Zgłoś artykuł
Nr 1 (225) (2022)
Artykuły

Pozycja prawna osób prawnych w obrocie nieruchomościami rolnymi w Polsce w kontekście definicji rolnika zawodowego (indywidualnego) na tle regulacji w wybranych krajach zachodnioeuropejskich

[The legal position of legal persons in the agricultural properties trading in Poland in the context of the adopted legal definition of “professional farmer”, against the background of regulations in selected western-European countries]

PDF
  • Przemyslaw Szalkowski
Przemyslaw Szalkowski
Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej Uniwersytet Humanistycznospołeczny
DOI: https://doi.org/10.37232/sp.2022b

Opublikowane 2022-11-02

Słowa kluczowe

  • Polska,
  • Niemcy,
  • Austria,
  • Szwajcaria,
  • osoby prawne,
  • nieruchomości rolne,
  • obrót,
  • nabywca,
  • rolnik zawodowy,
  • elementy konstrukcyjne,
  • ograniczenia,
  • decyzja administracyjna,
  • Poland,
  • Germany,
  • Switzerland,
  • legal persons,
  • property market,
  • purchaser,
  • professional farmer,
  • legal definition,
  • limits,
  • administrative decision

Jak cytować

Szalkowski, P. (2022). Pozycja prawna osób prawnych w obrocie nieruchomościami rolnymi w Polsce w kontekście definicji rolnika zawodowego (indywidualnego) na tle regulacji w wybranych krajach zachodnioeuropejskich: [The legal position of legal persons in the agricultural properties trading in Poland in the context of the adopted legal definition of “professional farmer”, against the background of regulations in selected western-European countries]. Studia Prawnicze / The Legal Studies, (1 (225), 49–85. https://doi.org/10.37232/sp.2022b
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Abstrakt

Polski ustawodawca, w wyniku nowelizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z 2016 r., przyjął jako zasadę, że nabywcą nieruchomości rolnych mogą być przede wszystkim rolnicy indywidualni, rozumiani jako osoby fizyczne. Jednak prowadzenie efektywnego gospodarstwa rolnego nie musi być uzależnione od jego formy organizacyjnej, na co wskazują przykłady płynące z innych krajów.
W artykule poddano analizie prawno-porównawczej polską definicję rolnika indywidualnego oraz definicje rolników zawodowych przyjęte na gruncie wybranych systemów zachodnioeuropejskich, tj. niemieckiego, austriackiego i szwajcarskiego. W jej wyniku Autor udziela odpowiedzi, czy w polskich realiach jest możliwe objęciem definiensem pojęcia rolnik indywidualny również osób prawnych, czy zabieg ten można by uznać za słuszny z punktu widzenia ustroju rolnego państwa i interesów samych rolników zawodowych, a także pod jakimi warunkami mogłoby to nastąpić.

 

As a consequence of introducing the amendment to the Act of the structuring of the agrarian system from 2016, the Polish Legislator has adopted a regulation, stating that the purchasers of agricultural properties should primarily be “individual farmers” (clearly understood as natural persons). The regulation as implemented results in a substantial impairment for legal persons as potential purchasers of agricultural properties.
In the study, the Polish legal definition of an “individual farmer” and “professional farmer”, and those that have been assumed in selected Western European legal systems (German, Austrian and Swiss) are subjected to analysis. The scope of the work is to provide an answer to the question of whether it is possible to recognize legal persons as “individual farmers” in the Polish reality, and if that could be considered righteous from the point of view of agricultural laws, as well as from the point of view of the “professional farmers” themselves. The study also considers what the possible terms and conditions are under which that could be done.

