Prześlij tekst
Nr 3 (181) (2009)
Artykuły

Ogłaszanie umów międzynarodowych jako warunek ich bezpośredniego stosowania - kilka uwag na marginesie polskiej praktyki

[Official publication of international agreements as a condition of their direct effectiveness - few remarks concerning]

PDF
  • Grzegorz Wierczyński,
  • Karolina Wierczyńska
Grzegorz Wierczyński
Uniwersytet Gdański
Karolina Wierczyńska
Instytut Nauk Prawnych PAN

Opublikowane 2009-09-30

Słowa kluczowe

  • promulgacja,
  • umowa międzynarodowa,
  • Ministerstwo Spraw Zagranicznych,
  • promulgation,
  • international convention,
  • Ministry of Foreign Affairs
    • ...Więcej
    Less

Prawa autorskie (c) 2009 ILS PAS

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Ogłaszanie umów międzynarodowych jako warunek ich bezpośredniego stosowania - kilka uwag na marginesie polskiej praktyki: [Official publication of international agreements as a condition of their direct effectiveness - few remarks concerning]. (2009). Studia Prawnicze The Legal Studies, 3 (181), 5-23. https://doi.org/10.37232/sp.2009.3.1

Abstrakt

Obowiązująca obecnie Konstytucja stanowi w art. 9, że Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego. Przepis ten nakłada na wszystkie organy władzy publicznej w Polsce obowiązek zapewnienia skuteczności umowom międzynarodowym, którymi Polska jest związana.

Warunkiem wejścia aktów normatywnych jest ich ogłoszenie. Zasada ta odnosi się do wszystkich rodzajów aktów normatywnych, bo jak zauważył już Św. Tomasz, norma jedynie pomyślana, anieuzewnętrzniona przez prawodawcę, nie może być wiążącym wzorcem postępowania dla kogokolwiek poza samym prawodawcą. W Konstytucji zasada ta została wyrażona w art. 88 wprost jedynie do ustaw, rozporządzeń i aktów prawa miejscowego. Stosownie do art. 91 Konstytucji ratyfikowana umowa międzynarodowa stanowa część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowalna (chyba że jej stosowalnie jest uzależnione od wydania ustawy) dopiero po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

 

Article 9 of the Polish Constitution states: The Republic of Poland shall respect international law binding upon it. According to this provision all organs of public authority are obliged to ensure effectiveness of international agreements which are binding on Poland. The condition for direct effectiveness of international agreements in the national law (understood as a possibility of derivations rights and obligations for individuals from that agreements) is the official publication of the said conventions. This article analyses the provisions of Polish law governing the official publication of international agreements and assesses the long established practices in this area. As a result of this research several sensitive areas have been identified. First and foremost concerning the actual publication of concluded international agreements. Comparison of the number of international agreements concluded in years 2000-2008 available in the database of Polish Ministry of Foreign Affairs with the number of international agreements announced in the Official Journal shows that only 57% of those agreements were properly published. Furthermore problems have also been identified as:

- failure to publish information on entry into force and the changes pertaining to the actual number of contracting parties,

- failure to publish information about the deposit of the ratifying documents or documents terminating the agreement,

- lack of or incomplete information about reservations or objections to the agreements submitted by the contracting parties, which makes it difficult or even impossible to establish the exact scope of the agreement,

- delays in official publishing of international agreements (very often documents are published many years after the ratification or even after coming into force).

Each of the above mentioned deficiencies concerning the proper official publication of international agreements is not acceptable in the democratic state governed by the rule of law, respecting the binding rules of international law. The authors propose an amendment of the existing legal rules and practice. In conclusion certain proposals de lege ferenda and proposals in relation to existing practices aiming towards eliminating irregularities in the official publication of international agreements in Poland are formulated.

