Prześlij tekst
Nr 4 (182) (2009)
Artykuły

Nadzwyczajna zmiana stosunków jako przesłanka zastosowania art. 357[1] KC - próba definicji

[Extraordinary change in relations as a premise for application of article 357[1] of the Polish Civil Code - attempt at definition]

PDF
  • Michał Bieniak

Opublikowane 2009-12-31

Słowa kluczowe

  • kodeks cywilny,
  • prawo cywilne,
  • art. 357 KC,
  • nadzwyczajna zmiana stosunków,
  • rebus sic stantibus,
  • klauzule generalne,
  • zobowiązania,
  • Polish Civil Code,
  • civil law,
  • article 357 of the Polish Civil Code,
  • extraordinary change in relations,
  • general clauses,
  • obligations
    • ...Więcej
    Less

Prawa autorskie (c) 2009 ILS PAS

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Nadzwyczajna zmiana stosunków jako przesłanka zastosowania art. 357[1] KC - próba definicji: [Extraordinary change in relations as a premise for application of article 357[1] of the Polish Civil Code - attempt at definition]. (2009). Studia Prawnicze The Legal Studies, 4 (182), 73-87. https://doi.org/10.37232/sp.2009.4.4

Abstrakt

Ostatnie zdarzenia na rynku finansowym spowodowały ponowne zainteresowanie instytucjami prawnymi w ostatnim okresie nieco rzadziej stosowanymi w praktyce. Jedną z nich jest, tzw. klauzula rebus sic stantibus,obecna w polskim prawe przede wszystkim w art. 357 КС.

Przepisowi art. 3571КС doktryna poświęciła wiele opracowań, w tym również monograficzne. Wypowiedzi te jednak zazwyczaj nie próbowały zdefiniować jednej z głównych przesłanek zastosowania art. 357 КС (tj. nadzwyczajnej zmiany stosunków), często uciekając do kazuistyki lub przedstawiając określoną interpretację jako zasadę, od której mogą występować bliżej nieokreślone, ale liczne wyjątki. Dopiero ostatnie dwa duże opracowania A. Brzozowskiegooraz A. Malarewicz poświęciły dużo uwagi temu zagadnieniu; warto jednak rozważenia te rozwinąć, zwłaszcza że stanowiska obu przywołanych autorów w znacznym stopniu są ze sobą sprzeczne. Jest to zresztą analiza bardzo istotna dla praktyki prawa, albowiem opracowanie w miarę precyzyjnej definicji pojęcia „nadzwyczajnej zmiany stosunków” znacznie ułatwi zastosowanie normy z przepisu art. 357 КС w praktyce prawniczej, zarówno doradczej, jak i orzeczniczej.

 

This study is devoted to one of the key premises for application of Article 357 of the Polish Civil Code, namely an extraordinary change in relations. Based on the analysis of the language, history (development of rebus sic stantibus clause which found expression in Article 357 of the Polish Civil Code) and views in jurisprudence and case law, the author forms his own definition of this premise as a change in actual or legal circumstances which occurs after the agreement is executed and can be recognised as unusual or extraordinary, taking into consideration the situation of the parties on the date of execution, save that the circumstances which underwent a change may of general, regional, local or even personal nature and may affect the change of actual or legal situation of many persons, both parties to the agreement or only one of the parties to the agreement.