PDF

Bibliografia

  1. Blajer P., Gonet W., Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2020.
  2. Code rural et de la pêche maritime, JORF z 17.03.21996 r. ze zm. [dostęp: 14.11.2021].
  3. Düsig M., Martinez J. (red.), Agrarrecht, C.H. Beck, München 2016.
  4. Gesetz über die Altershilfe für Landwirte, BGBl. 1994 I, s. 1890-1891.
  5. Gesetz vom 28 September 1993 mit dem der Grundverkehr in der Steiermark geregelt wird (Steiermarkisches Grundverkehrsgesetz), LGBl. 1993, poz. 134.
  6. Gesetz vom 3. Juli 1996 über den Verkehr mit Grundstücken in Tirol (Tiroler Grundverkehrsgesetz 1996), LGBl. 1996, poz. 222.
  7. Giesen R., Przeniesienie własności nieruchomości rolnych, [w:] P. Książek, J. Mikołajczyk (red.), Nieruchomości rolne w praktyce notarialnej, Wolters Kluwer, Warszawa 2017, s. 39-55.
  8. Grundstücksverkehr-Vereinbarung (Bund-Länder), BGBl. 1993 Nr 260 , s. 2453.
  9. Hofer E. (red.), Das bäuerliche Bodengesetz. Kommentar zum Bundesgesetz über das bäuerliche Bodenrecht vom 4 Oktober 1991, Sekretariat des Schweizerischen Bauernverbandes, Brugg 1995.
  10. Hofer E., Studer B., Erwerb landwirtschaftlicher Gewerbe durch juristische Personen, „Blätter für Agrarrecht“ 2012, nr 1 s. 35-59.
  11. Holzer G., Grundverkehrsrecht, [w:] R. Norer (red.), Handbuch des Agrarrechts, Verlag Österreich, Wien 2012, s. 674-701.
  12. Jurcewicz A., Charakterystyka Wspólnej Polityki Rolnej, [w:] A. Jurcewicz, B. Kozłowska, E. Tomkiewicz, Wspólna polityka rolna. Zagadnienia prawne, LexisNexis, Warszawa 2007.
  13. Klat-Górska E., Ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego. Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2014.
  14. Lichorowicz A., O potrzebie prawnego uregulowania dzierżawy rolnej w Polsce (na podstawie doświadczeń krajów Unii Europejskiej), „Przegląd Prawa Rolnego” 2010, nr 2(7), s. 63-78.
  15. Lichorowicz A., Status prawny gospodarstw rodzinnych w ustawodawstwie krajów Europy Zachodniej, Temida2, Białystok 2000.
  16. Majchrzak A., Ziemia rolnicza w krajach Unii Europejskiej w warunkach ewolucji wspólnej polityki rolnej, PWN, Warszawa 2015.
  17. Markus-Bielska R., Kisiel R., Danilczuk J., Dzierżawa jako podstawowa forma zagospodarowania popegeerowskiego mienia, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 2006.
  18. Martinez J., Gesetz über Maßnahmen zur Verbesserung der Agrarstruktur und Sicherung land- und forstwirtschaftlicher Betriebe (Grundstückverkehrsgesetz – GrdstVG) vom 28.07.1961, [w:] M. Düsing, J. Martinez (red.), Agrarrecht, C.H. Beck, München 2016, s. 473-507.
  19. Müller J., Burgenland, [w:] G. Lienbacher, J. Müller, G. Putz, K. Schöffmann, T. Schön von Wiesentreu, H. Wiesinger, E. Wischenbart (red.), Die Grundverkehrsgesetze der österreichischen Bundesländer. Grundverkehrsgesetze, Verordnungen, Durchführungsbestimmungen, Formulare, Gebühren und Abgaben, T. 2, Juridica, MANZ Verlag Wien, Wien 2019.
  20. Netz J., Grundstückverkehrsgesetz. Praxiskommentar, Gesetz über Maßnahmen zur Verbesserung der Agrarstruktur und zur Sicherung land- Und forstwirtschaftlichen Betriebe, Agricola-Verlag GmbH, Butjadingen-Stollhamm 2018.
  21. Oleszko A., Obrót nieruchomościami rolnymi na podstawie kodeksu cywilnego (obrót powszechny), [w:] A. Oleszko (red.), Prawo rolne, Wolters Kluwer, Warszawa 2009, s. 285-305.
  22. Orzeczenie austriackiego Sądu Najwyższego z 10 maja 2005 r., 5 Ob 97/05h, „Urteile und Beschlüsse des OGH” 2005, poz. 3963.
  23. Orzeczenie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego Niemiec z 25 listopada 2016 r., V BLw 4/15, openJur 1698.
