Prześlij tekst
Nr 3 (191) [!] (2012)
Artykuły

Definiowanie pojęcia „zawód zaufania publicznego”

[Defining term of „the profession of public trust”]

PDF
  • Joanna Smarż

Opublikowane 2012-09-28

Słowa kluczowe

  • zawód zaufania publicznego,
  • prawo konstytucyjne,
  • Konstytucja,
  • samorząd zawodowy,
  • zawód,
  • public trust profession,
  • constitutional law,
  • Constitution,
  • professional self-government,
  • profession
    • ...Więcej
    Less

Prawa autorskie (c) 2012 ILS PAS

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Definiowanie pojęcia „zawód zaufania publicznego”: [Defining term of „the profession of public trust”]. (2012). Studia Prawnicze The Legal Studies, 3 (191) [!], 123-155. https://doi.org/10.37232/sp.2012.3.5

Abstrakt

Nie ma zapewne obecnie zawodów, których wykonywanie pozostawałoby poza zainteresowaniem prawa, są jednak też takie, których wykonywanie odgrywa szczególną rolę w społeczeństwie. Do nich należą „zawody zaufania publicznego” obejmujące grupę osób wykonujących czynności, które wymagają wysokich kwalifikacji, odbycia odpowiedniej praktyki oraz pozostawienia im samodzielności w wykonywaniu zawodu.

Pojęciem „zawód zaufania publicznego” posługuje się Konstytucja RP z 1997 r., która w art. 17 ust. 1 wyodrębnia „samorząd zawodowy zawodów zaufania publicznego”, natomiast w ust. 2 tego przepisu stanowi „o innych rodzajach samorządu”.

Przepisy ustawy zasadniczej ani innych ustaw nie definiują jednak tego rodzaju zawodów, nie wskazują też katalogu zawodów, które można byłoby uznać za „zawody zaufania publicznego”, pozostawiając powyższe kwestie uznaniu ustawodawcy, co stwarza liczne problemy praktyczne.

 

The legislature introduced a new category in the Polish law with the provisions of the Constitution. This category is „the profession of public trust”, which is currently an important element of the professional body characteristic. The provisions of the Basic law or other laws do not define this type of event, they do not indicate a list of professions that could be considered as „the professions of public trust”, leaving these issues to the legislature’s recognition, creates a number of practical problems. The attempt to define „the professions of public trust” is undertaken by doctrine and case law, which leads to formation of various structures of this definition, as well as determine various characteristics of people who perform such profession. In general, it is assumed that definition of the profession should respond both social idea and needs to be worked out in accordance with the definition, indicating that individuals who practice profession of public trust entrust with information about the private life of people who are provided by their services. This information, that are essential issues of the individual, determine its social status, are also professional secrecy of the person providing services. In particular, such profession is to handling personal or business needs, and can be performed only by persons permitted to practice this profesion after checking the necessary knowledge and skills. The Constitutional wording “professionals of public trust” indicate also an individual providing the profession by the public trust by a person. It is not therefore possible to pursue the profession of public trust neither by a legal person or an organizational unit without a legal personality. Individuals performing that professions are entrusted with public functions, who are associated with public powers. Therefore, to give some professions a character of the profession of public trust, within the meaning of the Constitution, is the statutory imposition of certain restrictions in the scope of the constitutional freedom of access to the profession and for its providing, and the inclusion of persons providing such professions obligation membership of professional body. Imposition of certain restrictions is not for creating a specific group of professional privilege, but serving the public interest, and the scope of the restrictions should be adequate to protect that interest. An attempt to build a normative definition of „the profession of public trust” has been also taken by the government in the draft law of the professional body custody of the proper providing the professions of public trust and supervision of the activities of professional bodies. The draft met with sharp criticism and as a result that has not been adopted. As a consequence of above, in spite of the rich literature and case law, it is difficult to clearly define the term „profession of public trust”. It has been unable to work out a compromise as the catalog of the characteristics of group of professions, even though some of its attributes are repeated by authors expressing their opinion on this subject, as well as the case law of the Constitutional Tribunal. However semantic range of the term is particularly important because allocating a specific profession in the group is related to the legal consequences by granting specific rights and obligations of parties executing „profession of public trust”. There is a need, again, to take an effort in the performance of legal concepts of „the professions of public trust” for which professional bodies are established in Article 17 of the Constitution. Certainly, this is a contest in which the general well-being and social welfare are entrusted to the professional group, and therefore they require a high level of ethics. Moreover, the relations between the persons performing the profession and their customers are characterized by a relationship of trust, certified by the criminal law, and by certain privileges in administrative proceedings. People performing such professions come under specific codes of deontological ethics. They act in the public interest and to protect certain public goods.

