Prześlij tekst
Nr 3-4 (149-150) (2001): 45 lat Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk 1956-2001
Artykuły

Ochrona praw osobistych dziecka i człowieka dorosłego w świetle standardów międzynarodowych i prawa polskiego (zagadnienia wybrane)

[Protection of the personal rights of children and adults in the light of international standards and Polish law (selected issues)]

  • Tadeusz Smyczyński,
  • Anna Schulz,
  • Marek Andrzejewski,
  • Lechosław Kociucki

Opublikowane 2001-12-30

Słowa kluczowe

  • prawa człowieka,
  • standardy międzynarodowe,
  • prawa dziecka,
  • prawo międzynarodowe,
  • human rights,
  • international standards,
  • children's rights,
  • international law
    • ...Więcej
    Less
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Ochrona praw osobistych dziecka i człowieka dorosłego w świetle standardów międzynarodowych i prawa polskiego (zagadnienia wybrane): [Protection of the personal rights of children and adults in the light of international standards and Polish law (selected issues)]. (2001). Studia Prawnicze The Legal Studies, 3-4 (149-150), 249-281. https://doi.org/10.37232/sp.2001.3-4.17

Abstrakt

Ochronę praw osobistych człowieka można rozpatrywać nie tylko w wymiarze indywidualnym, ale i rodzinnym. Ochrona tożsamości cywilnej człowieka po urodzeniu i związane z tym jego pochodzenie od określonych rodziców ma tak silny kontekst rodzinny, że realizacja tych praw odbywa się także na płaszczyźnie ochrony rodziny. Jeszcze bardziej „rodzinny” charakter ma respektowanie praw dziecka umieszczonego z różnych przyczyn poza rodziną naturalną. Trafne jest jednak stwierdzenie, iż mamy wtedy do czynienia nie z prawami rodziny, lecz raczej z prawami ludzi jako członków rodziny. Rodzina nie ma bowiem bytu niezależnego od swoich członków, natomiast należy w niej dostrzegać określone relacje między jej członkami. Prawa rodziny są chronione przez respektowanie przyrodzonych praw podmiotowych ludzi ją tworzących66. Mniej uwarunkowań rodzinnych dotyczy osoby pełnoletniej wymagającej pieczy prawnej ze względu na różnego rodzaju ułomności. Niekiedy bowiem należy udzielić takiej osobie ochrony przed szkodliwym działaniem członków jej rodziny. Ta problematyka, zwłaszcza w zakresie sposobu zorganizowania pieczy prawnej nad osobą dotkniętą chorobą psychiczną bądź głębokim alkoholizmem, wymaga nowych, bardziej elastycznych rozwiązań prawnych. Polskie osobowe prawo cywilne odpowiada natomiast międzynarodowym standardom; w szczególności wniosek ten dotyczy reformowanego w ostatnich latach prawa rodzinnego.

 

The protection of a person's personal rights can be considered not only at an individual but also at a family level. The protection of a person's civil identity at birth and the associated descent from specific parents has such a strong family context that the realisation of these rights also takes place at the level of family protection. Even more 'familial' in nature is the respect of the rights of a child placed, for various reasons, outside his or her natural family. However, it is accurate to say that we are then not dealing with the rights of the family, but rather with the rights of people as members of the family. Indeed, the family does not have an existence independent of its members; instead, certain relationships between its members must be recognised. The rights of the family are protected by respecting the inherent subjective rights of the people who form it. Fewer family conditions apply to an adult in need of legal custody due to various disabilities. This is because it is sometimes necessary to provide such a person with protection from the harmful actions of his or her family members. This issue, especially with regard to how legal custody of a person with a mental illness or severe alcoholism is organised, requires new, more flexible legal solutions. Polish personal civil law, on the other hand, conforms to international standards; in particular, this conclusion applies to family law, which has been reformed in recent years.