  24. Orzeczenie Federalnego Trybunału Konstytucyjnego Niemiec z 26 listopada 2010 r., V BLw 14/09, openJur 134082.
  25. Orzeczenie szwajcarskiego Federalnego Sądu Najwyższego z 7 lutego 2003 r., 5A.22/2002 (E.2.2), https://www.bger.ch/ext/eurospider/live/de/php/aza/http/index.php?highlight_docid=aza%3A%2F%2F07-02-2003-5A-22-2002&lang=de&type=show_document&zoom=YES& [dostęp: 14.11.2021].
  26. Orzeczenie szwajcarskiego Federalnego Sądu Najwyższego z 8 maja 1989 r., BGE 115 II, s. 181-186.
  27. Orzeczenie Wyższego Sądu Okręgowego w Brandenburgii z 26 kwietnia 2012 r., 5 W (Lw) 5/11, openJur 68102.
  28. Pastuszko R., Land grabbing. Podstawowe zagadnienia prawne, „Studia Iuridica Lublinensia” 2017, t. XXVI, nr 1, s. 148-156, https://www.doi.org/10.17951/sil.2017.26.1.147.
  29. Popardowski P. (red.), Prawo rolne. Obrót nieruchomościami rolnymi. Komentarz, Komentarze Prawa Prywatnego, t. 9, C.H. Beck, Warszawa 2021.
  30. Rakoczy B., Bień-Kacała A., Gospodarstwo rodzinne jako podstawa ustroju rolnego w świetle Konstytucji RP z 1997 roku, „Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2015, nr 3, s. 9-33.
  31. Rampini C., Die Bewilligungspflicht nach bäuerlichem Bodenrecht bei Unternehmenskäufen, „Schweizerische Zeitschrift für Gesellschafts- Und Kapitalmarktrecht sowie Umstrukturierungen“ 2015, nr 2, s. 276-294.
  32. Rezolucja z dnia 27 kwietnia 2017 r. C 298/112 w sprawie aktualnego stanu koncentracji gruntów rolnych w UE: jak ułatwić rolnikom dostęp do gruntów? (2016/214 (INI)), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52017IP0197&from=PL [dostęp: 20.11.2021].
  33. Rządowe uzasadnienie do projektu ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Pastwa oraz o zmianie niektórych ustaw z projektami aktów wykonawczych, Druk sejmowy nr 293.
  34. Siebtes Gesetz zur Änderung des Vierten Buches Sozialgesetzbuch und anderer Gesetze vom 12. Juni 2020, BGBl. 2020 I, s. 1248-1276.
  35. Tańska-Hus B., Dzierżawa rolnicza jako instrument przekształceń strukturalnych w rolnictwie, „Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu” 2000, t. 170, nr 383.
  36. Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o Centralnym Porcie Komunikacyjnym, t.j. Dz.U. 2020, poz. 234 ze zm.
  37. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego, Dz.U. 2021, poz. 234.
  38. Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz.U. 2016, poz. 585.
  39. Ustawa z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze, Dz.U. 2021, poz. 648.
  40. Ustawa z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, t.j. Dz.U. 2017, poz. 2278.
  41. Ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, Dz.U. 1990 Nr 55, poz. 321.
  42. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych, t.j. Dz.U. 2017, poz. 1161 ze zm.
  43. Wolf F., Der Erwerb von landwirtschaftlichen Grundstücken oder Gewerben durch das Gemeinwesen oder dessen Anstalten, „Jusletter“ z 11.10.2010 r., s. 4.
  44. Wypych M., Inwestycje zagraniczne w Polsce w warunkach destabilizacji makroekonomicznej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2015, t. XLIX, nr 4, s. 719-724, http://dx.doi.org/10.17951/h.2015.49.4.719.
  45. Wyrok TSUE z 23 września 2003 r., C-452/01, Margarethe Ospelt i SchlössleWeissenberg Familienstiftung, ECLI:EU:C:2003:493.
  46. Zawojska A., Globalna grabież ziemi rolniczej, „Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu” 2014, t. 16, nr 4, s. 369-376, https://rnseria.com/api/files/download/540508.pdf [dostęp: 17.05.2022].
  47. Zawojska A., Zjawisko zagrabiania ziemi w kontekście własności, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2014, nr 361, s. 269-280, https://www.doi.org/10.15611/pn.2014.361.27.