Prześlij tekst
Nr 3 (195) (2013)
Artykuły

Konstytucyjne uwarunkowania tworzenia samorządów zawodowych

[The constitutional conditions for creation of professional self-governments]

PDF
  • Joanna Smarż

Opublikowane 2013-09-30

Słowa kluczowe

  • samorządy zawodowe,
  • Konstytucja,
  • prawo konstytucyjne,
  • zawód zaufania publicznego,
  • prawo administracyjne,
  • professional self-government,
  • Constitution,
  • constitutional law,
  • profession of public trust,
  • administrative law
    • ...Więcej
    Less

Prawa autorskie (c) 2013 ILS PAS

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Konstytucyjne uwarunkowania tworzenia samorządów zawodowych: [The constitutional conditions for creation of professional self-governments]. (2013). Studia Prawnicze The Legal Studies, 3 (195), 5-40. https://doi.org/10.37232/sp.2013.3.1

Abstrakt

Zasadniczym aktem prawnym, który przewiduje możliwość tworzenia samorządów zawodowych, jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 17 ust. 1 ww. aktu, w drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony oraz inne rodzaje samorządu, które nie mogą naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej.

Przepis umieszczono w rozdziale pierwszym ustawy zasadniczej, gdzie zawarte zostały zasady najbardziej fundamentalne, składające się łącznie na ogólną charakterystykę Rzeczypospolitej. Oznacza to, że bez którejkolwiek z zasad tam zawartych, państwo polskie posiadałoby odmienny charakter.

 

Self-governments of professions of public trust are empowered in the Constitution, where it derives its rank. Empowerment of activities of Professional self-government is therefore a very strong and unique. Article 17 of the Constitution establishes two types of self-governments. The legal situation of both types of local government referred in Art. 17 of the Constitution is not identical. Art. 17 Par. 1 of the Constitution shows the basic objectives of the functioning of professional self-governments and „the other types of self-government”, which states in Art.17 Par. 2, does not ascribe objectives, while establishes the limits of their influence. These self-governments cannot in any way infringe the freedom to practice the profession or limit the freedom to undertake economic activity. These reservations do not extend, however, to professional self-governments representing the professions of public trust, which may, in some cases even be limited to a certain extent the freedom of the profession or business for the purposes for which they have been implementing. The essence of the professional self-government mentioned in Art. 17 par. 1 of the Constitution is the exercise by a separate entity, in the limits set by law, a public authority. This is possible by giving him a personality of public law and equipping it with powers to exercise part of the public authority, which can perform without management and another entity interference, such as the state. However, staying under control in this independent action with the authorization of their authority. That relative independence from the state union of professional self- governments and their powers mean that they act as an intermediary between the state and the people performing specific professions, limited direct impact of the administration on certain professional groups.

