Prześlij tekst
Nr 1-2 (179-180) (2009)
Artykuły

Amerykańska praktyka renditions jako współczesny przykład wymuszonych zaginięć

[American practice of renditions as a contemporary example of enforced disappearances]

PDF
  • Agnieszka Szpak
Agnieszka Szpak
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Opublikowane 2009-06-30

Słowa kluczowe

  • zaginięcie,
  • prawo humanitarne,
  • konwencja,
  • prawa człowieka,
  • USA,
  • Międzynarodowy Trybunał Karny,
  • disappearance,
  • humanitarian law,
  • convention,
  • human rights,
  • International Criminal Court
    • ...Więcej
    Less

Prawa autorskie (c) 2009 ILS PAS

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Amerykańska praktyka renditions jako współczesny przykład wymuszonych zaginięć: [American practice of renditions as a contemporary example of enforced disappearances]. (2009). Studia Prawnicze The Legal Studies, 1-2 (179-180), 177-201. https://doi.org/10.37232/sp.2009.1-2.7

Abstrakt

Zjawisko wymuszonych zaginięć sięga czasów II wojny światowej, kiedy to A Hitler w zarządzeniu z dnia 7 grudnia 1941 r. (tzw. Dekret „Noc i mgła”) nakazał deportację z okupowanych terenów do Niemiec osób podejrzanych o opór przeciwko okupacji niemieckiej. W ramach tej akcji ok. 7000 osób, głównie Francuzów zostało skazanych na śmierć przed sądami specjalnymi bądź osadzonych w obozach koncentracyjnych. Wiele osób zostało potajemnie przetransportowanych do Niemiec, gdzie ślad po nich zaginął. Podobne metody były stosowane w państwach Ameryki Południowej przez reżimy wojskowe rządzące w latach 60-tych i 70-tych ubiegłego wieku (Gwatemala, Chile, Argentyna). Wtedy też po raz pierwszy został użyty termin wymuszone zaginięcie {enforced disappearance) będący tłumaczeniem z języka hiszpańskiego desapańcion forzada. Wśród państw, w których miały miejsce wymuszone zaginięcia można wymienić inter alia: Algierię, Argentynę, Chile, Chiny, Cypr, Etiopię, Filipiny, Honduras, Indie, Indonezję, Iran, Irak, Jemen, Gwatemalę, Kolumbię, Kongo, Liban, Meksyk, Maroko, Nepal, Nikaraguę, Peru, Rosję (Czeczenia), Salwador, Stany Zjednoczone, Sudan, Sri Lankę, Timor-Leste czy Turcję

 

After a short historical introduction of the phenomenon of enforced disappearances, the author analyzes it from the point of view of international human rights law on the one hand and international humanitarian law on the other. Enforced disappearance is one of the most serious violations of human rights, very often described as the infringement of human dignity. Enforced disappearance is not a simple violation but a multiple one which means that it infringes several human rights including many non-derogable (the right to life, freedom from torture and other cruel, inhuman or degrading treatment, the right to recognition everywhere as a person before the law). The characteristic feature of this crime comprises the fact that the victim is devoid of any legal protection and the authorities deny having her or him under control; thus they refuse the victim any rights, in particular a right to a fair trial. The article contains analysis of the following human rights law instruments aimed at protection from enforced disappearances: the UN General Assembly Declaration on the Protection of all Persons from Enforced Disappearance (1992) and the UN Convention for the Protection of all Persons from Enforced Disappearance (2006). It also mentions the Statute of the International Criminal Court (1998) and Inter-American Convention on Forced Disappearance of Persons (1994). The second part-dedicated to international humanitarian law-presents provisions relevant to the protection from enforced disappearances. They are to be found especially in the four Geneva Conventions of 1949 and their Additional Protocols of 1977 which however do not use the term enforced disappearance. Those provisions relate inter alia to the search for and collecting the wounded and sick, recording and forwarding of information, the right of the prisoners of war to send and receive letters and cards, preparation of the wills, death certificates, burial, cremation of the prisoners of war and a Central Prisoners of War Information Agency whose function is to collect all the information it may obtain through official or private channels respecting prisoners of war, and to transmit it as rapidly as possible to the country of origin of the prisoners of war or to the Power on which prisoners depend. Taking this into account the author next explains the contemporary example of enforced disappearances namely American renditions or extraordinary renditions undertaken during the so called “war on terrorism”. Renditions meet all the legal conditions of enforced disappearances which the author tries to prove.