PDF

Bibliografia

  1. Banasiński C., Samorząd gospodarczy i samorząd zawodowy [w:] M. Wierzbowski, M. Wyrzykowski (red.), Prawo gospodarcze. Zagadnienia administracyjnoprawne, Wolters Kluwer, Warszawa 2001, s. 179–196.
  2. Bednarek E., Zawód zaufania publicznego. Między profesjonalizmem a fuszerką, „Gazeta Prawna” 2002, nr 89.
  3. Bierć A., Sytuacja prawna przedsiębiorcy [w:] M. Bączyk, A. Bierć, K. Kruczalak, R. Mastalski, M. Tarska, K. Piasecki, A. Szajkowski (red.), Podstawy prawa przedsiębiorstw dla studentów prawa, zarządzania i bankowości, C.H. Beck, Warszawa 1999.
  4. Brunetko K., Zawody zaufania publicznego. Fachowcy pod własnym nadzorem, „Polityka” 2006, nr 23, s. 100–102.
  5. Bugnicki R., Konstytucja to nie tylko polski problem, „Rzeczpospolita” 2006, nr 65.
  6. Cherka M., Broker jako zawód zaufania publicznego, zagadnienia wybrane, XIV Kongres Brokerów, 27.06.2011 r.
  7. Dyrektywa 89/48/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie ogólnego systemu uznawania dyplomów ukończenia studiów wyższych, przyznawanych po ukończeniu kształcenia i szkolenia zawodowego trwających co najmniej trzy lata, Dz.U. z 24.01.1989 r., L 19.
  8. Ereciński T., Gudowski J., Iwulski J., Komentarz do Prawa o ustroju sądów powszechnych i ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, LexisNexis, Warszawa 2002.
  9. Gierach E., Dostęp do wykonywania prawniczych zawodów zaufania publicznego w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Zeszyty Prawnicze, Biuro Analiz Sejmowych” 2009, nr 3–4, s. 9–25.
  10. Gomułowicz A., Glosa do wyroku NSA z 6.12.2007 r. II GSK 231/07. [Dot. przewinień dyscyplinarnych sędziego; braku rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego; wpisu na listę radców prawnych], „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2009, nr 12, poz. 132 a.
  11. Granat M., Uwagi o statusie samorządów zawodowych - reprezentantów osób wykonujących zawody zaufania publicznego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2004, nr 12, s. 95–102.
  12. Hausner J., Długosz D., Tezy w sprawie zawodów zaufania publicznego [w:] S. Legat, M. Lipińska (red.), Zawody zaufania publicznego a interes publiczny - korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu. Materiały konferencyjne, Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu, Warszawa 2002, s. 115–125.
  13. Hausner J., Zawody zaufania publicznego, „Gazeta Prawna” 9.05.2002 r., nr 89.
  14. Jacyszyn J., Piecza i nadzór nad notariuszami, Rejent 2003, nr 1, s. 139–148
  15. Kmieciak R., Asymetria w rozwoju samorządu zawodowego i gospodarczego w Polsce [w:] S. Wykrętowicz (red.), Spór o samorząd gospodarczy w Polsce, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2005, s. 91–102.
  16. Kochanowski J., Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 12 stycznia 2009 r. o stwierdzenie niezgodności 20 ustaw z przepisami Konstytucji, znak: RPO-598261-1/08/AK.
  17. Kubuj K., Opinia prawna na temat zgodności z Konstytucją RP projektu ustawy o licencjach prawniczych i świadczeniu usług prawniczych, druk sejmowy nr 680.
  18. Kulesza M., Opinia odnośnie kwestii uznania izby notarialnej za stronę postępowania administracyjnego w sprawie powołania notariusza i wyznaczenia siedziby kancelarii, „Rejent” 1995, nr 12, s. 30–50.
  19. Kulesza M., Pojęcie zawodu zaufania publicznego [w:] S. Legat, M. Lipińska (red.), Zawody zaufania publicznego a interes publiczny - korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu. Materiały konferencyjne, Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu, Warszawa 2002, s. 25–31.
  20. Kulesza M., Zawód zaufania publicznego [w:] S. Legat, M. Lipińska (red.), Zawody zaufania publicznego a interes publiczny - korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu. Materiały konferencyjne, Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu, Warszawa 2002, s. 149–152.
