Prześlij tekst
Nr 2 (184) (2010)
Artykuły

Wolność koalicji w pracowniczym i niepracowniczym zatrudnieniu

[Freedom of coalition of employed and not employed workers]

PDF
  • Helena Szewczyk

Opublikowane 2010-06-30

Słowa kluczowe

  • prawo pracy,
  • pracownik,
  • ustawa o związkach zawodowych,
  • koalicja,
  • Międzynarodowa Organizacja Pracy,
  • labor law,
  • employe,
  • Labor Unions Act,
  • coalition,
  • International Labor Organization
    • ...Więcej
    Less

Prawa autorskie (c) 2010 ILS PAS

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Wolność koalicji w pracowniczym i niepracowniczym zatrudnieniu: [Freedom of coalition of employed and not employed workers]. (2010). Studia Prawnicze The Legal Studies, 2 (184), 117-133. https://doi.org/10.37232/sp.2010.2.5

Abstrakt

Wolności związkowe stanowią fundament zbiorowych stosunków pracy. Konstytucja RP w art. 12 gwarantuje wolność tworzenia i działania związków zawodowych. W doktrynie akcentuje się różnice między wolnościami i prawami. Przez pojęcie wolności związkowych rozumie się swobody i przywileje nie uregulowane bezpośrednio w drodze ustawowej, choć prawo ustawowe wyznacza granice wolności przysługujące jednostkom i ich zbiorowością. Nawet zatem przy braku wyraźnych podstaw w prawie ustanowionym przez organy państwa wolności te są akceptowane przez władze publiczne, a w obszarze zbiorowego prawa pracy także przez partnerów społecznych. Państwo nie jest dysponentem wolności związkowych, a jego rola sprowadza się jedynie do wyznaczenia granic korzystania z tych wolności. W związku z tym w doktrynie wolności związkowe są rozumiane jako zabezpieczenie organizacji związkowych i pracodawców przed władzą państwową, która nie może pozbawić ich praw zagwarantowanych w art. 59 konstytucji RP.

 

One of indisputable freedoms of labor unions is the freedom of coalition. Under Labor Unions Act, full right to coalition consists of: freedom to establish labor unions and freedom to join existing labor unions. In Poland some social and labor groups were deprived of the freedom of coalition (full or even limited), which is not consistent with international and European law. For instance, employers (outworkers) due to the fact that they are not employees within the meaning of art. 2 of the Labor Code, cannot establish labor unions, even though they perform similar type of work as teleworkers (outside work premises) who enjoy full right of coalition just as all other employees. There are also justified doubts if it is right that Polish law-maker refused to grant the freedom to establish and join labor unions by freelancers and those who perform work on the basis of civil-law agreements. Granting them at least limited right of coalition would correspond to art. 1 of the Labor Union Act that defines labor unions as organizations of people who perform work, not only those who are employed. Art. 78 par. 6 of the Act on Civil Service of 2008 forbids members of civil service who are high in hierarchy to serve any function in labor unions. Undoubtedly, some persons employed in the field of civil service who are high in hierarchy fulfill premises provided in Convention No. 151 of International Labor Organization which allows for restriction of labor union freedoms in the said respect, yet that does not concern all people. Depriving judges of freedom of coalition when it comes to establishment of labor unions and joining already existing ones is also contrary to Conventions No. 87 and 151 of the International Labor Organization. The judges neither can be perceived as workers employed on high positions, engaged in creation of politics nor employers whose competences are mostly of confidential character. The rule concerning restriction of freedom of coalition in case of policemen and prison officers may also create some justified doubts in relation to art. 9 of the Convention No. 87 of the International Labor Organization. Thus, the law-maker’s actions should aim at expanding the subjective scope of the freedom of coalition through abolition of numerous restrictions related to that freedom in order to adjust Polish national solutions in that area to international and European law. Still not all entitled persons use the freedom of coalition in full, or even limited scope.