PDF

Bibliografia

  1. Andreu-Guzmân F., Progress towards a United Nations Treaty against Enforced Disappearances, „Yearbook of International Commission of Jurists” 2004, s. 325–337.
  2. Azubuilce L., Status of Taliban and Al Qaeda soldiers. Another viewpoint, „Connecticut Journal of International Law” 2003, nr 19, s. 127–154.
  3. Berman M.R., Clark R.S., State Terrorism. Disappearances, „Rutgers Law Journal” 1982 nr 3, s. 532–531-577.
  4. Bierzanek R., Prawa człowieka w konfliktach zbrojnych, Warszawa 1972.
  5. Bierzanek R., Wojna a prawo międzynarodowe, Warszawa 1982.
  6. Blaauw M., Lähteenmäki V., „Denial and silence” or „acknowledgment and disclosure”, „International Review of the Red Cross” 2002, nr 848, s. 767–784.
  7. Brody R., Commentary on the Draft UN „Declaration on the Protection of All Persons from Enforced or Involuntary Disappearances”, „Netherlands Quarterly of Human Rights” 1990, nr 4, s. 381–394.
  8. Brody R., Gonzalez F., Nunca Mas. An analysis of International Instruments on „Disappearances”, „Human Rights Quarterly” 1997, nr 2, s. 365–405.
  9. Bush admits CIA has secret prisons, „ABC Online”, http://www.abc.net.au/news/newsitems/200609/sl734844.htm [dostęp: 2009 r.].
  10. Capdevila L., Goldman D., Du numéro marticule au code génétique: la manipulation du corps des tués de la guerre en quéte d’ idnetité, „International Review of the Red Cross” 2002, nr 848.
  11. Clifford T., Enforced Disappearence. The Ghost Prisoners, http://www.counterpunch.org/clifford06212007.html [dostęp: 29.06.2007 r.].
  12. Cordner S., McKelvie H., Developing standards in international forensic work to identify missing persons, „International Review of the Red Cross” 2002, nr 848, s. 867–884.
  13. Dean J.W., The Torture Memo By Judge Jay S. Bybee That Haunted Alberto Gonzales’ s Confirmation Hearings, http://writ.news.findlaw.com/dean/20050114.html [dostęp: 2009 r.].
  14. Deklaracja o ochronie wszystkich osób przed wymuszonymi zaginięciami, http://wwwunhchr.ch/huridocda/huridoca.nsf/(Symbol)/A.RES.47.133.En?OpenDocument [dostęp: 27.01.2008 r.].
  15. Deposition of Colonel Ralph Sabatino, Camp Doha, Kuwait, 10 February 2004, http://www.publicintegrity.org/docs/AbuGhraib/Abul6.pdf [dostęp: 23.12.2006 r.].
  16. Detainee Transfer Announced, oświadczenie prasowe departamentu obrony USA, http://www.defenselink.mil/releases/release.aspx?releaseid=11591 [dostęp: 2009 r.].
  17. Enforced Disappearances, Report of the Committee on Legal Affairs and Human Rights, Council of Europe (2005), http://assembly.coe.int/Documents/WorkingDocs/doc05/EDOC10679.htm [dostęp: 27.01.2008 r.].
  18. Fitzpatrick J., Rendition and Transfer in the War Against Terrorism. Guantanamo and Beyond, „Loyola of Los Angeles International and Comparative Law Review” 2003, nr 3, s. 457–492.
  19. Flemming M., Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego [w:] M. Gąska, E. Mikos-Skuza (red.), Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych. Zbiór dokumentów, Warszawa 2003.
  20. Fondebrider L., Reflections on the scientific documentation of human rights violations, „International Review of the Red Cross” 2002, nr 848, s. 885–891.
  21. ICRC to visit new Guantanamo detainees, „ABC Online” , http://wwwabc.net.au/news/newsitems/200609/s1735753.htm [dostęp: 2009 r.].
  22. Inter-American Convention on Forced Disappearance of Persons. Preamble, http://www.oas.org/juridico/English/Treaties/a-60.html [dostęp: 11.02.2008 r.].