Bibliografia

  1. Andrzejewski M., Komentarz do rozporządzenia w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2001, nr 4.
  2. Andrzejewski M., Komentarz do rozporządzenia w sprawie rodzin zastępczych, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2001, nr 4.
  3. Andrzejewski M., Prawo dziecka do pieczy zastępczej [w:] T. Smyczyński (red.), Konwencja o Prawach Dziecka. Analiza i wykładnia, Ars boni et aequi, Poznań 1999.
  4. Bueren G. van, The international law on the rights of the child, „International Studies of Human Rights” 1995, t. 35.
  5. Decyzja Komisji w sprawie nr 16944/90, G. przeciw Holandii, 8.02.1993 r., 16 EHRR CD 38.
  6. Decyzja Komisji w sprawie nr 18535/91 K., Z. i S. przeciw Holandii, 7.04.1993 r., seria A, nr 297-c.
  7. Europejska Konwencja o statusie prawnym dziecka pozamałżeńskiego, sporządzona w Strasburgu dnia 15 października 1975 r., Dz.U. 1999 Nr 79, poz. 888.
  8. Europejska Konwencja o wykonywaniu praw dzieci, sporządzona w Strasburgu dnia 25 stycznia 1996 r., Dz.U. 2000 Nr 107, poz. 1128.
  9. Goettel M., Ingerencja sądu opiekuńczego w sprawowanie władzy rodzicielskiej a prawo rodziców do osobistej styczności z dzieckiem, „Nowe Prawo” 1983, nr 9-10, s. 46-56.
  10. Grudzińska M., Kontakty z dzieckiem. Sądowe ustalenie. Orzecznictwo. Wzory, C. H. Beck, Warszawa 2000.
  11. Holzhauer H., [w:] W. Erman, BGB Handkommentar, t. II, Aschendorff, Aschendorff, Munster 1993.
  12. Jasudowicz T., Europejskie standardy bioetyczne. Wybór materiałów, TNOiK "Dom Organizatora", Toruń 1998.
  13. Jurgens A., Kroger D., Marschner R., Winterstein P., Das neue Betreuungsrecht, Beck, Munchen 1994.
  14. Kociucki L., Piecza nad ludźmi starymi w polskim prawie cywilnym i opiekuńczym na tle ustawodawstw Niemiec, Szwecji i Austrii, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1999, nr 1, s. 131-145.
  15. Konwencja Wiedeńska o Prawie Traktatów sporządzona w Wiedniu dnia 23 maja 1969 r., Dz.U. 1990 Nr 74, poz. 439.
  16. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r., Dz.U. 1977 Nr 38, poz. 169.
  17. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r., Dz.U. 1977 Nr 38, poz. 167.
  18. Nowicki M.A., Dziecko ważniejsze, „Rzeczpospolita” z 16.08.2000 r.
  19. Orzeczenie w sprawie Andersson przeciwko Szwecji, 25.02.1992 r., A. t. 226 [w:] T. Jasudowicz (red.), Orzecznictwo strasburskie. Zbiór orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 1990-1997, TNOiK - "Dom Organizatora", Toruń 1998.
  20. Orzeczenie w sprawie Johanson przeciwko Norwegii, 7.08.1996 r. [w:] T. Jasudowicz (red.), Orzecznictwo strasburskie. Zbiór orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 1990-1997, TNOiK - "Dom Organizatora", Toruń 1998.
  21. Orzeczenie w sprawie Olsson przeciwko Szwecji, 24.03.1988 r., A.130 [w:] M.A. Nowicki, Kamienie milowe. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Wydaw. Naukowe " Scholar", Warszawa 1996.
  22. Oświadczenie Rządowe z dnia 16 sierpnia 1999 r. w sprawie ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską Europejskiej konwencji o statusie prawnym dziecka pozamałżeńskiego, sporządzonej w Strasburgu dnia 15 października 1975 r., Dz.U. 1999 Nr 79, poz. 889.
  23. Postanowienie SN z 1 października 1998 r., I CKN 834/98, OSNIC 1999, nr 4, poz. 72.
  24. Postanowienie SN z 15 grudnia 1998 r., I CKN 1122/98, OSN 1999, nr 6, poz. 119.
  25. Postanowienie SN z 16 grudnia 1997 r., III CZP 63/97, OSNCP 1998, nr 6, poz. 108.
  26. Postanowienie SN z 7 listopada 2000 r., I CKN 1115/00, OSN 2001, nr 3.