  21. Laskowski M., Ustawowe pojęcie „nieskazitelność charakteru”, „Prokuratura i Prawo” 2008, nr 6, s. 50–65.
  22. Oleszko A., Ustrój polskiego notariatu, Zakamycze, Kraków 1999.
  23. Oleszko A., Z zagadnień ustrojowych notariatu, „Rejent” 1993, nr 9, s. 9–27.
  24. Pawłowski S., Ustrój i zadania samorządu zawodowego w Polsce, Wydawnictwo Forum Naukowe : Passat - Paweł Pietrzyk, Poznań 2009.
  25. Pitera J., Charakterystyka instytucji zaufania publicznego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2007, nr 4, s. 145–162.
  26. Preussner-Zamorska J., Uwagi na temat zakazu reklamowania wolnych zawodów, „Rejent” 1994, nr 3, s. 14–32.
  27. Projekt ustawy o sprawowaniu przez samorządy zawodowe pieczy nad należytym wykonywaniem zawodów zaufania publicznego oraz o nadzorze nad działalnością samorządów zawodowych, „Palestra” 2003, nr 1-2, s. 239–248.
  28. Sarnecki P., Ekspertyza prawna w sprawie znaczenia konstytucyjnego określenia "zawód zaufania publicznego" (art. 17 ust. 1 Konstytucji), „Biuletyn, Ekspertyzy i Opinie Prawne” 2000, nr 5, s. 28–33.
  29. Sarnecki P., Glosa do wyroku SN z 29.V.2001 r. I CKN 1217/98. [Dot. samorządu adwokackiego; pojęcie zawodu zaufania publicznego], „Palestra” 2002, nr 5–6, s. 185–188.
  30. Sarnecki P., Komentarz do art. 17 [w:] L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Wydawnictwo Sejmu, Warszawa 2005.
  31. Sarnecki P., Opinia w sprawie wykładni art. 17 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 2, s. 73–77.
  32. Sarnecki P., Pojęcie zawodu zaufania publicznego (art. 17 ust. 1 Konstytucji) na przykładzie adwokatury [w:] L. Garlicki (red.), Konstytucja - wybory - parlament. Studia ofiarowane Zdzisławowi Jaroszowi, Liber, Warszawa 2000, s. 149–163.
  33. Sarnecki P., Radca prawny jako zawód zaufania publicznego, „Radca Prawny” 2002, nr 4–5, s. 22–29.
  34. Szydło M., Nabywanie uprawnień do wykonywania wolnych zawodów, „Państwo i Prawo” 2002, nr 7, s. 51–62.
  35. Tabernacka M., Pojęcie zawodu zaufania publicznego, „Acta Uniwersitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji” 2004, nr 62, s. 287–302.
  36. Tabernacka M., Zakres wykonywania zadań publicznych przez organy samorządów zawodowych, Kolonia Limited, Wrocław 2007.
  37. Ustawa z 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, Dz.U. z 2008 r. Nr 63, poz. 394.
  38. Ustawa z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych, Dz.U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509.
  39. Ustawa z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie, Dz.U. z 1991 r. Nr 22, poz. 91.
  40. Ustawa z dnia 26 kwietnia 2001 r. o zasadach uznawania nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej kwalifikacji do wykonywania zawodów regulowanych, Dz.U. z 2001 r. Nr 87, poz. 954.
  41. Waligórski M.A., Pawłowski S., Samorząd zawodowy i gospodarczy, Wydawnictwo Forum Naukowe; Wrocław: Passat - Paweł Pietrzyk, Poznań 2005.
  42. Wiktorowicz A., Makler giełdowy i doradca inwestycyjny, Edukacja Prawnicza, 6.11.2009 r., www.edukacjaprawnicza.pl [dostęp: 2012 r.].
  43. Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Liber, Warszawa 2000.
  44. Wojtczak K., Reglamentacja form wykonywania zawodów zaufania publicznego w rozwiązaniach prawa polskiego i państw Unii Europejskiej [w:] S. Legat, M. Lipińska (red.), Zawody zaufania publicznego a interes publiczny - korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu. Materiały konferencyjne, Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu, Warszawa 2002, s. 39–47.
  45. Wojtczak K., Reglamentacja zawodów zaufania publicznego ze względu na prawną formę ich wykonywania w świetle rozwiązań polskich i państw członkowskich Wspólnot Europejskich [w:] S. Legat, M. Lipińska (red.), Zawody zaufania publicznego a interes publiczny - korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu. Materiały konferencyjne, Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu, Warszawa 2002, s. 157–158.