  23. International Commission of Jurists Submission to European Parliament Temporary Committee on Alleged Use of European countries by the CIA for the Transportation and Illegal Detention of Prisoners (TDIP), http://www.icj.org/IMG/TDIPFINALpdf [dostęp: 30.01.2008 r.].
  24. Koh H.H., A world without torture, „Columbia Journal of International Law” 2005, nr 3, s. 641–661.
  25. Konwencja o ochronie wszystkich osób przed wymuszonymi zaginięciami, http://untreaty.un.org/English/notpubl/IV_16_english.pdf [dostęp: 11.02.2008 r.].
  26. Lesko T., Międzynarodowe prawo konfliktów zbrojnych, Warszawa 1982.
  27. Levinson S., Torture. A Collection, Oxford 2004.
  28. Martin S., The missing, „International Review of the Red Cross” 2002, nr 848.
  29. Msz.gov.pl, http://www.msz.gov.pl/Internetowa,Baza,Traktatowa,8522.html [dostęp: 25.02.2009 r.].
  30. Meeropol R., America’s disappeared. Detainees, secret imprisonment, and the “War on Terrorism”, New York-London-Toronto-Melbourne 2005.
  31. Olumbe А.K., Yakub А.K., Management, exhumation and identification of human remains. A viewpoint of the developing world, „International Review of the Red Cross” 2002, nr 848, s. 893–902.
  32. Oświadczenie American Civil Liberties Union, CIA Finally Acknowledges Existence of Presidential Order on Detention Facilities Abroad, http://www.aclu.org/safefree/torture/27382prs20061114.html [dostęp: 23.06.2007 r.].
  33. Press Release. Working Group on Enforced or Involuntary Disappearances Adopts General Comment on the Definition of Enforced Disappearances, 20 March 2007, http://www.unhchr.ch/huricane/huricane.nsf/view01/B9661660AB105C52C12572A400466F2E?opendocument [dostęp: 30.01.2008 r.].
  34. Priest D., CIA Holds Terror Suspects in Secret Prisons, „The Washington Post”, 5.11.2005 r., http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2005/ll /01/AR2005110101644.html [dostęp: 2009 r.].
  35. Profile. Key US terror suspects, „BBC News”, http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/5322694.stm [dostęp: 2009 r.].
  36. Protokół z przesłuchania K.S. Muhammada przed Trybunałem Weryfikującym Status Zatrzymanych, http://www.defenselink.mil/news/transcript_ISN10024.pdf [dostęp: 2009 r.].
  37. Radzaj A., Prawnomiędzynarodowa ochrona ofiar wojny, Warszawa 1987.
  38. Raport Amnesty International z 2005 r., USA/Jordan/Yemen. Torture and secret detention. Testimony of the „disappeared” in the „war on terror”, http://web.amnesty.org/library/index/engamr511082005 [dostęp: 30.06.2007 r.].
  39. Raport Amnesty International, USA. Human dignity denied. Torture and accountability in the war on terror, http://web.amnesty.org/library/pdf/AMR511452004ENGLISH/$File/AMR5114504.pdf [dostęp: 2009 r.].
  40. Raport Fay’a, http://news.findlaw.com/hdocs/docs/dod/fay82504rpt.pdf [dostęp: 2009 r.].
  41. Raport Ghost Prisoner. Two Years in Secret CIA Detention, http://hrw.org/reports/2007/us0207/us0207web.pdf [dostęp: 2009 r.].
  42. Raport Grupy roboczej za rok 2006, http://daccessdds.un.org/doc/UNDOC/GEN/G07/105/30/PDF/G0710530.pdf?OpenElement [dostęp: 23.02.2008 r.].
  43. Raport Human Rights First, Behind the Wire. An Update to Ending Secret Detentions, 2005, http://www.humanrightsfirst.org/us_law/PDF/behind-the-wire-033005.pdf [dostęp: 2009 r.].
