Prześlij tekst
Nr 28 (2021)
Artykuły

Zasada prawa do obrony oraz rola i funkcja obrońcy w polskim oraz niemieckim postępowaniu karnym - analiza porównawcza

pdf
  • Alicja Kaszta
Alicja Kaszta
Wyższa Szkoła Humanitas

Opublikowane 13.07.2022

Słowa kluczowe

  • obrońca,
  • postępowanie karne,
  • Polska,
  • Niemcy,
  • porównanie,
  • analiza,
  • rola,
  • funkcja,
  • Kodeks postępowania karnego,
  • sąd,
  • niemiecki proces karny,
  • polski proces karny
    • ...Więcej
    Less
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Zasada prawa do obrony oraz rola i funkcja obrońcy w polskim oraz niemieckim postępowaniu karnym - analiza porównawcza. (2022). Biuletyn Kryminologiczny, 28, 123-150. https://doi.org/10.5281/zenodo.6810928
Crossref
Scopus
Google Scholar
Europe PMC

Abstrakt

Niniejsze opracowanie zawiera porównanie zasady prawa do obrony obowiązującej w polskim postępowaniu karnym do zasady prawa do obrony obowiązującego na podstawie Kodeksu postępowania karnego w Republice Federalnej Niemiec - Strafprozessordnung. Porównanie dotyczy również roli i funkcji obrońcy w toku postępowania karnego w Polsce oraz w Niemczech. System prawa karnego obowiązujący w Polsce jak i w Niemczech oparty jest na podobnych podstawach, zasady postępowania karnego są więc również podobne. Wobec powyższego zasada prawa do obrony jest co do zasady zbliżona. Jednak występują pewne odmienności, na które warto zwrócić uwagę. Natomiast co do roli obrońcy i osób mogących pełnić funkcję obrońców w postępowaniach karnych w Polsce i w Niemczech występują zasadnicze rozbieżności. Opracowanie zostało przeprowadzone metodą porównawczą w oparciu o obowiązujące przepisy proceduralne, komentarze oraz dostępne publikacje i monografie.

