Make a Submission
No. 2 (226) (2022)
Artykuły

O przyczynach, przejawach i skutkach rozproszonej kontroli konstytucyjności ustaw (w świetle orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego)

[On the causes, symptoms and consequences of diffuse constitutionality review of statutory law (in the light of case law of ordinary courts and the Supreme Court)]

PDF (Polish)
  • Jan Podkowik
Jan Podkowik
University of Warsaw

Published 2022-12-31

Keywords

  • constitution,
  • judicial review,
  • legal interpretation,
  • courts,
  • Constitutional Tribunal
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

How to Cite

O przyczynach, przejawach i skutkach rozproszonej kontroli konstytucyjności ustaw (w świetle orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego): [On the causes, symptoms and consequences of diffuse constitutionality review of statutory law (in the light of case law of ordinary courts and the Supreme Court)]. (2022). Studia Prawnicze The Legal Studies, 2 (226), 107-132. https://doi.org/10.37232/sp.2022j

Abstract

The article analyses judgments of common courts and the Supreme Court issued between 2015 and 2022, in which courts assessed the constitutionality of a statutory provisions and - finding thereof unconstitutional - refused to apply it in a case under examination. This phenomenon is called diffuse control of the constitutionality of the law (judicial review). The text is divided into three parts. The first part is aimed at explaining the reasons why the courts decide to omit a provision of the statute which they consider unconstitutional. The second presents the classification of the manifestations methods of diffused control of the constitutionality of law. The third part highlights the problems related to the consequences of the court's refusal to apply a provision of the act due to its unconstitutionality.

PDF (Polish)