PDF

Bibliografia

  1. April 1994, Bundesgesetzblatt Teil II, 1994 r.
  2. Februar 1995, Bundesgesetzblatt Teil II, 1995 r.
  3. Babiak M., Prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie władzy publicznej, „Radca Prawny” 2002, nr 3, s. 53–57.
  4. Bekanntmachung über das Außerkrafttreten völkerrechtlicher Übereinkünfte der Deutschen Demokratischen Republik mit Polen vom 5. August 1998, Bundesgesetzblatt Teil II, 1998 r.
  5. Bekanntmachung über das Erlöschen völkerrechtlicher Übereinkünfte der Deutschen Demokratischen Republik mit Polen vom 21. Juni 1993, Bundesgesetzblatt Teil II, 1993 r.
  6. Bekanntmachung über das Erlöschen völkerrechtlicher Übereinkünfte der Deutschen Demokratischen Republik mit Polenvom 16. Dezember1993, Bundesgesetzblatt Teil II, 1994 r.
  7. Bekanntmachungder deutschpolnischen Vereinbarung über das Außerkrafttreten der Vereinbarung mit der Deutschen Demokratischen Republik über die gegenseitige Verleihung von Nutzungsrechten an Grundstücken zum Zwecke der Errichtung von Gebäuden für Generalkonsulate beider Staaten vom 6. Januar 1998, Bundesgesetzblatt Teil II, 1998 r.
  8. Bieniek G., Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r., „Przegląd Sądowy” 2002, nr 4, s. 3–25.
  9. Bosek L., Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa za zaniechanie ustawodawcze. (Uwagi na tle wyroku Sądu Najwyższego z 24 września 2003 r.), „Przegląd Sądowy” 2004, nr 11–12, s. 3–30.
  10. Chróścielewski W., Kmieciak Z., Tarno J.P., Reforma sądownictwa administracyjnego a standardy ochrony praw jednostki, „Państwo i Prawo” 2002, nr 12, s. 32–44.
  11. Czapliński W., Wyrozumska A., Sędzia krajowy wobec prawa międzynarodowego, Warszawa 2001.
  12. Czepelak M., Umowa międzynarodowa jako źródło prawa prywatnego międzynarodowego, Warszawa 2008.
  13. Działocha K. [w:] L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. T. 1, Warszawa 1999.
  14. Konwencja między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Azerbejdżańskiej w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, Dz.U. z 2008 r. Nr 9, poz. 52.
  15. Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej, sporządzona w Brukseli dnia 29 maja 2000 r., Dz.U. z 2007 r. Nr 135, poz. 950.
  16. Konwencja w sprawie procedury zgody po uprzednim poinformowaniu w międzynarodowym handlu niektórymi niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i pestycydami, sporządzona w Rotterdamie dnia 10 września 1998 r., Dz.U. z 2008 r. Nr 158, poz. 990.
  17. Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 9 grudnia 1948 r. (ratyfikowana zgodnie z ustawą z dnia 18 lipca 1950 r.), Dz.U. z 1952 r. Nr 2, poz. 9.
  18. Konwencja Wiedeńska o Prawie Traktatów sporządzona w Wiedniu dnia 23 maja 1969 r., Dz.U. z 1990 r. Nr 74, poz. 439.
  19. Łętowska E., Glosa do wyroku NSA Ośrodek Zamiejscowy Gdańsk z 14.08.2002 r. II SA/Gd 4182/01. [Dot. decyzji w sprawie zasiłku dla bezrobotnych; skargi na niewypłacenie zasiłku], II SA/Gd 4182/01, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2003, nr 10, poz. 135 a.
  20. Łętowska E., Glosa do wyroku NSA z 29.05.2003 r. II SAB 419/02. [Dot. skargi do sądu administracyjnego na bezczynność administracji w sprawie obowiązku promulgacji tzw. układów republikańskich; kognicji NSA], II SAB 419/02, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2004, nr 7–8, poz. 90 a.
  21. Masternak–Kubiak M., Przestrzeganie prawa międzynarodowego w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Kraków 2003.
  22. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 marca 2007 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, Dz.U. z 2007 r. Nr 68, poz. 449.
  23. Ochendowski E. [w:] M. Jaśkowska, M. Materna, E. Ochendowski (red.), Postępowanie sądowoadministracyjne, Warszawa 2007.
  24. Oświadczenie Rządowe z dnia 13 marca 2007 r. w sprawie mocy obowiązującej Konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej, sporządzonej w Brukseli dnia 29 maja 2000 r., oraz Protokołu do Konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej z dnia 29 maja 2000 r., sporządzonego w Luksemburgu dnia 16 października 2001 r., Dz.U. z 2007 r. Nr 135, poz. 951.
  25. Oświadczenie Rządowe z dnia 22 stycznia 2007 r. w sprawie mocy obowiązującej zmian do Konwencji celnej dotyczącej międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR (Konwencji TIR), przyjętych przez Komitet Administracyjny Konwencji TIR w Genewie dnia 20 października 2000 r., dnia 26 września 2003 r., dnia 15 października 2004 r., dnia 4 lutego 2005 r. i dnia 7 października 2005 r., Dz.U. z 2008 r. Nr 12, poz. 76.
  26. Oświadczenie Rządowe z dnia 30 kwietnia 1984 r. dotyczące uczestnictwa szeregu państw w Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, uchwalonej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 9 grudnia 1948 r., Dz.U. z 1984 r. Nr 31, poz. 168.
  27. Oświadczenie Rządowe z dnia 7 lutego 2001 r. o utracie mocy obowiązującej w stosunkach między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Armenii Umowy między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o wzajemnych podróżach bezwizowych obywateli obu państw, podpisanej w Warszawie dnia 13 grudnia 1979 r., Dz.U. z 1979 r. Nr 15, poz. 156.