  46. Wołpiuk W.J., Samorząd zawodu zaufania publicznego a interes publiczny [w:] S. Legat, M. Lipińska (red.), Zawody zaufania publicznego a interes publiczny - korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu. Materiały konferencyjne, Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu, Warszawa 2002, s. 127–147.
  47. Wołpiuk W.J., Zawód zaufania publicznego z perspektywy prawa konstytucyjnego [w:] S. Legat, M. Lipińska (red.), Zawody zaufania publicznego a interes publiczny - korporacyjna reglamentacja versus wolność wykonywania zawodu. Materiały konferencyjne, Dział Wydawniczy Kancelarii Senatu, Warszawa 2002, s. 19–24.
  48. Wyniki badań opinii publicznej, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2004/K_073_04.PDE [dostęp: 2012 r.].
  49. Wyrok Najwyższego Sądu Administracyjnego z dnia 14 lutego 2007 r., sygn. akt II GSK 294/2006, LEX, nr 1192702.
  50. Wyrok Najwyższego Sądu Administracyjnego z dnia 16 grudnia 2007 r., sygn. akt II GSK 231/2007, ONSAiWSA 2009, nr 1, poz. 10.
  51. Wyrok Najwyższego Sądu Administracyjnego z dnia 18 czerwca 2001 r., sygn. akt, II SA 1610/2000, niepubl.
  52. Wyrok Najwyższego Sądu Administracyjnego z dnia 20 stycznia 2010 r., sygn. akt II GSK 324/2009, LEX, nr 2148693.
  53. Wyrok Najwyższego Sądu Administracyjnego z dnia 23 lutego 1999 r., sygn. akt II SA 1888/98, niepubl.
  54. Wyrok Najwyższego Sądu Administracyjnego z dnia 24 kwietnia 2012 r., sygn. akt II GSK 479/2011, LEX nr 3921575.
  55. Wyrok Najwyższego Sądu Administracyjnego z dnia 5 kwietnia 2001 r., sygn. akt II SA 725/2000, niepubl.
  56. Wyrok Najwyższego Sądu Administracyjnego z dnia 5 lutego 2008 r., sygn. akt II GSK 325/2007, LEX, nr 2322221.
  57. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 1998 r., sygn. akt III RN 162/98, LEX, nr 333098.
  58. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2010 r., sygn. akt I CSK 291/2009, LEX, nr 2299852.
  59. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2010 r., sygn. akt I CSK 291/2009, LEX, nr 2299852.
  60. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lutego 2004 r., sygn. P 21/02, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy. Seria A” 2004, nr 2, poz. 9.
  61. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 lipca 2007 r., sygn. akt K 41/05, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy. Seria A” 2007, nr 7, poz. 72.
  62. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 listopada 2003 r., sygn. SK 22/02, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 2003, nr 9, poz. 97.
  63. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 maja 2001 r., sygn. akt ICKN 1217/98, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna” 2002, nr 1, poz. 13.
  64. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 maja 2002 r., sygn. akt SK 20/00, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy. Seria A” 2002, nr 3, poz. 29.
  65. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 16 lutego 2011 r., sygn. akt II GSK 196/2010, LEX, nr 2496427.
  66. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 27 stycznia 2009 r., sygn. akt VI SA/Wa 2011/2008, LEX, nr 2062676.
  67. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 29 maja 2012 r., sygn. akt II GSK 504/2011, LEX, nr 3933252.
  68. Zawadzka B., Zasada udziału samorządu w sprawowaniu władzy [w:] W. Sokolewicz (red.), Zasady podstawowe polskiej konstytucji, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998, s. 203–214.
  69. Zielińska E., Odpowiedzialność zawodowa lekarza i jej stosunek do odpowiedzialności karnej, Liber, Warszawa 2001.
  70. Zwara A., Ryzyko związane z wykonywaniem zawodów zaufania publicznego, „Fiskus” 2006, nr 17.