pdf

Bibliografia

  1. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie z 4 listopada 1950 r. zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, Dz.U. 1993 Nr 61, poz. 284.
  2. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 16 grudnia 1966 r., Dz.U. 1977 Nr 38, poz. 167.
  3. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń, tj. Dz.U. 2021, poz. 281.
  4. Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze, tj. Dz.U. 2020, poz. 1651 z późn. zm.
  5. Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, tj. Dz.U. 2020, poz. 75 z późn. zm.
  6. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, tj. Dz.U. 2018, poz. 969.
  7. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 1997 Nr 78, poz. 483.
  8. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, tj. Dz.U. 2021, poz. 53 z późn. zm.
  9. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, tj. Dz.U. 2021, poz. 534 z późn. zm.
  10. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, tj. Dz.U. 2021, poz. 2345 z późn. zm.
  11. Ustawa z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy, Dz.U. 2021, poz. 930.
  12. Ustawa z 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej, tj. Dz.U. 2020, poz. 823.
  13. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/48/UE z dnia 22 października 2013 r. w sprawie prawa do dostępu do adwokata w postępowaniach karnych oraz w postępowaniach związanych z europejskim nakazem aresztowania, a także prawa do poinformowania osób trzecich o pozbawieniu wolności i komunikacji z osobami trzecimi oraz z organami konsularnymi podczas pozbawienia wolności, Dz. Urz. UE L 294 z 6.11.2013 r., s. 1-12.
  14. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 maja 2015 r. w sprawie sposobu zapewnienia oskarżonemu korzystania z pomocy obrońcy z urzędu, Dz.U. 2015, poz. 816.
  15. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/800 z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie gwarancji procesowych dla dzieci będących podejrzanymi lub oskarżonymi w postępowaniu karnym,
  16. Dz. Urz. UE L 132 z 21.05.2016, s. 20.
  17. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1919 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie pomocy prawnej z urzędu dla podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu karnym oraz dla osób, których dotyczy wniosek w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania, Dz. Urz. UE L 297 z 4.11.2016 r., s. 1-8.
  18. Uchwała NRA nr 52/2011 z 19 listopada 2011 r. o ogłoszeniu tekstu jednolitego Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Kodeksu Etyki Adwokackiej) uchwalonego przez Naczelną Radę Adwokacką 10 października 1998 r. (uchwała nr 2/XVIII/98) ze zmianami wprowadzonymi uchwałą Naczelnej Rady Adwokackiej nr 32/2005 z 19 listopada 2005 r., uchwałami Naczelnej Rady Adwokackiej nr 33/2011 – 54/2011 z dnia 19 listopada 2011 r. oraz uchwałą 64/2016 Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 25 czerwca 2016 r., http://www.nra.pl/admin/wgrane_dokumenty/20210701kodeksetykiadwokackiejtekst-jednolity.pdf [dostęp: 16.02.2022].
  19. Uchwała nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 r. w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego na podstawie art. 57 pkt 7 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2014, poz. 637 i 993), https://oirp.walbrzych.pl/wp-content/uploads/2016/10/KERP-2014.pdf [dostęp: 16.02.2022].
  20. Wyrok SN z 16 stycznia 1974 r., III KR 315/73, LEX 18772.
  21. Wyrok SN z 17 marca 1980 r., II KR 319/79, OSNKW 1980, nr 5–6, poz. 50, LEX 19632.
  22. Wyrok SN z 19 grudnia 1988 r., I KR 348/88, OSNKW 1989, nr 5–6, poz. 45.
  23. Wyrok SN z 7 maja 1997 r., IV KKN 106/96, OSNKW 1997, nr 7–8, poz. 68.
  24. Wyrok SN z 18 grudnia 2002 r., II KK 326/02, LEX 76986.
  25. Uchwała SN z 11 stycznia 2006 r., I KZP 49/05, „Wokanda” 2006, nr 7–8, s. 32.
  26. Postanowienie SN z 6 listopada 2007 r., III KZ 105/07, LEX 322857.
  27. Wyrok TK z 28 listopada 2007 r., K 39/07, OTK-A 2007, nr 10, poz. 129.
  28. Postanowienie SN z 25 listopada 2010 r., V KZ 70/10, OSNSK 2010, nr 1, poz. 2377.
  29. Wyrok TK z 11 grudnia 2012 r., K 37/11, OTK A 2012, nr 11, poz. 133.
  30. Wyrok SA w Warszawie z 11 lutego 2013 r., II AKa 21/13, LEX 1286671.
  31. Wyrok SN z 10 stycznia 2014 r. III KK 251/13, LEX 14188084.
  32. Wyrok TK z 25 listopada 2014 r., K 54/13, OTK-A 2014 nr 10 poz. 114.
  33. Postanowienie SN z 17 lipca 2014 r., V KZ 26/14, LEX 1487098
  34. Wyrok SN z 6 maja 2015 r., IV KK 29/15, LEX 1683372.
  35. Wyrok SN z 1 grudnia 2015 r., III KK 309/15, SAOS.
  36. Postanowienie SN z 11 maja 2017 r., WZ 6/17, LEX 2309633.
  37. Postanowienie SA w Krakowie z 25 kwietnia 2019 r., II AKz 161/19, LEX 2718712.
  38. Postanowienie SN z 7 października 2020 r., IV KS 24/20, LEX 3152855.
  39. Barwina Z., Prawo pomocy w sprawach karnych w Republice Federalnej Niemiec, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2007 nr 2, s. 203-233.
  40. Beulke W., Swoboda S., Strafprozessrecht, CF Müller, Heidelberg 2005.
  41. Boister N., Transnational Criminal Law, „European Journal of International Law” 2003, nr 5, s. 953-976.
  42. Bojańczyk A., Uprawnienie do składania fałszywych wyjaśnień, jak długo jeszcze, „Palestra” 2014, nr 9, s. 137-143, https://palestra.pl/pl/czasopismo/wydanie/9-2014/artykul/uprawnienie-do-skladania-falszywych-wyjasnien-jak-dlugo-jeszcze [dostęp: 17.12.2021].