  28. Oświadczenie Rządowe z dnia 9 czerwca 1952 r. w sprawie ratyfikacji przez Brazylię konwencji z dnia 9 grudnia 1948 r. o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa, Dz.U. z 1952 r. Nr 31, poz. 209.
  29. Poprawki do Protokołu sporządzonego w Londynie dnia 27 listopada 1992 r. w sprawie zmiany Międzynarodowej konwencji o odpowiedzialności cywilnej za szkody spowodowane zanieczyszczeniem olejami, sporządzonej w Brukseli dnia 29 listopada 1969 r., Dz.U. z 2008 r. Nr 155, poz. 962
  30. Poprawki do Protokołu sporządzonego w Londynie dnia 27 listopada 1992 r. w sprawie zmiany Międzynarodowej Konwencji o utworzeniu Międzynarodowego Funduszu Odszkodowań za Szkody Spowodowane Zanieczyszczeniem Olejami, sporządzonej w Brukseli dnia 18 grudnia 1971 r., Dz.U. z 2008 r. Nr 155, poz. 964.
  31. Porozumienie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Radą Ministrów Bośni i Hercegowiny o sukcesji prawnej Bośni i Hercegowiny w stosunku do umów zawartych między Rzecząpospolitą Polską a Socjalistyczną Federacyjną Republiką Jugosławii, zawarte w Sarajewie dnia 22 grudnia 2006 r., M.P. z 2008 r. Nr 52, poz. 462.
  32. Porozumienie między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Łotewską w sprawie umów dwustronnych zawartych w latach 1922–1938, sporządzone w Warszawie dnia 10 lutego 1997 r., Dz.U. z 1997 r. Nr 127, poz. 819.
  33. Porozumienie między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Macedonii o uregulowaniu dwustronnych stosunków traktatowych, podpisane w Warszawie dnia 9 maja 2007 r., Dz.U. z 2009 r. Nr 27, poz. 163.
  34. Postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 16 listopada 2009 г., V SA/Wa 1628/09.
  35. Postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 24 listopada 2009 г., V SA/Wa 1684/09.
  36. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 sierpnia 2000 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o umowach międzynarodowych, Dz.U. z 2000 r. Nr 79, poz. 891.
  37. Steinborn S., Informacja prawna a prawa obywatela w kontekście ogłaszania umów międzynarodowych [w:] K. Grajewski, J. Warylewski (red.), Informacja prawna a prawa obywatela. Konferencja z okazji XXXV–lecia informatyki prawniczej w Polsce i XV–lecia Systemu Informacji Prawnej LEX (Gdańsk, 19–20 czerwca 2006), Gdańsk 2006, s. 211–218.
  38. Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Komentarz, Warszawa 2008.
  39. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna. T. 13, Prawo (1–2. 90–105), London 1985.
  40. Traktatu o Unii Europejskiej o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej, ogłoszonej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, Dz.U. z 2007 r., L. 307.
  41. Umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich o wzajemnych podróżach bezwizowych obywateli obu państw, podpisana w Warszawie dnia 13 grudnia 1979 r., Dz.U. z 1980 r. Nr 13, poz. 41.
  42. Umowa pomiędzy Polską Rzecząpospolitą Ludową a Niemiecką Republiką Demokratyczną o obrocie prawnym w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych podpisana w Warszawie dnia 1 lutego 1957 r., Dz.U. z 1958 r. Nr 27, poz. 114.
  43. Ustawa z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, Dz.U. z 1995 r. Nr 74, poz. 368 ze zm.
  44. Ustawa z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych, Dz.U. z 2000 r. Nr 39, poz. 443 ze zm.
  45. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 ze zm.
  46. Wierczyński G., Urzędowe ogłoszenie aktu normatywnego, Warszawa 2008.
  47. Woś T. [w:] T. Woś, H. Knysiak–Molczyk, M. Romańska (red.), Postępowanie sądowo–administracyjne, Warszawa 2007.
  48. Woś T., Knysiak–Molczyk H., Romańska M., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2008.
  49. Wronkowska S., Ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 5, s. 9–24.
  50. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 września 2004 r., OSK 247/04, „Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych” 2004, nr 2, poz. 30.
  51. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 września 2004 r., OSK 250/04, „Prokuratura i Prawo” 2004, nr 11–12.
  52. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 31 lipca 2001 r., V SA 501/01, niepubl.
  53. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 grudnia 1999 r., VSA 726/99, LEX nr 49939.
  54. Wyroku Naczelny Sąd Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 maja 2003 r., II SAB 419/02, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2004, nr 7–8, poz. 90.
  55. Wyrozumska A., Umowy międzynarodowe. Teoria i praktyka, Warszawa 2006.
  56. Zmiany do Konwencji celnej dotyczącej międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR (Konwencji TIR), przyjęte przez Komitet Administracyjny Konwencji TIR w Genewie dnia 20 października 2000 r., dnia 26 września 2003 r., dnia 15 października 2004 r., dnia 4 lutego 2005 r. i dnia 7 października 2005 r., Dz.U. z 2008 r. Nr 12, poz. 75.