Nr 29 (2022)
Artykuły

Fabrykowanie wiktymizacji. O błędach w badaniach grup szczególnie wrażliwych na przykładzie dokumentu „Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2019–2020”

Katarzyna Szumlewicz
Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW

Opublikowane 24.02.2023

Słowa kluczowe

  • wiktymizacja,
  • mikroagresja,
  • transpłciowość,
  • homoseksualność,
  • metodologia

Jak cytować

Szumlewicz, K. (2023). Fabrykowanie wiktymizacji. O błędach w badaniach grup szczególnie wrażliwych na przykładzie dokumentu „Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2019–2020”. Biuletyn Kryminologiczny, (29), 27–45. https://doi.org/10.5281/zenodo.7614667

Abstrakt

Artykuł poddaje krytyce metodologicznej i merytorycznej dokument „Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2019–2020”. Raport opisuje sytuację osób homoseksualnych, biseksualnych, transpłciowych i aseksualnych. Wiktymizacja tej grupy została przedstawiona jako wyższa niż jest rzeczywiście, co w tytule artykułu określone zostało jako „fabrykowanie wiktymizacji”. W artykule zostało przeanalizowane pojęcie „mikroagresji”, używane w raporcie. Zdaniem autorki nie nadaje się ono do pomiaru społecznej wiktymizacji, gdyż jest na to za szerokie i zbyt zideologizowane. Może ono oznaczać praktycznie wszystko, co osobie z mniejszości sprawia przykrość, także bez jakichkolwiek negatywnych intencji „sprawcy” czy „sprawców” mikroagresji. W raporcie przyjęto także zbyt szeroką definicję bezdomności oraz depresji. Powiązanie stanu psychicznego respondentów z sytuacją polityczną w Polsce nie zostało udowodnione. Krytyce poddany został także nielosowy dobór próby oraz niejasne zdefiniowanie grupy badawczej. Dla porównania przedstawione zostało badanie Eurostatu, z którego wynika, że stosunek społeczeństwa polskiego do części badanej grupy, czyli osób homoseksualnych i biseksualnych, bardzo się polepszył od 2015 r., a życzliwe nastawienie do związków partnerskich oraz małżeństw jednopłciowych rośnie szybciej niż w Unii Europejskiej. Omawiany dokument tymczasem stwierdza, że sytuacja wszystkich grup z akronimu LGBTA w ciągu ostatnich lat znacząco się pogorszyła.