  44. Raport Human Rights Watch, Amnesty International, Cage Prisoners, Center for Constitutional Rights, Reprieve i Center for Human Rights and Global justice (NYU School of Law), Of the Record, US Responsibility for Enforced Disappearances in the „Waron Terror”, http://www.chrgj.org/docs/OffRecord/OFF_THE_RECORD_FINAL.pdf [dostęp: 13.02.2008 r.].
  45. Raport Human Rights Watch, The United States’ „Disappeared”. The CIA’s Long-Term „Ghost Detainees”. A Human Rights Watch Briefing Paper, 2004, http://www.hrw.org/backgrounder/usa/usl004/usl004.pdf [dostęp: 2009 r.].
  46. Raport majora generała Antonio Taguby, http://news.findlawcom/cnn/docs/iraq/tagubarpt.html [dostęp: 2009 r.].
  47. Raport organizacji Reprieve, Enforced Disappearance, Illegal Interstate Transfer, and Other Human Rights Abuses Involving the UK Overseas Territories, http://www.reprieve.org.uk/documents/FinalReprieveSubmissionFASC.pdf [dostęp: 04.02.2008 r.].
  48. Raport Schlesingera, http://files.findlaw.com/news.findlaw.com/cnn/docs/dod/abughraibrpt.pdf [dostęp: 2009 r.].
  49. Rezolucja 49/193 z 23 grudnia 1994 r., http://www.un.org/documents/resga.htm [dostęp: 2009 r.].
  50. Rezolucja 51/94 z 12 grudnia 1996 r., http://www.un.org/documents/resga.htm [dostęp: 2009 r.].
  51. Rezolucja 53/150 z 9 grudnia 1998 r., http://www.un.org/documents/resga.htm [dostęp: 2009 r.].
  52. Rezolucja Izby Reprezentantów, http://www.icaed.org/fileadmin/user_upload/Expressing_the_sense_of_the_House_of_Representatives_that_the_United_States_should_become_an_international_human_rights_leader_by_ratifying_and_implementing_certain_core_international.doc [dostęp: 25.02.2009 r.].
  53. Riechmann D., Bush Admits the CIA Runs Secret Prisons, „The Guardian”, http://www.guardian.со.uk/uslatest/story/0,,-6063248,00.html [dostęp: 2009 r.].
  54. Rose D., Guantanamo. America’s War on Human Rights, Londyn 2004.
  55. Secret detentions and illegal transfers of detainees involving Council of Europe member states. Second report, http://assembly.coe.int/Documents/WorkingDocs/Doc07/edocl1302.pdf [dostęp: 2009 r.].
  56. Standards for Conduct of Interrogation under 18 U.S.C Sections 2340-2340A, http://www.usdoj.gov/olc/dagmemo.pdf [dostęp: 2009 r.].
  57. Standards for Conduct of Interrogation under 18 U.S.C. Sections 2340-2340A, http://files.findlaw.com/news.findlaw.com/hdocs/docs/doj/bybee80102mem.pdf [dostęp: 2009 r.].
  58. Stover E., Shigekane R., The missing in the aftermath of war. When do the needs of victims' families and international war crimes tribunals clash?, „International Review of the Red Cross” 2002, nr 848, s. 823–844.
  59. Szpak A., Implementacja międzynarodowego prawa humanitarnego na tle aktualnych naruszeń tego prawa, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, nr 4, s. 59–77.
  60. Szpak A., Status prawny zatrzymanych w Guantanamo Bay, Toruń 2007.
  61. Two Malaysians held in Guantanamo, „The Star”, http://thestaronline.com/news/story.asp?file=/2006/9/8/nation/20060908072115&sec=nation [dostęp: 23.09.2006 r.].
  62. Treaties.un.org, http://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=IV-16&chapter=4&lang=en [dostęp: 2009 r.].
  63. UN Treaty Collection, http://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&id=3&chapter=4&lang=en [dostęp: 24.02.2009 r.].
  64. United States. ICRC President Urges Progress on Detention-Related Issues (Press Release), 4 marca 2004, http://www.icrc.org/Web/Eng/siteengO.nsf/iwpList74/774F1B35A7E20CC9C1256E1D007741C1 [dostęp: 23.06.2007 r.].