PDF

Bibliografia

  1. Banaszak B., Prof. Banaszak. Zawodów zaufania publicznego nie ureguluje rynek, www.lex.pl [dostęp: 2013 r.].
  2. Biegeleisen L.W., Zagadnienie ekonomiki komunalnej, Warszawa 1929.
  3. Bigo T., Związki publiczno-prawne w świetle ustawodawstwa polskiego, Przemiany, Warszawa 1928.
  4. Borowicz J., Obowiązki wykonawcy wolnego zawodu prawniczego - próba klasyfikacji, „Rejent” 2008, nr 6, s. 9–23.
  5. Cherka M., Decentralizacja – czy „reaktywacja” pojęcia jest groźna?, „Studia Iuridica” 2004, nr 43, s. 15–23.
  6. Cherka M., Ustrojowy model wykonywania administracji publicznej a relacje kontroli i nadzoru. Na przykładzie samorządów zawodowych, „Kontrola Państwowa” 2006, nr 3, s. 9–23.
  7. Chodubski A., Samorząd lokalny jako zjawisko cywilizacyjne odwrotu od społeczeństwa masowego, [w:] B. Nawrot, J. Pokładecki (red.), Samorząd gminny w Polsce – doświadczenia i perspektywy, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań 1999, s. 76–89.
  8. Czech W., Rola prawa w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego [w:] L. Kieres (red.), Samorządowa budowa państwa prawa. II Kongres Samorządu Terytorialnego [Poznań 13-15.V. 4], Krajowy Instytut Badań Samorządowych, Poznań 1994.
  9. Dąbek D., Zimmermann J., Decentralizacja poprzez samorząd terytorialny w ustawodawstwie i orzecznictwie pokonstytucyjnym [w:] P. Sarnecki (red.), Samorząd terytorialny, zasady ustrojowe i praktyka, praca zbiorowa, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005.
  10. Dąbrowski S., Deregulacja czyli politycy w imię centralizacji, „Zawód Architekt” 2012, nr 2.
  11. Dudek D., Zasady ustroju III Rzeczypospolitej Polskiej, Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
  12. Fundowicz S., Decentralizacja administracji publicznej w Polsce, Wydawnictwo KUL, Lublin 2005.
  13. Gebethner S., Rzeczpospolita w świetle postanowień rozdziału pierwszego Konstytucji z 1997 r. [w:] E. Zwierzchowski (red.), Podstawowe pojęcia pierwszego rozdziału Konstytucji RP, Wydawnictwo Uniwersytetu Śla̜skiego, Katowice 2000, s. 13–38.
  14. Hausner J., Długosz D., Tezy w sprawie zawodów zaufania publicznego [w:] S. Legat, M. Lipińska (red.) Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu, Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu, Warszawa 2002, s. 115–125.
  15. Höffner J., Roos L., Chrześcijańska nauka społeczna, Wydawnictwo Fundacji ATK, Warszawa 1999.
  16. Izdebski H., Sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu przez samorządy zawodowe [w:] S. Legat, M. Lipińska (red.) Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu, Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu, Warszawa 2002, s. 153–156.
  17. Jaroszyński M., Rozważania ideologiczne i programowe na temat samorządu, Warszawa 1936.
  18. Jaworski W.L., Projekt konstytucji, Kraków 1928 [w:] M. Jaskólski, W.L. Jaworski (red.), O prawie, państwie i konstytucji, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996.
  19. Karta Praw Unii Europejskiej, Dz.U. z 14.12.2007 r., C 303.
  20. Kasznica S., Polskie prawo administracyjne. Pojęcia i instytucje zasadnicze, Księgarnia Akademicka, Poznań 1946.
  21. Kochanowski J., Kiedy prawo staje się obowiązkiem, a uprawnienie przymusem, Gazeta Prawna 20.01.2009, https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/108300,kiedy-prawo-staje-sie-obowiazkiem-a-uprawnienie-przymusem.html [dostęp: 2013 r.].
  22. Kochanowski J., Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 12 stycznia 2009 r. o stwierdzenie niezgodności 20 ustaw z przepisami Konstytucji, znak: RPO-598261-I/08/AK.
  23. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r., Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze. zm.
  24. Kulesza M., Pozycja ustrojowa i funkcje samorządów zawodów zaufania publicznego, „Rzeczpospolita” 9.02.1996 r.
  25. Kulesza M., Reforma administracji publicznej - decentralizacja państwa [w:] W. Czech (red.), Quo Vadis samorządzie? II Kongres Samorządu Terytorialnego, [Poznań, 13-15 V 1994], Krajowy Instytut Badań Samorządowych, Poznań 1994.
  26. Kulesza M., Zawód zaufania publicznego [w:] S. Legat, M. Lipińska (red.) Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu, Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu, Warszawa 2002, s. 149–152.
  27. Kumaniecki K., Wasiutyński B., Panejko J., Polskie prawo administracyjne w zarysie. Cz. 2, Księgarnia Powszechna, Kraków 1929.