PDF

Bibliografia

  1. Baran K.W., Komentarz do ustaw o związkach zawodowych, o organizacjach pracodawców, o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, zwolnieniach grupowych, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 2004.
  2. Baran K.W., Konstytucyjne aspekty wolności związkowych, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 6, s. 9–18.
  3. Baran K.W., Wolności związkowe i ich gwarancje w systemie ustawodawstwa polskiego, Oficyna Wydawnicza "Branta", Bydgoszcz, Kraków 2001.
  4. Baran K.W., Zbiorowe prawo pracy. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa, Kraków 2007.
  5. Cudowski B., Podstawowe problemy zbiorowych stosunków pracy z udziałem pracowników tymczasowych, „Monitor Prawa Pracy” 2005, nr 4, s. 93–97.
  6. Dubowik A., Prawo zrzeszania się w związki zawodowe pracowników sektora publicznego, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 2002, nr 6, s. 18–27.
  7. Florek L., Konstytucyjne gwarancje uprawnień pracowniczych, „Państwo i Prawo” 1997, nr 11–12, s. 195–212.
  8. Florek L., Seweryński M., Międzynarodowe prawo pracy, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1988.
  9. Goździewicz G., Podstawowe zasady zbiorowego prawa pracy [w:] G. Goździewicz (red.), Zbiorowe prawo pracy w społecznej gospodarce rynkowej, Dom Organizatora, Toruń 2000, s. 35–86.
  10. Konwencja (nr 87) dotycząca wolności związkowej i ochrony praw związkowych, przyjęta w San Francisco dnia 9 lipca 1948 r., Dz.U. 1958 r. Nr 29, poz. 125.
  11. Konwencja (nr 98) dotycząca stosowania zasad prawa organizowania się i rokowań zbiorowych, przyjęta w Genewie dnia 1 lipca 1949 r., Dz.U. 1958 r. Nr 29, poz. 126.
  12. Konwencja nr 151 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca ochrony prawa organizowania się i procedury określania warunków zatrudnienia w służbie publicznej, przyjęta w Genewie dnia 27 czerwca 1978 r., Dz.U. 1994 r. Nr 22, poz. 78.
  13. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 lutego 2007 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Policji, Dz.U. 2007 r. Nr 43, poz. 277 ze zm.
  14. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 stycznia 2009 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, Dz.U. 2009 r. Nr 12, poz. 68 ze zm.
  15. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 czerwca 2002 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie danych osobowych, Dz.U. 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.
  16. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 listopada 2005 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Straży Granicznej, Dz.U. 2005 r. Nr 234, poz. 1997 ze zm.
  17. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 lipca 2004 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Biurze Ochrony Rządu, Dz.U. 2004 r. Nr 163, poz. 1712 ze zm.
  18. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 listopada 2002 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Służbie Więziennej, Dz.U. 2002 r. Nr 207, poz. 1761 ze zm.
  19. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 listopada 2007 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, Dz.U. 2007 r. Nr 231, poz. 1701 ze
  20. zm.
  21. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Dz.U. 2007 r. Nr 63, poz. 424 ze zm.
  22. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31 maja 2001 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o związkach zawodowych, Dz.U. 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.
  23. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 kwietnia 2008 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, Dz.U. 2008 r. Nr 69, poz. 415 ze zm.
  24. Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2001 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o pracownikach urzędów państwowych, Dz.U. 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm.
  25. Orłowski G., Ustawa o związkach zawodowych [w:] J. Wratny, K. Walczak (red.), Zbiorowe prawo pracy. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2009.
  26. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 21 listopada 1995 r., K 12/95, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego” 1995, nr 3, poz. 15.
  27. Postanowienie Sądu Najwyższego z 3 lipca 1991 r., I PRZN 2/91, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Cywilnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych” 1992, nr 9, poz. 169.
  28. Seweryński M., Problemy legislacyjne zbiorowego prawa pracy [w:] M. Matey-Tyrowicz, T. Zieliński (red.), Prawo pracy RP w obliczu przemian, C.H. Beck, Warszawa 2006, s. 381–435.
  29. Sękara M., Wolności związkowe pracowników administracji publicznej i funkcjonariuszy formacji zmilitaryzowanych w świetle aktów Międzynarodowej Organizacji Pracy [w:] A. Świątkowski (red.), Studia z zakresu prawa pracy i polityki społecznej, Kraków 2007, s. 373–397.
  30. Sękara M., Wolność koalicji służb zmilitaryzowanych świetle prawa polskiego i międzynarodowego, „Studia z Prawa Pracy” 2003/2004, nr 7, s. 269–277.
  31. Skoczyński J., Reprezentacja praw i interesów pracowników służby publicznej [w:] G. Goździewicz (red.), Reprezentacja praw interesów pracowniczych, Dom Organizatora, Toruń 2001, s. 251–282.
  32. Sypniewski Z., Związki zawodowe w aspekcie państwowym [w:] J. Jończyk (red.), Prawo o związkach i zrzeszeniach zawodowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1983, s. 93–105.
  33. Szewczyk H., Stosunki pracy w służbie cywilnej, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
  34. Szewczyk H., Zakres pojęcia „wolność” w indywidualnym i zbiorowym prawie pracy (zarys problematyki), „Studia Prawnicze” 2002, nr 1, s. 145–165.
  35. Szewczyk H., Zatrudnienie w służbie cywilnej, Oficyna Wydawnicza "Branta", Bydgoszcz, Katowice 2006.
  36. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 1992 r., I PZP 63/91, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Cywilnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych” 1992, nr 7–8, poz. 129.
  37. Ustawa z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, Dz.U. 2003 r. Nr 179, poz. 1750 ze zm.
  38. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, Dz.U. 2008 r. Nr 223, poz. 1458 ze zm.
  39. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej, Dz.U. 2008 r. Nr 227, poz. 1505 ze zm.
  40. Ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, Dz.U. 2002 r. Nr 74, poz. 676 ze zm.
  41. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej, Dz.U. 2009 r. Nr 168, poz. 1323 ze zm.
  42. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim, Dz.U. 1997 r. Nr 140, poz. 938.
  43. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych, Dz.U. 1997 r. Nr 123, poz. 779 ze zm.
  44. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. o związkach zawodowych rolników indywidualnych, Dz.U. 1989 r. Nr 20, poz. 106.
  45. Ustawa z dnia 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, Dz.U. 2003 r. Nr 166, poz. 1608 ze zm.
  46. Wronikowska E., Nowik P., Zbiorowe prawo pracy, C.H. Beck, Warszawa 2008.
  47. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 17 listopada 1998 r., K 42/97, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego” 1998, nr 7, poz. 113.
  48. Zieliński T., Prawo pracy. Zarys systemu, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, Kraków 1986.
  49. Żyliński T., Prawo zrzeszania się niepracowniczych grup zawodowych [w:] J. Jończyk (red.), Prawo o związkach i zrzeszeniach zawodowych. Materiały X Zimowej Szkoły Prawa Pracy. Karpacz, marzec 1983, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1983, s. 107–120.