek gorzkim, bo okupionym często ponad trzema latami bolesnych doświadczeń. Sprawy te dotyczą z jednej strony cudzoziemców trzymanych w Guantanamo, a z drugiej obywateli amerykańskich uznanych za „wrogich kombatantów” {enemy combatant) i trzymanych na terytorium Stanów Zjednoczonych. Rozbieżne orzeczenia sądów okręgowych i apelacyjnych, różne, zmieniające się, arbitralne w gruncie rzeczy standardy traktowania i kwalifikowania zatrzymanych przez administrację amerykańską stanowią dowód na ignorowanie prawa oraz jego dowolne interpretowanie zależnie od potrzeb. Nawet obywatele amerykańscy są traktowani niejednakowo- John Walker Lindh został oskarżony i skazany w postępowaniu karnym, Yaser Esam Hamdi został uznany za „wrogiego kombatanta” i nie postawiono mu żadnych zarzutów, ostatecznie został zwolniony, natomiast Jose Padilla ujęty na lotnisku, a nie na polu walki, nadal jest zatrzymany i nie stawia mu się zarzutów. Niektóre orzeczenia sądów i ich uzasadnienia wprawiają w osłupienie; również terminologię stosowaną zarówno przez sądownictwo, jak i administrację w dwóch słowach można określić jako bałagan terminologiczny. Tworzone są nowe terminy, do których dopiero później dodaje się definicje (np. „wrogi kombatant”), terminy, których na próżno by szukać w międzynarodowym prawie humanitarnym.

So far there a few attempts have been undertaken in order to grant the Guantanamo detainees certain constitutional protection and rights resulting from the intemational humanitarian law and intemational human rights law. The plaintiffs had to fight a long battle over their rights which in some cases they won, however at a bitter price of often three years crossed of the life. Those cases pertain on the one hand to the foreigners detained at Guantanamo Bay and on the other to the American citizens considered „enemy combatants” and detained in the territory of the United States. Diverse judgments of the district and appeal courts, different, ever changing, indeed arbitral standards of treatment and ąualification of the detainees by the American administration are the evidence of the hypocrisy of the authorities and of a lack of respect for the law and its arbitral interpretation according to particular needs. Some of the court judgments and their explanations are appalling; the terminology used by the judiciary as well as by the administration are eąually appalling and in short they can be described as terminological mess. New terms are being invented and only after that definitions are added to them (for instance „enemy combatant”), terms which one will in vain look for in the intemational humanitarian law regulations. We deal here with the creation of new unnecessary and confusing terms because those terms which can be found in the Geneva Conventions namely those of combatants, prisoners of war and civilian person are sufficient and precise.

On June 28, 2004 the U.S. Supreme Court (SC) passed judgments in three important cases: Rumsfeld v.s. Padilla, Rasul vs. Bush and Hamdi vs. Rumsfeld. In Rasul vs. Bush the SC held that the U.S courts have jurisdiction to verify the legality of Executive’s potentially indefinite detention of individuals who claim to be wholly innocent of wrongdoing. This decision was probably the most revolutionary of the present SC’s trilogy. Unfortunately it does not mean that the detainees are finally guaranteed some substantial rights but only a procedural right to challenge the legality of their detention. That ąuestion was lefit for the district courts to decide. With no doubt the American courts have a very responsible task to perform but they should not hesitate to ąuestion and control executive’s decisions which may yiolate basie human rights guaranteed in the intemational treaties, intemational customary law and the American Constitution. The need for a balance between the State security and the rights and freedoms of human beings appears expressly in the course of the armed conflict yet after it has ended the State security does not seem to be so much endangered. It should be emphasized that the intemational armed conflict between the United States and Afghanistan has ended and there is no longer any legał ground for holding the detainees in Guantanamo Bay without charging them.