PDF

Bibliografia

  1. Barsanti E., Nota do orzeczenia Turyńskiego Sądu Kasacyjnego z dnia 16 sierpnia 1900 r., „Foro Italiano” 1901, s. 737–740.
  2. Bieniak M., Klauzula rebus sic stantibus - możliwości jej aktualnego zastosowania (uwagi na tle art. 357(1) KC), „Monitor Prawniczy” 2009, nr 12 s. 639–642.
  3. Bieniek G., Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia Zobowiązania. T. 1, Warszawa 2006.
  4. Black' s Law Dictionary, wyd. VI West Publishing Co. 1990 (reprint 1998).
  5. Brzozowski A, Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania (klauzula rebus sic stantibus; waloryzacja świadczeń pieniężnych), „Studia Prawa Prywatnego” 2008, nr 1 s. 1–62.
  6. Brzozowski A., Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania w prawie polskim (Na tle prawa niektórych państw obcych), Warszawa 1992.
  7. Czachórski W, Zarys prawa zobowiązań część ogólna, Warszawa 1962.
  8. Decreto Luogotenziale z 27 maja 1915 roku, nr 739, „Gazzetta Ufficiale” 1915, nr 134.
  9. Domański L., Instytucje kodeksu zobowiązań. Komentarz teoretyczno-praktyczny. Część ogólna, Warszawa 1936.
  10. Domański L., Komisja Kodyfikacyjna RP, Sekcja prawa cywilnego, tom I zeszyt 1, Projekt prawa o zobowiązaniach w opracowaniu koreferenta projektu adwokata Ludwika Domańskiego, Warszawa 1927.
  11. Gawlik Z., Klauzula rebus sic stantibus w znowelizowanym kodeksie cywilnym, „Nowe Prawo” 1990, nr 10-12, s. 36–52.
  12. Gawlik Z., Nadzwyczajna zmiana stosunków jako przesłanka modyfikacji lub rozwiązania umowy „Monitor Prawniczy” 1995, nr 3, s. 65–68.
  13. Jaworski L, Klauzula rebus sic stantibus, „Prawo Spółek” 1998, nr 9, s. 33–37.
  14. Komisja Kodyfikacyjna RP, Podkomisja prawa o zobowiązaniach. Z. 1. Projekt kodeksu zobowiązań przyjęty przez Kolegjum Uchwalające Komisji Kodyfikacyjnej w dniach 23-27 czerwca 1933, Warszawa 1933.
  15. Lackoroński B., Glosa do wyroku SN z 16.05.2007 r. III CSK 452/06. [Dot. umowy o roboty budowlane; stosowania klauzuli rebus sic stantibus w przypadku, gdy zmianie uległo prawodawstwo w zakresie podatków pośrednich], „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2009, nr 2, poz. 19 c.
  16. Malarewicz A, Wpływ zmiany stosunków na wykonanie zobowiązań cz. I, „Monitor Prawniczy” 2005, nr 11, s. 539–545.
  17. Malarewicz A, Wpływ zmiany stosunków na wykonanie zobowiązań cz. II, „Monitor Prawniczy” 2005, nr 12, s. 587–592.
  18. Osti G., Clausola rebus sic stantibus [w:] G. Osti (red.), Scritti giuridici, Milano 1973, s. 531–555.
  19. Osti G., La cosi detta clausola rebus sic stantibus nel suo sviluppo storico [w:] G. Osti (red.), Scritti giuridici, Milano 1973, s. 171–237.
  20. Pietrzykowski K., Kodeks cywilny Komentarz. T. 1, Warszawa 2005.
  21. Pino A., L’eccessiva onerositâ della prestazione, Padova 1952.
  22. Polański E., Wielki słownik języka polskiego, Kraków 2008.
  23. Prochazka J. M., Moratorium sędziowskie w świetle Kodeksu Zobowiązań, „Demokratyczny Przegląd Prawniczy” 1946, nr 5–6, s. 31–34.
  24. Przybyłowski K., Klauzula „rebus sic stantibus” w rozwoju historycznym, Lwów 1926.
  25. Radwański Z., Safjan M., System prawa prywatnego. T. 1. Prawo cywilne część ogólna, Warszawa 2007.
  26. Radwański Z., Zobowiązania - część ogólna, Warszawa 1997.
  27. Regio Decreto 16 marzo 1942, n. 262 - Approvazione del testo del Codice civile, „Gazzetta Ufficiale” 1942, nr 79.
  28. Robaczyński W, Sądowa zmiana umowy, Warszawa 1998.
  29. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 października 1933 roku Kodeks zobowiązań, Dz.U. z 1933 r. Nr 82, poz. 598.
  30. Till E., Polskie prawo zobowiązań. Część ogólna. Projekt występny z motywami, Lwów 1923.
  31. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku - Kodeks cywilny, Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.
  32. Ustawa z dnia 23 sierpnia 1996 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, Dz.U. z 1996 r. Nr 114, poz. 542.
  33. Ustawa z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy-Kodeks cywilny, Dz.U. z 1990 r. Nr 55, poz. 321.
  34. Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2001.
  35. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 9 sierpnia 2006 roku, sygn. akt I ACa 178/06, niepubl.
  36. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawę z dnia 11 marca 2004 roku, sygn. akt I ACa 1181/03, opubl., Apelacja Sąd Apelacyjny w Warszawie 2005, nr 1, poz. 6.
  37. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2008 roku, sygn. akt III CSK 202/07, niepubl.
  38. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2007 roku, sygn. akt I CK 3/07, OSNC-ZD 2008, nr 3, poz. 65.
  39. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2005 roku, sygn. akt III CK 65/04, niepubl.
  40. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2007 roku, sygn. akt III CK 111/07, niepubl.
  41. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2004 roku, sygn. akt II CK 493/02, niepubl.
  42. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2006 roku, sygn. akt IV CSK 290/06, niepubl.