Opublikowane
2012-03-30
Słowa kluczowe
- Trybunał Konstytucyjny,
- sądownictwo,
- sąd,
- sprawa U 10/07,
- Konstytucja RP,
- Polish Constitutional Tribunal,
- judiciary,
- court,
- U 10/07 case,
- Constitution
...Więcej
Less
Abstrakt
Nauczanie religii należy bezsprzecznie do najbardziej wrażliwej, a co za tym idzie i spornej kwestii w bilateralnych stosunkach państwa z Kościołem. Uwolnienie szkoły spod kurateli Kościoła, tak jak to miało miejsce w bardzo stanowczej i jednoznacznej formie chociażby we Francji, było wszak niemalże synonimem nowej, całkowicie zmienionej koncepcji ładu światopoglądowego; fragmentem znacznie szerszej emancypacji państwa, która w swoich skutkach zakładała wprowadzenie wyraźnej linii demarkacyjnej między sferą sacruma profanum. Jednocześnie jednak, mimo ustanawiania – w bardzo zresztą rozmaitych wersjach aplikacyjnych – systemu rozdziału między państwem a Kościołem, sprawa nauczania religii czy w ogóle wychowania znajdowała się w przysłowiowej orbicie wpływów obu podmiotów, będąc wręcz podręcznikowym przykładem materii mieszanej (res mixtae), a zatem takiej, z której – z oczywistych powodów – nie może zrezygnować ani państwo, ani Kościół. Kształtowanie formacji intelektualnej młodego człowieka było wszak i nadal pozostaje sprawą w jednakowym stopniu państwa i Kościoła.
The article presents the position of the Polish Constitutional Tribunal with regard to denominational matters. An example is the judgment relating to the problem of counting the assessment of the religion of the students’ grade point average. This case is a good illustration of a peculiar spirit of the polish constitutional court or his philosophy on the religious and ideological matters. This spirit, in many cases is penetrated by the position of preferring a specific religion and specific religious association. As a result, it is difficult to talk about the neutral position of the Constitutional Tribunal. For the described case, the Court clearly took a position in support for specific legal solutions, while – it seems – there was no pattern of constitutional assessment of the whole matter. The Constitution of 1997 is not of a standard to evaluate whether the assessment of the religion taught in public school should be or should not be included in the students’ grade point average. Therefore, the Constitutional Tribunal should consider that any legislative solution is in line with the Constitution. If only given to other constitutional principles, such as a secular state and its neutrality, the court’s line of argument should go the other way. Meanwhile, the Constitutional Tribunal found that not only the solution adopted is consistent with the Constitution, but virtually every other solution would be unconstitutional. The Tribunal holds that, if consistent with the Constitution are the lessons of religion and if consistent with the Constitution is to include evaluation of religion on school certificates, then the counting of this assessment to the average grade is in accordance with the Constitution. It seems that the present case shows a well-partisan position of the polish Constitutional Tribunal. In this case, the Tribunal as a starting point for the case considered the constitutionality of teaching religion in school. Meanwhile, the case is undeniable and inevitable. The Constitution expressly provides, after all, that religion can be taught in public school. The court therefore made the subject of their deliberations something that is obvious. For the Court, it was necessary, however, because it relied on a simple logic, such as teaching religion in schools is in line with the constitution and the general effects of this result is also consistent with the Constitution. Another line of reasoning of the Constitutional Tribunal in this case must be considered as lack of impartiality of the court. That is not its only case when the court takes the position of one-sided, which conflicts with the constitutional principle of state neutrality and independence of church and state.
Bibliografia
- Bogacki P., Stolica Apostolska jako podmiot prawa międzynarodowego, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2009.
- Borecki P., Dylematy konstytucyjności prawnych zasad nauczania religii i etyki w szkole, „Państwo i Prawo” 2008, nr 7, s. 63–72.
- Borecki P., Konstytucyjność wliczania stopnia z religii do średniej ocen szkolnych, „Państwo i Prawo” 2007, nr 9, s. 35–42.
- Borecki P., Państwo neutralne światopoglądowo - ujęcie komparatystyczne, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2006, nr 9, s. 75–99.
- Borecki P., Pietrzak M., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 kwietnia 2003 r. (sygn. akt K 13/02), „Przegląd Sejmowy” 2003, nr 5, s. 96–113.
- Borecki P., Zasada równouprawnienia wyznań w prawie polskim, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2007, nr 10, s. 115–159.
- Brzozowski W., Glosa do wyroku TK z 16.01.2007 r. U 5/06. [Dot. prawnej relewantności wyników egzaminu maturalnego], „Państwo i Prawo” 2008, nr 7, s. 124–129.
- Dudek D., Równouprawnienie kościołów i związków wyznaniowych na tle konstytucyjnych zasad prawa wyznaniowego [w:] A. Mezglewski (red.), Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego, Wydawnictwo KUL, Lublin 2004, s. 199–225.
- Garlicki L., Religia a szkoła publiczna (na tle aktualnego orzecznictwa strasburskiego) [w:] P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński (red.), Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, LexisNexis, Warszawa 2009, s. 244–254.
- Garlicki L., Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym - status wspólnot religijnych, „Biuletyn Trybunału Konstytucyjnego” 1999, numer specjalny, s. 30–47.
- Garlicki L., Zubik M., Ustawa w systemie źródeł prawa [w:] A. Szmyt (red.), Konstytucyjny system źródeł prawa w praktyce, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005, s. 46–70.
- Janiga W., Mezglewski A., Nauczanie religii w szkołach publicznych, „Rocznik Nauk Prawnych” 2001, nr 1, s. 131–160.
- Kruk M., Zasada równości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego [w:] M. Zubik (red.), Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Biuro Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2006, s. 281–301.