Bibliografia

  1. Babbie E., Badania społeczne w praktyce, przeł. W. Betkiewicz, M. Bucholc, P. Gadomski, J. Haman,
  2. A. Jasiewicz-Betkiewicz, A. Kloskowska-Dudzińska, M. Kowalki, M. Mozga, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
  3. Błachut J., Problemy związane z pomiarem przestępczości, Wolters Kluwer, Warszawa 2007.
  4. Campbell B., Manning J., The Rise of Victimhood Culture. Microaggressions, Safe Spaces, and the New Culture Wars, Palgrave Macmillan 2018.
  5. Calton J.M., Cattaneo L.B., Gebhard K.T., Barriers to Help Seeking for Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender, and Queer Survivors of Intimate Partner Violence, „Trauma, Violence, & Abuse” 2016, nr 17(5), s. 85–600.
  6. Denzin N.K., Lincoln Y.S. (red.)., Metody badań jakościowych, Tom 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
  7. Espelage D.L., Merrin G.J., Hatchel T., Peer Victimization and Dating Violence Among LGBTQ Youth: The Impact of School Violence and Crime on Mental Health Outcomes, „Youth Violence and Juvenile Justice” 2018, nr 16(2), s. 156–173.
  8. Hereth J., „Where is the Safe Haven?”, Transgender Women’s Experiences of Victimization and Help-Seeking across the Life Course, „Feminist Criminology” 2021, nr 16(4), s. 461–479.
  9. Klaus W., Przemoc w doświadczeniach kobiet w kryzysie bezdomności [w:] Zmierzyć i zrozumieć przestępczość. Tom jubileuszowy ofiarowany Profesor Beacie Gruszczyńskiej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2020, s. 182–195.
  10. Klaus W., Przemoc ze strony najbliższych w doświadczeniach życiowych uchodźczyń. Analiza kryminologiczna, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2016.
  11. Klaus W., Woźniakowska-Fajst D., Związki między wiktymizacją oraz ubóstwem i wykluczeniem społecznym, „Archiwum Kryminologii” 2012, t. XXXIV, s. 43–89, https://doi.org/10.7420/AK2012B.
  12. Klein L.B., Dawes H.C., James G., Hall W.J., Rizo C.F., Potter S.J., Martin S.L., Macy R.J., Sexual and Relationship Violence Among LGBTQ+ College Students: A Scoping Review, „Trauma, Violence, & Abuse” 2022 (online first).
  13. Kondakov A., The influence of the ‘gay-propaganda’ law on violence against LGBTIQ people in Russia: Evidence from criminal court rulings, „European Journal of Criminology” 2021, nr 18(6), s. 940–959.
  14. McKay T., Lindquist C.H., Misra S., Understanding (and Acting On) 20 Years of Research on Violence and LGBTQ + Communities, „Trauma, Violence, & Abuse” 2019, nr 20(5), s. 665–678.
  15. Ostaszewski P., Bezpośrednio, telefonicznie czy internetowo? Efekt techniki w badaniach wiktymizacyjnych [w:] „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego”, Warszawa 2015, nr 22, https://czasopisma.inp.pan.pl/index.php/bk/article/view/2555.
  16. Rothman E.F., Exner D., Baughman A.L., The Prevalence of Sexual Assault Against People Who Identify as Gay, Lesbian, or Bisexual in the United States: A Systematic Review, „Trauma, Violence, & Abuse” 2011, nr 12(2), s. 55–66.
  17. Shrier A., Irreversible Damage. The Transgender Craze Seducing Our Daughters, London 2021.
  18. Wzorek D., Strach przed przestępczością a orientacja seksualna, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego” 2018, nr 25, s. 61–81, https://doi.org/10.5281/zenodo.5005432.
  19. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. 1997 Nr 88 poz. 553).
  20. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1822 z późn. zm.).
  21. Bodalska B., Polacy coraz bardziej tolerancyjni wobec mniejszości seksualnych, Euractiv, https://www.euractiv.pl/section/praca-i-polityka-spoleczna/news/polacy-coraz-bardziej-tolerancyjni-wobec-mniejszosci-seksualnych/ [dostęp: 10.01.2023].
  22. Bulska D., Górska P., Malinowska K., Matera J., Mulak A., Poniat R., Skowrońska R., Soral W., Świder M., Winiewski M. Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2019–2020, Kampania Przeciw Homofobii, https://kph.org.pl/wp-content/uploads/2021/12/Rapot_Duzy_Digital-1.pdf [dostęp: 10.01.2023].
  23. „Epizod depresyjny: umiarkowany, ciężki, łagodny. Ile trwa?” Dimedic, https://dimedic.eu/pl/wiedza/epizod-depresyjny-umiarkowany-ciezki-lagodny-ile-trwa [dostęp: 10.01.2023].
  24. Fundacja Trans-fuzja, List otwarty do „Gazety Wyborczej”: https://www.transfuzja.org/list-otwarty-do-gazety-wyborczej [dostęp: 10.01.2023].
  25. Stanowisko Rady Upowszechniania Nauki Polskiej Akademii Nauk w sprawie sposobu komunikacji naukowej dotyczącej tożsamości płciowej:, https://run.pan.pl/pl/?option=com_content&view=category&layout=blog&id=59&Itemid=286&lang=pl-pl [dostęp: 10.01.2023].
  26. Stein H., „Jestem chłopcem, nienawidzę swego ciała”. W ciągu dekady takich dziewczyn przybyło o 4400 procent , „Gazeta Wyborcza”, https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,27386082,transplciowosc-abigail-shrier-w-ciagu-dekady-przybylo.html [dostęp: 10.01.2023].
  27. Świder M., Winierski M. (red.), Sytuacja społeczna osób LGBTA w Polsce. Raport za lata 2015–2016, Kampania Przeciw Homofobii, https://kph.org.pl/wp-content/uploads/2017/11/Sytuacja-spoleczna-osob-LGBTA-w-Polsce.pdf [dostęp: 10.01.2023].