Kodyfikacja prawa o odpowiedzialności międzynarodowej państw

Abstrakt

Projekt artykułów o odpowiedzialności międzynarodowej z 2001 r. jest wynikiem dojrzałej i stojącej na wysokim poziomie naukowym pracy wszystkich kolejnych specjalnych sprawozdawców, jakkolwiek nie sposób nie docenić wiodącej roli J. Crawforda w przygotowywaniu ostatecznej wersji projektu. Jak zwykle w praktyce Komisji Prawa Międzynarodowego, projekt został przyjęty przez konsensus, bez formalnego głosowania, co sugeruje kompromis pomiędzy różnymi stanowiskami reprezentowanymi przez poszczególnych członków Komisji. Odzwierciedla on również zrównoważony kompromis pomiędzy zróżnicowanymi opiniami państw. Podczas dyskusji w VI Komitecie Zgromadzenia ogólnego NZ w 2001 r. wiele państw prezentowało pogląd, że projekt kodyfikuje obowiązujące normy o odpowiedzialności państw. Zdaniem autora jednak rację mają przeciwnicy takiego stanowiska. Wątpliwości co do roli norm peremptoryjnych, indywidualnych środków odwetowych (countermeasures) oraz stanowiska państw trzecich wobec odpowiedzialności deliktowej w prawie międzynarodowym wskazują, ze istnieje znaczna różnica zdań co do charakteru norm proponowanych przez KPM. Krytykę wywołało również pominięcie w ostatecznej wersji projektu procedur rozstrzygania sporów, usprawiedliwione wszelako niejasną i niepewną przyszłością dokumentu. Włączanie procedur załatwiania sporów do niewiążącego instrumentu byłoby bezcelowe. Nie jest jednak jasne, czy państwa wykażą wystarczającą wolę polityczną, aby przyjąć ostateczną wersję projektu, nie mówiąc już o przestrzeganiu jego postanowień.

The 2001 Draft Articles on International Responsibility are the result of mature and scientifically high quality work by all subsequent Special Rapporteurs, although the leading role of Mr Crawford in preparing the final draft cannot be underestimated. As is usual in the practice of the International Law Commission, the draft was adopted by consensus, without a formal vote, suggesting a compromise between the different positions represented by the various members of the Commission. It also reflects a balanced compromise between the differing opinions of states. During discussions in the Sixth Committee of the UN General Assembly in 2001, many states presented the view that the draft codifies existing norms on state responsibility. In the author's view, however, the opponents of such a position are right. Doubts about the role of peremptory norms, individual retaliation (countermeasures) and the position of third states vis-à-vis tort liability in international law indicate that there is a considerable disagreement about the nature of the norms proposed by the ILC. There has also been criticism of the omission of dispute resolution procedures in the final draft, justified in any case by the unclear and uncertain future of the document. It would be pointless to include dispute settlement procedures in a non-binding instrument. However, it is not clear whether the states will show sufficient political will to adopt the final draft, let alone comply with its provisions.