  43. Boratyńska K.T., Chojniak Ł., Jasiński W., Postępowanie karne, Studia Prawnicze, C.H. Beck, Warszawa 2018.
  44. Cubała A., Gdy obrońca broni kilku oskarżonych: uwaga na kolizję interesów, „Palestra” 1996, nr 7–8, s. 106-107, https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Palestra/Palestra-r1996-t40-n7_8(463_464)/Palestra-r1996-t40-n7_8(463_464)-s106-107/Palestra-r1996-t40-n7_8(463_464)-s106-107.pdf [dostęp: 17.12.2021].
  45. Dudka K. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2020, LEX.
  46. Girdwoyń P., Zarys niemieckiego procesu karnego, Temida 2, Białystok 2006.
  47. Grabowska-Moroz B., Prawo dostępu do obrońcy w świetle prawa europejskiego. Podręcznik, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 2018, s. 5-6.
  48. Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, „LexisNexis”, Warszawa 2007, s. 25, 43, 156-157.
  49. Kazimierska D., Taktyka obrończa i aktywność obrońców w sprawach o zabójstwo (ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania „dowodu naukowego”), Uniwersytet Warszawski Wydział Prawa i Administracji Instytut Prawa Karnego Katedra Kryminalistyki, Warszawa 2021, https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/3958/Diana%20Kazimierska%20-%20Taktyka%20obro%c5%84cza%20i%20aktywno%c5%9b%c4%87%20obro%c5%84c%c3%b3w%20w%20wsprawach%20o%20zab%c3%b3jstwo.pdf?sequence=1 [dostęp: 17.12.2021].
  50. Królikowski M., Wiliński P., Izydorczyk J., Podstawy prawa karnego międzynarodowego, Wolters Kluwer, Warszawa 2008, LEX.
  51. Kulesza C., Starzyński P., Postępowanie karne, C.H. Beck, Warszawa 2017.
  52. Kulesza C., Efektywna obrona w postępowaniu przygotowawczym a favor procuratori, „Prokuratura i Prawo” 2007, nr 4, s. 5-33.
  53. Kruszyński P., Istota i skutki prawne sprzeczności interesów oskarżonych reprezentowanych przez tego samego obrońcę w postępowaniu karnym, „Prokuratura i Prawo” 2020, nr 9, s. 17-30.
  54. Papierowski Z., Proces karny w starożytności greckiej i rzymskiej, „Roczniki Humanistyczne Towarzystwa Naukowego KUL” 1957, t. VII, z. II, s. 159-176.
  55. Rosiak Ł., Paradygmat rzetelnego procesu w kontekście nowelizacji Kodeksu postępowania karnego, „Veritas Iuris” 2017, nr 1, s. 44-59, https://veritasiuris.lazarski.pl/fileadmin/user_upload/oficyna/Veritas/Veritas_Nr_1_styczen_czerwiec_2017/Veritas_Paradygmat_rzetelnego_procesu_w_kontekscie_nowelizacji_kodeksu_postepowania_karnego_Rosiak_nr_1_2017.pdf [dostęp: 16.02.2022].
  56. Sakowicz A., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, C.H Beck, Warszawa 2016.
  57. Schünemann B., Europeizacja prawa karnego. Tendencje, problemy i alternatywy, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, t. LXVIII, nr 3, s. 43-57.
  58. Skalska K., Prawo oskarżonego do obrony na tle przepisów polskiego i niemieckiego procesu karnego, Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa. Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2019, https://doi.org/10.34616/23.19.089.
  59. Skorupka J., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2016.
  60. Sowała M., Samodzielne gromadzenie materiału dowodowego przez obrońcę w kontekście możliwości poniesienia odpowiedzialności karnej, „Przegląd Sądowy” 2021 nr 1, s. 89-99.
  61. Stachowiak S., Zgryzek K., Proces karny, Oficyna Wydawnicza 23, Katowice 2003.
  62. Stefański R.A., Obrona obligatoryjna po 1 lipca 2015 r., [w:] Wiliński P. (red.), Obrońca i pełnomocnik w procesie karnym po 1 lipca 2015. Przewodnik po zmianach, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
  63. Świecki D., Czynności procesowe obrońcy i pełnomocnika w sprawach karnych, Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
  64. Świecki D., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. I, Wolters Kluwer, Warszawa 2022, LEX.
  65. Świecki D. (red.), Kodeks postępowania karnego, T. I. Komentarz aktualizowany, Wolters Kluwer, Warszawa 2021, LEX.
  66. Tokarczyk R., Etyka prawnicza, LexisNexis, Warszawa 2009.
  67. Tomaszewski T., Prawo do obrony jako gwarancja rzetelnego procesu karnego, „Prokuratura i Prawo” 2020, nr 6, s. 117-139.
  68. Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Wolters Kluwer, Warszawa 2008.
  69. Waltoś S., [Recenzja P. Girdwoyń, Zarys niemieckiego procesu karnego, Białystok 2006], „Państwo i Prawo” 2007 nr 7, s. 123-126.
  70. Wąsek A., Z problematyki odpowiedzialności karnej obrońcy w sprawach karnych, [w:] Z. Ćwiąkalski, M. Szewczyk, S. Waltoś, A. Zoll, Problemy odpowiedzialności karnej. Księga ku czci Profesora Kazimierza Buchały, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1994, s. 283-303.
  71. Wiliński P., Proces karny w świetle konstytucji, Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
  72. Zabłocki S. (red.), Kodeks postępowania karnego. T. I. Komentarz do art. 1-166, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
  73. Oskarżeni (postępowanie karne) [Niemcy], https://e-justice.europa.eu/content_rights_of_defendants_in_criminal_proceedings_-169-de-maximizeMS-pl.do?member=1 [dostęp: 17.12.2021].
  74. Przed sądem karnym w Niemczech – (prawie) wszystko, co musisz o tym wiedzieć!, https://dojczland.info/przed-sadem-karnym-w-niemczech/ [dostęp: 17.12.2021].
  75. Status prawny obrońcy, https://www.edukacjaprawnicza.pl/status-prawny-obroncy/ [dostęp: 17.12.2021].

Podobne artykuły

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.