  28. Langrod J.S., Instytucje prawa administracyjnego, Zakamycze, Kraków 2003.
  29. Leon XIII, Encyklika Rerum novarum, 1981.
  30. Majka J., Katolicka nauka społeczna, Fundacja Jana Pawła II. Polski Instytut Kultury Chrześcijańskiej, Rzym 1986.
  31. Mazur Ł., Żuk R., Zawody zaufania publicznego, „Fiskus” 2007, nr 8.
  32. Mill J.S., O wolności [w:] J. Zajadło (red.), Antologia tekstów dotyczących praw człowieka. Księga jubileuszowa Rzecznika Praw Obywatelskich. T. 3, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2008, s. 184–190.
  33. Millon-Delsol Ch., Zasada pomocniczości, Znak, Kraków 1995.
  34. Morawski L., Demokracja a przywileje korporacyjne, „Gazeta Prawna” 20.01.2009 r.
  35. Morawski L., Dwugłos na temat „Demokracja a przywileje korporacyjne”, „Państwo i Prawo” 2007, nr 6, s. 63–69.
  36. Musiał K., Ochrona prawa do prywatności pełnomocnika w postępowaniu podatkowym, „Przegląd Podatkowy” 2010, nr 7, s. 8–11.
  37. Naczelna Rada Adwokacka, Wniosek do TK z dnia 19.10.2005 r. o zbadanie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej przepisów ustawy z dnia 39 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy Prawo o adwokaturze oraz o zmianie niektórych innych ustaw.
  38. Ochendowski E., Prawo administracyjne – część ogólna, Dom Organizatora, Toruń 1998.
  39. Odrowąż-Sypniewski W., Opinia w sprawie wykładni art. 17 ust. 1 Konstytucji RP, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 2, s. 71–73.
  40. Oleszko A., Ustrojowy i procesowy charakter samorządu notarialnego w świetle prawa o notariacie oraz kodeksu postępowania administracyjnego, „Rejent” 1999, nr 8, s. 78–89.
  41. Pado T., Zasada subsydiarności i decentralizacji a prawa człowieka, „Samorządowa Rzeczpospolita – Municypialni” 27.02.2010 r.
  42. Panejko J., Geneza i podstawy samorządu europejskiego, Impr. de Navarre, Paryż 1926.
  43. Pawłowski S., Ustrój i zadania samorządu zawodowego w Polsce, Forum Naukowe, Poznań 2009.
  44. Popławska E., Zasada pomocniczości [w:] W. Sokolewicz (red.), Zasady podstawowe polskiej konstytucji, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998.
  45. Rabska T., Podstawowe pojęcia organizacji administracji [w:] J. Starościak (red.), System prawa administracyjnego. T. 1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1977.
  46. Rączka P., Nadzór nad samorządem zawodowym, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 1999.
  47. Regulski J., Samorządna Polska, Rosner i Wspólnicy, Warszawa 2005.
  48. Rybicki Z., Piątek S., Zarys prawa administracyjnego i nauki administracji, Państwowe Wydawictwo Naukowe, Warszawa 1988.
  49. Rymsza J., O roli samorządów, zawodowych w społeczeństwie obywatelskim, „Inżynier Budownictwa” 2005, nr 11, s. 2–3.
  50. Sankowska M., Stanowiska przedstawicieli władz samorządów zawodowych zawodów zaufania publicznego oraz Okręgowych Rad Adwokackich z dnia 11 września 2007 r., „Palestra” 2007, nr 9–10, s. 361–378.
  51. Sarnecki P., Komentarz do art. 17 [w:] L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005.
  52. Sarnecki P., Pojęcie zawodu zaufania publicznego (art. 17 ust. 1 Konstytucji) na przykładzie adwokatury [w:] L. Garlickiego (red.) Konstytucja, wybory, parlament, Liber, Warszawa 2000, s. 149–163.
  53. Sarnecki S., Radca prawny jako zawód zaufania publicznego, „Radca Prawny” 2002, nr 4–5, s. 22–29.
  54. Skrzydło J., Zawody zaufania publicznego – demokracja – praworządność, Wykład otwierający ogólnopolską konferencję przedstawicieli zawodów zaufania publicznego, Łódź 29.09.2007 r.
  55. Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Zakamycze, Kraków 1998.
  56. Skrzydło W., Polskie prawo konstytucyjne, Morpol, Lublin 1999.
  57. Sobczak J., Korporacje prawnicze – potrzeba czy iluzja [w:] R. Kmieciak (red.), Z badań nad samorządem zawodowym w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2010, s. 43–60.
  58. Stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich, „Kwartalnik Łódzki” 2005, nr 1.
  59. Starościak J., Decentralizacja administracji, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1960.
  60. Starościak J., Prawo administracyjne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975.
  61. Starościak J., System organizacyjny administracji polskiej, Zakład Wydawnictw Akademii Nauk Politycznych, Warszawa 1949.
  62. Stawicka E., Konferencja „Rola samorządów zawodowych w zliberalizowanej Europie”, Bruksela 28–29 listopada 2002 r, „Palestra” 2003, nr 1–2, s. 143–146.