- Krukowski J., Konkordaty współczesne. Doktryna, teksty (1964–1994), Civitas Christiana, Warszawa 1995.
- Krukowski J., Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, Wydawnictwo KUL, Lublin 2000.
- Longchamps de Bérier F. [w:] Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Trybunał Konstytucyjny, Warszawa 2009.
- Łyko Z., Wolność sumienia i wyznania w relacji człowiek-kościoły-państwo [w:] L. Wiśniewski (red.), Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1997, s. 82–103.
- Małajny M.R., Neutralność a bezstronność światopoglądowa państwa (uwagi na tle praktyki konstytucyjnej po 1989 r.) [w:] T.J. Zieliński (red.), Bezstronność religijna, światopoglądowa i filozoficzna władz Rzeczypospolitej Polskiej, Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa 2009, s. 71–92.
- Małajny R.M., III Rzeczpospolita państwem quasi-wyznaniowym (10 lat obowiązywania konfesyjnych postanowień Konstytucji z 1997 r.) [w:] E. Gdulewicz, H. Zięba-Załucka (red.), Dziesięć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Rzeszów 2007, s. 184–199.
- Małajny R.M., Regulacja kwestii konfesyjnych w Konstytucji III RP (refleksje krytyczne) [w:] R. Tokarczyk, K. Motyka (red.), Ze sztandarem prawa przez świat. Księga dedykowana Profesorowi Wieńczysławowi Józefowi Wagnerowi von Igelgrund z okazji 85-lecia urodzin, Zakamycze, Kraków 2002, s. 277–306.
- Mezglewski A., Misztal H., Stanisz P., Prawo wyznaniowe, C.H. Beck, Warszawa 2006.
- Mezglewski A., Nauczanie religii a zasada świeckości szkoły oraz bezstronności władz publicznych w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych [w:] T.J. Zieliński (red.), Bezstronność religijna, światopoglądowa i filozoficzna władz Rzeczypospolitej Polskiej, Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Warszawa 2009, s. 95–105.
- Mezglewski A., Stolica Apostolska i Państwo Watykańskie jako podmioty prawa międzynarodowego, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 2006, nr 8, s. 295–303.
- Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Zakamycze, Kraków 2000.
- Oniszczuk J., Równość. Najpierwsza z zasad i orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa 2004.
- Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 kwietnia 1993 r., U 12/92, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego” 1993, nr 1, poz. 9.
- Osuchowski J., Prawo wyznaniowe RP 1918–1939, Książka i Wiedza, Warszawa 1967.
- Pietrzak M., Demokratyczne, świeckie państwo prawne, Liber, Warszawa 1999.
- Pietrzak M., Glosa do orzeczenia TK z 20 IV 1993 r. w sprawie nauczania religii w szkole, „Państwo i Prawo” 1993, nr 8, s. 109–115.
- Pietrzak M., Prawo kanoniczne w polskim systemie prawnym, „Państwo i Prawo” 2006, nr 8, s. 16–31.
- Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, LexisNexis, Warszawa 2010.
- Sobczyk P., Wolność religijna a nauczanie religii w szkole, „Prawo Kanoniczne” 2008, nr 1–2, s. 211–227.
- Szymanek J., Bezstronność czy neutralność światopoglądowa państwa (uwagi na tle art. 25 ust. 2 Konstytucji RP), „Państwo i Prawo” 2004, nr 5, s. 32–48.
- Szymanek J., Konstytucyjna zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych, „Studia Prawnicze” 2009, nr 1-2, s. 161–176.
- Szymanek J., Prawo wyznaniowe w praktyce III RP (zagadnienia wybrane), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2006, nr 1, s. 93–109.
- Szymanek J., Regulacja stosunków państwo – Kościół w polskich aktach konstytucyjnych XX wieku, „Przegląd Sejmowy” 2002, nr 3, s. 27–45.
- Szymanek J., Wolność sumienia i wyznania w Konstytucji RP, „Przegląd Sejmowy” 2006, nr 2, s. 39–60.
- Uruszczak W., Art. 25 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Problemy interpretacyjne [w:] P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński (red.), Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, LexisNexis, Warszawa 2009, s. 477–486.
- Warchałowski K., Fakultatywna forma nauczania religii w konkordatach z państwami europejskimi, „Państwo i Prawo” 1998, nr 7, s. 79–91.
- Warchałowski K., Nauczanie religii i szkolnictwo w konkordatach współczesnych, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1998.
- Warchałowski K., Prawo do wolności myśli, sumienia i religii w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2004.
- Warchałowski K., Szkolnictwo katolickie i nauczanie religii w szkołach publicznych w konkordacie polskim z 1993 roku [w:] J. Wroceński, H. Pietrzak (red.), Konkordat polski w 10 lat po ratyfikacji. Materiały z konferencji, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2008.
- Warchałowski K., Zakres przedmiotowy prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności [w:] M. Kosek, J. Słyk (red.), W trosce o rodzinę. Księga pamiątkowa ku czci Profesor Wandy Stojanowskiej, C.H. Beck, Warszawa 2008, s. 557–576.
- Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 XII 2009 r., U10/07, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy. Seria A”, nr 11, poz. 163.
- Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 V 1998 r., 35/97, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 1998, nr 3, poz. 32
- Zieliński T.J., Konstytucyjne granice obecności religii w szkole publicznej [w:] P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński (red.), Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, LexisNexis, Warszawa 2009, s. 502–528.
- Zieliński T.J., Państwo wobec religii w szkole publicznej według orzecznictwa Sądu Najwyższego USA, Warszawa 2007.
- Zieliński T.J., Regulacja stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi w trybie art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, „Państwo i Prawo” 2003, nr 7, s. 48–54.