  27. Protokół nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzony w Paryżu dnia 20 marca 1952 r. oraz Protokół nr 4 do powyższej konwencji, sporządzony w Strasburgu dnia 16 września 1963 r., Dz.U. 1995 Nr 36, poz. 175.
  28. Protokół nr 2 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzony w Strasburgu dnia 6 maja 1963 r., Dz.U. 1995 Nr 36, poz. 176.
  29. Protokół nr 9 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzony w Rzymie dnia 6 listopada 1990 r., Dz.U. 1995 Nr 36, poz. 177.
  30. Pużyński S., Prawa osób chorych psychicznie w Polsce [w:] L. Wiśniewski (red.), Ochrona praw osób chorych psychicznie, „Materiały Poznańskiego Centrum Praw Człowieka”, nr 4, Poznań 1994.
  31. Rdzanek-Piwowar G., Prawo a rzeczywistość. O możliwościach egzekwowania przepisów prawnych dotyczących praw dzieci w Polsce, „Socjus” 1996, nr 2.
  32. Redelbach A., Europejska Konwencja Praw Człowieka w polskim wymiarze sprawiedliwości, "Terra", Poznań 1997.
  33. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 września 2000 r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych, Dz.U. 2000 Nr 80, poz. 900.
  34. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 2000 r. w sprawie rodzin zastępczych, Dz.U. 2000 Nr 83, poz. 939.
  35. Rydzewski A., Problematyka uczestnictwa małoletnich w postępowaniu przed sądem opiekuńczym w sprawach z zakresu „ władzy rodzicielskiej”, „Rejent” 1997, nr 11(79), s. 86-101.
  36. Safjan M. (red.), Standardy prawne Rady Europy. Teksty i komentarze, t. 1, Prawo rodzinne, Oficyna Naukowa, Warszawa 1994.
  37. Safjan M., Rezolucja nr (77)33 w sprawie umieszczania dzieci poza rodziną a stan prawny obowiązujący w Polsce [w:] M. Safjan (red.), Standardy prawne Rady Europy. Teksty i komentarze, t. 1, Prawo rodzinne, Oficyna Naukowa, Warszawa 1994.
  38. Smyczyński T., Prawo dziecka do wychowywania się w rodzinie [w:] T. Smyczyński (red.), Konwencja o Prawach Dziecka. Analiza i wykładnia, Ars boni et aequi, Poznań 1999.
  39. Smyczyński T., Stosunki między rodzicami a dzieckiem w ustawodawstwie Rady Europy, „Państwo i Prawo” 1995, nr 1, s. 11-24.
  40. Sokołowski T., Charakter prawny osobistej styczności rodziców z dzieckiem, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2000, z. 3, s. 273-292.
  41. Stewart G.A., Interpreting the child’s right to identity in the U.N. Convention on the Rights of the Child, „Family Quarterly Law” 1992, t. 26, nr 3, s. 221-233.
  42. Strzembosz A., Polskie prawo rodzinne w świetle konwencji międzynarodowych oraz rezolucji i rekomendacji Rady Europy [w:] J. Rebeta (red.), Zagadnienia praw rodziny, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1997.
  43. Uchwała Izby Cywilnej SN z 26 stycznia 1973 r., OSNCP 1973, nr 7-8, poz. 118.
  44. Uchwała SN z 14 czerwca 1988 r., III CZP 42/88, OSNCP 1988, nr 10, poz. 156.
  45. Uchwała SN z 3 maja 1979 r., OSNCP 1979, nr 12, poz. 230.
  46. Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, Dz.U. 2000 Nr 122, poz. 1322.
  47. Ustawa z dnia 21 stycznia 2000 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem administracji publicznej, Dz.U. 2000 Nr 12, poz. 136.
  48. Ustawa z dnia 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego, Dz.U. 1986 Nr 36, poz. 180.
  49. Ustawa z dnia 9 stycznia 1997 r. o ratyfikacji Protokołu nr 11 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, dotyczącego przekształcenia mechanizmu kontrolnego ustanowionego przez Konwencję, Dz.U. 1997 Nr 18, poz. 97.
  50. Waśkiewicz H., Prawa człowieka a prawa rodziny [w:] K. Motyka (red.), Prawa człowieka. Wybór źródeł, Oficyna Wydawnicza Ad Rem, Lublin 1996.