  63. Szreniawski J., Wstęp do nauki administracji, Verba, Lublin 2004.
  64. Tabernacka M., Pojęcie zawodu zaufania publicznego, „Acta Uniwersitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2004, nr 62, s. 287–302.
  65. Waligórski M., Izby samorządu zawodowego [w:] J. Stelmasiak, J. Szreniawski (red.), Prawo administracyjne ustrojowe. Podmioty administracji publicznej, Oficyna Wydawnicza "Branta", Bydgoszcz 2002, s. 97–125.
  66. Wasilewski A., O roli samorządów zawodowych w społeczeństwie obywatelskim, „Inżynier Budownictwa” 2006, nr 2.
  67. Wiktorowska A., Prawne determinanty samodzielności gminy. Zagadnienia administracyjnoprawne, Liber, Warszawa 2002.
  68. Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r., Liber, Warszawa 2000.
  69. Winczorek P., Stawecki T., Opinia prawna w sprawie zgodności z Konstytucją RP projektu ustawy o postępowaniu dyscyplinarnym wobec osób wykonujących niektóre zawody prawnicze, „Palestra” 2006, nr 7–8, s. 141–156.
  70. Wniosek grupy posłów na Sejm RP VII kadencji do Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 marca 2012 r. w sprawie stwierdzenia niezgodności z Konstytucją 15 ustaw w zakresie obowiązkowego członkostwa w samorządzie zawodowym.
  71. Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20.06.2008 r., znak: RPO-559982-1/07/BB/MW dotyczący zgodności z Konstytucją części przepisów ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów.
  72. Wołpiuk W., Samorząd zaufania publicznego a interes publiczny, Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu, Warszawa 2002.
  73. Wołpiuk W.J., Zawód zaufania publicznego z perspektywy prawa konstytucyjnego [w:] S. Legat, M. Lipińska (red.) Zawody zaufania publicznego a interes publiczny – korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu, Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu, Warszawa 2002, s. 19–24.
  74. Wróbel A., Charakter prawny samorządu notarialnego i jego kompetencje prawodawcze, „Rejent” 2001, nr 5, s. 269–283.
  75. Wykrętowicz S., Rozwój samorządu korporacyjnego jako zdecentralizowanej administracji publicznej, [w:] R. Kmieciak (red.) Z badań nad samorządem zawodowym w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2010, s. 7–21.
  76. Wykrętowicz S., Samorząd jako wyraz demokracji obywatelskiej [w:] S. Wykrętowicz (red.), Samorząd w Polsce. Istota, formy, zadania, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2008, s. 9–39.
  77. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 26 kwietnia 2004 r., II SA 3814/2002, LEX nr 369170.
  78. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., NSZ 1/98, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Pracy” 1999, nr 22, poz. 840.
  79. Wyrok z dnia 10 kwietnia 2002 r., K 26/00, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 2002, nr 2, poz. 18.
  80. Wyrok z dnia 18 lutego 2003 r., K 24/02, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 2003, nr 2, poz. 11.
  81. Wyrok z dnia 18 lutego 2004 r., P 21/02, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 2004, nr 2, poz. 9.
  82. Wyrok z dnia 19 kwietnia 2006 r., K 6/06, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” nr 4, poz. 45.
  83. Wyrok z dnia 19 marca 2001 r., K 32/00, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 2001, nr 3, poz. 50.
  84. Wyrok z dnia 19 października 1999 r., SK 4/99, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 1999, nr 6, poz. 119.
  85. Wyrok z dnia 22 listopada 2004 r., SK 64/03, „Prokuratura i Prawo” 2005, Nr 4, poz. 45.
  86. Wyrok z dnia 22 maja 2001 r., K 37/00, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 2001, nr 4, poz. 86.
  87. Wyrok z dnia 24 stycznia 2001r., SK 30/99, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 2001, nr 1, poz. 3.
  88. Wyrok z dnia 7 maja 2002 r., SK 20/00, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 2002, nr 3, poz. 29.
  89. Wyrok z dnia 7 stycznia 2004 r., K 14/03, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego” 2004, nr 1, poz. 1.
  90. Zdyb M., Samorząd a państwo. Nadzór nad samorządem, Lublin 1993.
  91. Zięba-Załucka H., Samorząd zawodowy w świetle Konstytucji RP, „Monitor Prawniczy” 2005, nr 10, s. 493–497.
  92. Znamierowski C., Wiadomości elementarne o państwie, Wers, Poznań 1946.
  93. Zoll A., Prywatyzacja zadań publicznych, „Rzeczpospolita” 2000, nr 264.
  94. Zwara A., Rozstrzygnięcia, przed którymi stoi adwokatura, „Palestra” 2007, nr 7–8, s. 113–115.