Abstrakt
Egzekucja roszczeń zwrotnych ZUS, od momentu przystąpienia tego Zakładu do postępowania, aż do zaspokojenia jego należności, oparta jest na tytule egzekucyjnym ustalającym alimenty na rzecz osoby uprawnionej do świadczeń z funduszu.
Celem subrogacji, o której mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z 1974 r. o funduszu alimentacyjnym, jest nie samo przeniesienie wierzytelności, lecz utrwalenie praw osoby trzeciej względem dłużnika, wobec wykonania świadczenia, które na nim spoczywało. Na tym polega jej sens prawny i ekonomiczny. Uprawnienie do alimentacji osoby pobierającej świadczenia z funduszu, które ma charakter osobisty i jest nieprzenoszalne, nie może więc przejść na żaden inny podmiot. Taki charakter tego uprawnienia sprawia, że wypłacając świadczenia z funduszu, ZUS nie spełnia obowiązku alimentacyjnego (za wskazanego w tytule egzekucyjnym dłużnika), lecz swój własny obowiązek wynikający z przepisów ustawy o funduszu alimentacyjnym. Zakład ten nie wstępuje więc w prawa zaspokojonego wierzyciela, a jego roszczenie zwrotne ma inną podstawę materialnoprawną niż roszczenie alimentacyjne osoby uprawnionej do świadczeń z funduszu.
Dłużnik alimentacyjny zobowiązany jest wobec ZUS do zwrotu równowartości wszystkich tych świadczeń wypłaconych jego wierzycielowi, które mają charakter zastępczy wobec nie wyegzekwowanych alimentów. Wraz z zaspokojeniem roszczenia zwrotnego ma on również, wynikający jednak z odrębnej podstawy prawnej (art. 16 ustawy z 1974 r. o funduszu alimentacyjnym), obowiązek wniesienia na rzecz ZUS opłat na pokrycie kosztów funkcjonowania funduszu.
Każdy, wskazany w pochodzącym od sądu tytule egzekucyjnym ustalającym alimenty, dłużnik osoby, która zgodnie z przepisami ustawy o funduszu alimentacyjnym uzyskała na podstawie tego tytułu egzekucyjnego świadczenia z funduszu, jest - od momentu przyznania tej osobie świadczeń - zobowiązany do zapłacenia na rzecz ZUS równowartości kwoty, jaką Zakład ten wypłacił osobie uprawnionej, z wyjątkiem świadczeń wypłaconych osobom uprawnionym po śmierci ich dłużnika alimentacyjnego na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy z 1974 r. o funduszu alimentacyjnym.
Cechą szczególną roszczenia ZUS, o którym mowa w art. 14 ustawy z 1974 r. o funduszu alimentacyjnym, na tle pozostałych roszczeń zwrotnych w polskim systemie prawa, jest powstanie i egzekwowanie go ex lege od momentu wypłacenia świadczeń z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej. Występowaniu wskazanej cechy roszczenia nie sprzeciwia się zgłaszanie przez dysponenta funduszu organowi egzekucyjnemu swego udziału w postępowaniu egzekucyjnym. Zgłoszenie to jest jedynie informacją dla tego organu wskazującą na datę, od której ma on przekazywać wyegzekwowane kwoty na rzecz ZUS. Zakład ten bowiem zgłasza o już istniejącym roszczeniu i zgłoszenie to kieruje do organu, który nie ma kompetencji do weryfikowania tego zgłoszenia, lecz wyłącznie obowiązek realizowania go.
The enforcement of the recourse claims of the Social Insurance Agency, from the time of its entry into the proceedings until the satisfaction of its claims, is based on an enforcement order establishing maintenance for the person entitled to benefits from the fund.
The purpose of subrogation, as referred to in Article 14(1) of the Maintenance Fund Act 1974, is not the mere transfer of a claim, but the consolidation of the rights of a third party towards the debtor, against the performance of a service that was incumbent on the debtor. Therein lies its legal and economic sense. The maintenance entitlement of a fund claim recipient, where said claim is personal and non-transferable, cannot therefore be transferred onto any other entity. This nature of this entitlement means that, by paying benefits from the fund, the Social Insurance Agency is not fulfilling a maintenance obligation (for the debtor named in the enforcement order), but its own obligation under the provisions of the Maintenance Fund Act. Thus, this Agency does not enter the rights of a satisfied creditor, and his or her recourse claim has a different material and legal basis than a maintenance claim of a person entitled to benefits from the fund.
The maintenance debtor is liable towards the Social Insurance Agency to reimburse the equivalent of all those benefits paid to his or her creditor, which are in lieu of unenforced maintenance. Along with the satisfaction of the reimbursement claim, he or she also has, however, an obligation resulting from a separate legal basis (Article 16 of the Maintenance Fund Act 1974) to pay fees to the Social Insurance Agency, covering the operating costs of the fund.
Each debtor indicated in the enforcement decision issued by the court and declaring maintenance to be paid, of a person who, in accordance with the provisions of the Maintenance Fund Act, has obtained benefits from the fund, is - from the moment the benefits are awarded to that person - obliged to pay to the Social Insurance Agency the equivalent of the amount which the Agency has paid to the entitled person, excluding benefits paid to entitled persons after the death of their maintenance debtor pursuant to Article 12(2) of the Maintenance Fund Act of 1974.
The peculiar feature of the Social Insurance Agency's claim referred to in Article 14 of the Maintenance Fund Act of 1974, as compared to other recoverable claims in the Polish legal system, is that it arises and is enforced ex lege from the moment the maintenance fund benefits are paid to the entitled person. The occurrence of the indicated feature of the claim is not precluded by the fund administrator notifying the enforcement authority of its participation in the enforcement proceeding. This notification is merely information to that authority indicating the date from which it should remit the enforced amounts to the Social Insurance Agency. This is because the Agency reports an already existing claim and refers this notification to the authority, which has no competence to verify this notification, but only the obligation to implement it.
