Wymuszone zaginięcia w Orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka - "sprawy czeczeńskie"

Abstrakt

Wymuszone zaginięcia osób stanowią jedno z najpoważniejszych naruszeń praw człowieka, określanym jako „naruszenie ludzkiej godności” i „poważne i godne potępienia przestępstwo przeciwko przyrodzonej godności ludzkiej”. Najbardziej istotnym na dzień dzisiejszy źródłem prawa międzynarodowego dotyczącym wymuszonych zaginięć jest przyjęta w dniu 20 grudnia 2006 r. przez ZO NZ Konwencja o ochronie wszystkich osób przed wymuszonymi zaginięciami. Warto jednak pamiętać, że również wcześniejsze traktaty międzynarodowe i instrumenty niewiążące poświęcone zostały problematyce wymuszonych zaginięć, np. statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK), który w art. 7 dotyczącym zbrodni przeciwko ludzkości w ust. 1 (i) wymienia wymuszone zaginięcia Także wcześniejsza Deklaracja o ochronie wszystkich osób przed wymuszonymi zaginięciami (rez. ZO 47/133) z dnia 18 grudnia 1992 r. została w całości poświęcona temu problemowi. Pierwszym prawnie wiążącym źródłem w tym zakresie była Międzyamerykańska konwencja o wymuszonych zaginięciach osób z 1994 r.

After a short historical introduction of the phenomenon of enforced disappearances, the author analyzes the judgments of the European Court of Human Rights in the so called Chechen cases. Enforced disappearance is one of the most serious violations of human rights, very often described as the infringement of human dignity. Enforced disappearance is not a simple violation but a multiple one which means that it infringes several human rights including many non-derogable (the right to life, freedom from torture and other cruel, inhuman or degrading treatment, the right to recognition everywhere as a person before the law). The characteristic feature of this crime comprises the fact that the victim is devoid of any legal protection and the authorities deny having her or him under control; thus they refuse the victim any rights, in particular a right to a fair trial. The thesis of this article is to prove that Chechen cases fulfill all the conditions to be classified as enforced disappearances. According to the Strasburg Court, the Chechen cases clearly show that enforced disappearances analyzed in those cases may violate right to life, right to freedom and security of the person, right to an effective remedy or prohibition of torture or other cruel, inhuman and degrading treatment.