References

  1. Funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego w latach 2014–2017, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2018, https://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Forum%20Idei/Funkcjonowanie%20Trybunalu%20Konstytucyjnego.pdf [dostęp: 8.11.2022].
  2. Garlicki L., Sądy a Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sądowy” 2016, nr 7–8, s. 7–25.
  3. Grabowski A., Konstytucja RP jako lex superior względem prawa ustawowego (w ramach sądowego stosowania prawa), „Państwo i Prawo” 2022, nr 10, s. 31–53.
  4. Mikuli P., Doktryna konieczności jako uzasadnienie dla rozproszonej kontroli konstytucyjności ustaw w Polsce, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018, t. 40, s. 635–648.
  5. Podkowik J., Glosa do wyroku WSA w Poznaniu z 8.03.2017 r., II SA/Po 1034/16 (oczywista niekonstytucyjność jako przesłanka odmowy stosowania ustawy przez sąd), „Państwo i Prawo” 2018, nr 5, s. 132–140.
  6. Podkowik J., Niekonstytucyjność prawa i jej skutki cywilnoprawne, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2019.
  7. Podkowik J., Sądy wobec niekonstytucyjnych aktów normatywnych u progu trzeciej dekady obowiązywania Konstytucji RP, „Przegląd Sądowy” 2018, nr 5, s. 5–22.
  8. Postanowienie SA w Warszawie z 29 października 2021 r., VI ACa 869/20, SAOS.
  9. Postanowienie SN z 22 maja 2019 r., I KZP 2/19, LEX 2672899.
  10. Postanowienie SN z 29 kwietnia 2022 r., III CZP 77/22, LEX 3361825.
  11. Postanowienie SO w Katowicach z 21 października 2021 r., IV Ca 311/21, LEX 3247618.
  12. Postanowienie SO w Warszawie z 16 maja 2022 r., II C 225/21, LEX 3356019.
  13. Postanowienie TK z 22 lipca 2015 r., P 35/13, LEX 1944020.
  14. Radziewicz P., Kryzys konstytucyjny i paradygmatyczna zmiana konstytucji, „Państwo i Prawo” 2020, nr 10, s. 3–24.
  15. Radziewicz P., Rozproszona kontrola konstytucyjności ustawy wobec kryzysu Trybunału Konstytucyjnego. Glosa do wyroku Sądu Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z 23 kwietnia 2021 r., sygn. I C 1326/19, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2022, nr 4(56), https://doi.org/10.26881/gsp.2022.4.07.
  16. Radziewicz P., Tuleja P. (red.) Konstytucyjny spór o granice zmian organizacji i zasad działania Trybunału Konstytucyjnego czerwiec 2015 – marzec 2016, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
  17. Roszkiewicz J., Odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez wydanie niekonstytucyjnego rozporządzenia – uwagi na tle sprawy w Trybunale Konstytucyjnym o K 18/20, „Monitor Prawniczy” 2021, nr 6, s. 324–330.
  18. Uchwała SN z 16 września 2020 r., III UZP 1/20, LEX 3051750.
  19. Uchwała SN z 23 marca 2016 r., III CZP 102/15, LEX 2005761.
  20. Ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie, t.j. Dz.U. 2022, poz. 1173.
  21. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Dz.U. 2022, poz. 1009 z późn. zm.
  22. Ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, Dz.U. 2016, poz. 2270.
  23. Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, Dz.U. 2023, poz. 208 z późn. zm.
  24. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, Dz.U. 2022, poz. 690 z późn. zm.
  25. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. 2023, poz. 217 z późn. zm.
  26. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, t.j. Dz.U. 2022, poz. 2509.
  27. Wiącek M., Glosa do wyroku SN z dnia 8 października 2015 r., III KRS 34/12, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2016, nr 11, s. 1483–1503.
  28. Wyrok ETPC z 7 maja 2021 r., 4907/18, Xero Flor w Polsce Sp. z o.o. p. Polska, HUDOC.
  29. Wyrok SA w Białymstoku z 29 marca 2022 r., III AUa 1202/21, LEX 3419684.
  30. Wyrok SA w Gdańsku z 30 marca 2017 r., III AUa 1644/16, LEX 2284895.
  31. Wyrok SA w Gdańsku z 5 maja 2017 r., III AUa 2004/16, LEX 2365607.
  32. Wyrok SA w Katowicach z 11 lutego 2021 r., III AUa 1315/20, LEX 3184376.
  33. Wyrok SA w Lublinie z 15 września 2021 r., III AUa 511/21, LEX 3273774.
  34. Wyrok SA w Lublinie z 22 września 2021 r., III AUa 560/21, LEX 3278497.
  35. Wyrok SA w Lublinie z 28 lipca 2021 r., III AUa 1167/20, LEX 3213429.
  36. Wyrok SA w Lublinie z 29 września 2021 r., III AUa 1162/20, LEX 3278501.
  37. Wyrok SA w Poznaniu z 28 lutego 2018 r., III AUa 2511/16, LEX 2756680.
  38. Wyrok SA w Rzeszowie z 26 czerwca 2020 r., III AUa 1014/19, LEX 3353117.
  39. Wyrok SA w Szczecinie z 12 czerwca 2018 r., III AUa 582/17, LEX 2558963.
  40. Wyrok SA w Szczecinie z 2 kwietnia 2019 r., III AUa 450/18, LEX 2668182.
  41. Wyrok SA w Szczecinie z 6 kwietnia 2022 r., III AUa 428/21, LEX 3418685.
  42. Wyrok SA w Warszawie z 23 lutego 2021 r., III AUa 21/21, LEX 3171196.
  43. Wyrok SA w Warszawie z 5 grudnia 2018 r., I ACa 1125/17, LEX 2604024.
  44. Wyrok SA w Warszawie z 8 lutego 2022 r., III AUa 772/21, LEX 3402394.
  45. Wyrok SA we Wrocławiu z 22 listopada 2017 r., II AKa 224/17, LEX 2394850.
  46. Wyrok SA we Wrocławiu z 27 kwietnia 2017 r., II AKa 213/16, LEX 2292416.
  47. Wyrok SN z 10 listopada 2017 r., V CSK 41/14, LEX 2428281.
  48. Wyrok SN z 15 grudnia 2021 r., I NSNc 64/21, LEX 3275001.
  49. Wyrok SN z 16 lutego 2022 r., III USKP 110/21, LEX 3350072.
  50. Wyrok SN z 17 marca 2016 r., V CSK 377/15, LEX 2025769.
  51. Wyrok SN z 20 lutego 2018 r., V CSK 230/17, LEX 2499970.
  52. Wyrok SN z 25 września 2020 r., III KA 1/19, LEX 3277093.
  53. Wyrok SN z 27 lipca 2016 r., III KRS 46/12, LEX 2110960.
  54. Wyrok SN z 27 listopada 2019 r., II CSK 493/18, LEX 3226141.
  55. Wyrok SN z 6 lutego 2020 r., II UK 264/18, LEX 3176612.
  56. Wyrok SN z 7 kwietnia 2016 r., III KRS 45/12, LEX 2288955.
  57. Wyrok SN z 8 sierpnia 2017 r., I UK 325/16, LEX 2389585.
  58. Wyrok SO w Częstochowie z 10 stycznia 2020 r., IV U 688/19, LEX 2785707.
  59. Wyrok SO w Częstochowie z 12 października 2017 r., IV Pa 26/17, LEX 2420971.
  60. Wyrok SO w Częstochowie z 14 lutego 2020 r., IV U 494/19, LEX 2944283.
  61. Wyrok SO w Częstochowie z 18 grudnia 2019 r., IV U 1372/19, LEX 2772883.
  62. Wyrok SO w Częstochowie z 2 grudnia 2019 r., IV U 460/19, LEX 2761683.
  63. Wyrok SO w Gliwicach z 1 czerwca 2022 r., III Ca 56/22, LEX 3394765.
  64. Wyrok SO w Gliwicach z 28 listopada 2017 r., III Ca 801/17, LEX 2447993.
  65. Wyrok SO w Łodzi z 14 października 2020 r., III Ca 2256/19, LEX 3231531.
  66. Wyrok SO w Łodzi z 7 czerwca 2016 r., IV K 158/15, LEX 129421.
  67. Wyrok SO w Olsztynie z 18 czerwca 2019 r., IX Ca 144/19, LEX 2697285.
  68. Wyrok SR dla Warszawy–Śródmieścia w Warszawie z 31 marca 2022 r., C 1047/21 (niepubl.).
  69. Wyrok SR w Bytowie z 14 kwietnia 2016 r., I C 282/15, LEX 1862691.
  70. Wyrok SR w Gorzowie Wielkopolskim z 23 kwietnia 2021 r., I C 1326/19, LEX 3184543.
  71. Wyrok SR w Łodzi z 13 stycznia 2022 r., I C 165/21, LEX 3413045.
  72. Wyrok TK z 20 maja 2020 r., P 2/18, LEX 3008302.
  73. Wyrok TK z 23 czerwca 2015 r., SK 32/14, LEX 1747331.
  74. Wyrok TK z 8 października 2013 r., SK 40/12, LEX 1385861.
  75. Ziółkowski M., Odpowiedzialność odszkodowawcza za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej. Studium z prawa konstytucyjnego, Wolters Kluwer, Warszawa 2021.