Abstrakt
Jeśli zatem sąd rozpatrujący wniosek prokuratora o skazanie bez rozprawy poweźmie wątpliwości co do tego, czy oskarżony w ogóle popełnił zarzucany mu czyn, albo czy popełnił go w postaci takiego przestępstwa, do jakiego się przyznał, powinien odmówić uwzględnienia tego wniosku, w następstwie czego sprawa będzie rozpoznawana na zasadach ogólnych (art. 343 § 5 k.p.k.). W takim przypadku niezbędne będzie przeprowadzenie całego postępowania dowodowego na rozprawie w celu wyjaśnienia istniejących wątpliwości.
Czy w razie zastosowania instytucji skazania bez rozprawy oba opisy czynu [tj. czynu zarzucanego i czynu przypisanego] będą się pokrywać, czy też sąd na posiedzeniu w trybie art. 343 k.p.k. może wprowadzać zmiany do opisu czynu przypisanego. Możliwość wprowadzenia wówczas przez sąd zmiany do opisu czynu w wyroku należy uzależnić od charakteru tej zmiany. Jeśli bowiem brak konkretnego elementu w opisie czynu zarzucanego jest konsekwencją przeoczenia prokuratora, a w świetle zgromadzonych dowodów okoliczność, której zmiana dotyczyłaby, jest niewątpliwa, brak przeszkód, by sąd mógł dokonać tej zmiany w opisie czynu zawartego w wyroku. Wskazane byłoby, aby odbywało się to za zgodą stron. Jeśli natomiast zauważona przez sąd możliwość zmian w opisie czynu wiąże się ze stwierdzonymi wątpliwościami w zakresie okoliczności popełnienia przestępstwa, a wyjaśnienie tych wątpliwości wymaga ponownego przeprowadzenia dowodów, oczywistym jest, iż wobec konieczności nieuwzględnienia wówczas wniosku prokuratora dokonanie takich zmian nie wchodzi w grę. Jeśli stwierdzone wątpliwości potwierdzą się na rozprawie, sąd dokona stosownych zmian w opisie czynu przypisanego oskarżonemu w wyroku.
Rozpoznając wniosek dotyczący skazania bez rozprawy, sąd nie przyjmuje a priori za pewnik faktów ustalonych w materiale przedstawionym przez oskarżyciela. Sąd jest uprawniony i zobowiązany zawsze do każdorazowej kontroli, czy spełnione zostały warunki zastosowania art. 335 k.p.k. Kontrola spełnienia warunków rozpatrywanej instytucji przez sąd to przejaw poczynienia przezeń własnych ustaleń. Możliwość dokonywania przez sąd własnych ustaleń nie zmienia faktu, iż w sensie dowodowym podstawą wyroku orzekanego na posiedzeniu jest materiał zebrany w stadium przygotowawczym (z wyjątkiem dokumentów, z których dowód przeprowadzono na posiedzeniu).
Przyznanie się oskarżonego do winy nie jest koniecznym warunkiem zastosowania art. 335 k.p.k. Oznacza to, iż byt instytucji skazania bez rozprawy nie jest uzależniony od złożenia przez oskarżonego formalnej deklaracji zawierającej uznanie swojej winy. Dla zastosowania tej instytucji wystarczające jest, by zebrany w sprawie materiał dowodowy wyraźnie wskazywał na oskarżonego jako sprawcę przestępstwa. Wprawdzie wyrażeniu zgody przez oskarżonego na skazanie bez rozprawy może towarzyszyć przyznanie się do winy lub nawet naprawienie wyrządzonej szkody, jednak jest to przejaw dobrowolnego i samodzielnego potwierdzenia przez sprawcę swojej winy bezpośrednio lub pośrednio.
Jeśli wątpliwości dotyczą samego faktu popełnienia przestępstwa przez daną osobę. W takiej sytuacji art. 335 § 1 k.p.k. wzmacnia działanie reguły in dubio pro reo, bo wobec niespełnienia jednego z warunków rozpatrywanej instytucji sprawa musi być rozpoznawana na rozprawie. Jeśli w wyniku postępowania dowodowego w toku rozprawy wątpliwości w dalszym ciągu nie zostaną usunięte, działanie reguły in dubio pro reo stworzy konieczność wydania korzystniejszego - w porównaniu ze skazaniem - orzeczenia w postaci wyroku uniewinniającego.
Czy prokurator może wystąpić z wnioskiem o skazanie bez rozprawy, kiedy w wyniku działania reguły in dubio pro reo przyjmuje się łagodniejszą wersję przestępstwa, która umożliwia zastosowanie art. 335 k.p.k., czy też powinien wtedy skierować do sądu akt oskarżenia, domagając się skazania na rozprawie? Działanie reguły in dubio pro reo nie zostało w tym wypadku wyraźnie wyłączone i nie należy tej reguły eliminować w drodze wykładni stosowanej na niekorzyść oskarżonego. Zastosowanie wówczas tej regulacji będzie możliwe po wyczerpującym wykorzystaniu wszelkich dostępnych dowodów. Jest to niezbędne, aby nie dopuścić do skazania sprawcy w złagodzonych warunkach w sytuacji, gdy istnieją potencjalne źródła dowodowe umożliwiające przypisanie mu przestępstwa w cięższej postaci. W takim układzie ograniczenie postępowania dowodowego na podstawie art. 319 k.p.k., czy też na mocy art. 335 § 2 k.p.k., nie wchodzi zupełnie w grę. Jeśli w postępowaniu sądowym dotyczącym skazania na posiedzeniu ujawnią się nowe dowody pozwalające na zakwalifikowanie czynu oskarżonego z surowszego przepisu, zrozumiałe jest, że sąd nie uwzględni wniosku o skazanie bez rozprawy.
Therefore, if a court examining the prosecutor's motion for sentencing without trial finds doubts as to whether the defendant committed the alleged act at all, or whether he/she committed it in the form of the offence to which he/she has pleaded guilty, it should refuse to grant this motion, leaving the case to be examined under the general rules (Article 343 § 5 of the Code of Criminal Procedure). In such a case, it will be necessary to conduct the evidentiary proceedings at a hearing so as to clarify the existing doubts.
If the institution of sentencing without trial is applied, will the two descriptions of the act [i.e. the act charged and the act attributed] coincide, or will the court, at the hearing under Article 343 of CCP, be able to introduce changes to the description of the imputed act. The ability of the court to amend the description of the act in the judgement must depend on the nature of the amendment. Indeed, if the absence of a specific element in the description of the offence charged is the consequence of an oversight by the prosecutor and, in the light of the evidence on record, the circumstance to which the amendment would relate is undoubted, there is no obstacle to the court being able to make that amendment to the description of the offence contained in the judgement. It would be advisable for this to take place with the agreement of the parties. If, on the other hand, the possibility of altering the description of the act, as noted by the court, is linked to the doubts identified with regard to the circumstances of the commission of the offence, and the clarification of these doubts requires a fresh examination of the evidence, it is obvious that, in view of the necessity to disregard the prosecutor's request at that time, making such alterations is out of the question. If the doubts identified are confirmed at trial, the court will amend the description of the offence attributed to the defendant in the judgement accordingly.
When considering a request for sentencing without trial, the court does not a priori take for granted the facts established by the material presented by the prosecution. The court is entitled and obliged at all times to check whether the conditions for the application of Article 335 of the Code of Criminal Procedure are met. The court's review of the fulfilment of the conditions of the institution under consideration is a manifestation of its own findings. The possibility for the court to make its own findings does not alter the fact that, in evidentiary terms, the basis for the judgement to be pronounced at the hearing is the material collected at the pre-trial stage (with the exception of the documents whose evidence was taken at the hearing).
The defendant’s confession is not a necessary condition for the application of Article 335 of the Code of Criminal Procedure. This means that the existence of the institution of conviction without trial does not depend on a formal declaration by the defendant containing an admission of his or her guilt. For the application of this institution, it is sufficient that the evidence gathered in the case clearly identifies the defendant as the perpetrator of the offence. While the defendant's consent to a conviction without trial may be accompanied by an admission of guilt or even reparation of the damage caused, it is a manifestation of the offender's voluntary and independent acknowledgement of his or her guilt directly or indirectly.
If the doubts relate to the very fact that a person has committed a crime. In such a situation, Article 335 § 1 of CCP reinforces the operation of the in dubio pro reo rule, because in the event that one of the conditions of the institution under consideration is not met, the case must be heard at a trial. If, as a result of the evidentiary proceedings during trial, the doubts are still not removed, the operation of the in dubio pro reo rule will create the need for a more favourable - compared to a conviction - judgement of an acquittal.
Can a prosecutor request a conviction without trial when, as a result of the in dubio pro reo rule, a milder version of the offence is accepted, which allows the application of Article 335 of CCP, or should the prosecutor then send an indictment to the court requesting a conviction at trial? The operation of the rule in dubio pro reo is not expressly excluded in this case and this rule should not be eliminated by interpretation applied to the detriment of the defendant. The application of this regulation will then be possible after exhaustive use of all available evidence. This is necessary in order to prevent the offender from being convicted under mitigated conditions when there are potential sources of evidence to impute the offence in a more serious form. In such a situation, the limitation of the evidentiary proceedings on the basis of Article 319 of CCP or under Article 335 § 2 of CCP is completely out of the question. If new evidence comes to light in the sentencing proceedings at the hearing, which allows the defendant's act to be classified under a stricter provision, it is understandable that the court will not grant the request for sentencing without trial.
