Prześlij tekst
Nr 2 (188) (2011)
Artykuły

Derogacja zasad konkurencji wobec przedsiębiorstw zobowiązanych do świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym a zasada proporcjonalności

[Derogation of competition rules for undertakings entrusted with the operation of services of general economic interest and the principle of proportionality]

PDF
  • Jakub Kociubiński

Opublikowane 2011-06-30

Słowa kluczowe

  • derogacja,
  • konkurencyjność,
  • Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
  • Unia Europejska,
  • zasada proporcjonalności,
  • derogation,
  • competitiveness,
  • Treaty on the Functioning of the European Union,
  • European Union,
  • principle of proportionality
    • ...Więcej
    Less

Prawa autorskie (c) 2011 ILS PAS

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Derogacja zasad konkurencji wobec przedsiębiorstw zobowiązanych do świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym a zasada proporcjonalności: [Derogation of competition rules for undertakings entrusted with the operation of services of general economic interest and the principle of proportionality]. (2011). Studia Prawnicze The Legal Studies, 2 (188), 159-176. https://doi.org/10.37232/sp.2011.2.5

Abstrakt

Usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym (Services of General Economic Interest) stanowią jedną z „wspólnych wartości Unii” przyczyniając się do wspierania jej „spójności społecznej i terytorialnej”. Czym zatem są usługi należące do tej szczególnej kategorii wskazanej w art. 106 ust. 2 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)? Są to usługi, które charakteryzują się dwoma podstawowymi elementami; służą interesowi ogólnemu (general interest) oraz mają charakter gospodarczy.

 

 

The model of regulatory framework for Services of General Economic Interest (SGEI) is a pivotal point in a Europe-wide political and legal debate of liberalisation versus welfare interests. The principle of proportionality is wellestablished is acquis communautaire. It requires each measure taken by the EU legislator to be based on a fair assessment and balancing of interests, as well as on a reasonable choice of means. Article 106 (2) TFEU allows the Member States to exclude certain services from the scope of the Treaty Rules. It could be perceived as a shield for public service against demands of highly competitive, liberalised market. On the other hand all decisions of Member States excluding public service provides from competition rules are subject of review for their compliance with the general principles. So the key question is whether a measure is necessary to achieve legitimate goals of general interest or whether it goes further than that. In the field of Article 106 (2) TFEU the European Court of Justice developed extensive and inconsistent case law. From very restrictive approach allowing only these measures which have been indispensible to achieve SGEI goals to a more flexible interpretation in more recent cases. This paper provides an overview of an interplay between the principle of proportionality and the policy-based measures to create preferential conditions for SGEI operators.

PDF

Bibliografia

  1. Bovis C.H., Financing services of general interest in the EU. How do public procurement and state aids interact to demarcate between market forces and protection, „European Law Journal” 2005, nr 1, s. 79–109.
  2. Buendia Sierra J.L., Article 86. Exclusive rights and other anti-competitive state measures [w:] J. Faull, A. Nikpay (red.), The EC law of competition, Oxford University Press, Oxford 2007, s. 593–655.
  3. Búrca G. de, The principle of proportionality and its application in EC law, „Yearbook of European Law” 1993, nr 1, s. 105–150.
  4. Commission Communications on services of general interest in Europe, Dz.U. z 26.09.1996 r., C 281/3.
  5. Cox H., Decision Criteria and Principles for Public Services, „Les annales de l’économie publique, sociale et coopérative” 1995, nr 2, s. 147–158.
  6. Craig P., Búrca G. de, EU law. Texts, cases, materials, Oxford University Press, Oxford 2008.
  7. Davies G., Article 86 EC, the EC’s economicapproach to competition law, and the general interest, „European Competition Journal” 2009, nr 2, s. 549–584.
  8. Decyzja 82/371, NAVEVA-ANSEAU, Dz.U. z 20.11.1982 r., L 167/39.
  9. Decyzja 98/365/EC, Commission Decision of 1 October 1997 concerning alleged State aid granted by France to SFMI- Chronopost [notified under document number C(1997) 3146], Dz.U. z 09.06.1998 r., L 164/37.
  10. Decyzja COMP 38.745 – BdKEP, [2006] niepublikowana.
  11. Decyzja IV/29.883 – AROW/BNIC, Dz.U. z 31.12.1982 r., L 379/1.
  12. Decyzja IV/31.734 – Film purchases by German television stations, Dz.U. z 03.10.1989 r., L 284/36.
  13. Decyzja Komisji (WE) nr 842/2005 z dnia 28 listopada 2005 r. w sprawie stosowania art. 86 ust. 2 Traktatu WE do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorstwom zobowiązanym do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym, Dz.U. z 29.11.2005 r., L 312/67.
  14. Decyzje 82/371, NAVEWA-ANSEAU, § 66 i 82/861/EEC: Commission Decision of 10 December 1982 relating to a proceeding under Article 86 of the EEC Treaty (IV/29.877 - British Telecommunications), Dz.U. z 21.12.1982 r., L 360/42.
  15. Díez Estella F., Abusive Practices in the Postal Services? Part I, „European Competition Law Review : a quarterly review European Competition Law Review” 2006, nr 4, s. 174–183.
  16. Dudzik S., Pomoc państwa dla przedsiębiorstw publicznych w prawie Wspólnoty Europejskiej. Między neutralnością a zaangażowaniem, Wolters Kluwer, Kraków 2002.
  17. Fehling M., Problems of Cross-Subsidisation [w:] M. Krajewski, U. Neergaard, J. Van de Gronden (red.), The changing legal framework for Services of General Interest in Europe. Between competition and solidarity, T.M.C. Asser Press, The Hague 2009, s. 129–148.
  18. Flynn L., Rizza C., Postal services and competition law. A review and analysis of the EC case-law, „World Competition” 2001, nr 4, s. 475–511.
  19. Gallup Europe, Report: “The situation of telecommunications services in the regions of the European Union”, April 2000.
  20. Hancher L., Casenote on Corbeau, „Common Market Law Review” 1994, nr, s. 111–120.
  21. Hirsh G., Montag F., Säcker F.J., Competition Law. European Community practice and procedure. Article-by-article commentary, Sweet & Maxwell, London 2008.
  22. Holmes J., The Competition Rules and the Acts of Member States [w:] P. Roth, V. Rose, Ch. Bellamy (red.), Bellamy and Child. European Community law of competition, Oxford University Press, Oxford-New York 2008.
  23. Jones A., Sufrin B., EC competition law. Texts, cases and materials, Oxford University Press, Oxford 2008.
  24. Kahn A.E., The economics of regulation. Principles and institutions, MIT Press, Cambridge 1989.
  25. Karayigit M.T., The notion of services of general economic interest revisited, „European Public Law” 2009, nr 4, s. 575–595.
  26. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „W kierunku Aktu o jednolitym rynku – W stronę społecznej gospodarki rynkowej o wysokiej konkurencyjności, 50 propozycji na rzecz wspólnej poprawy rynku pracy, przedsiębiorczości i wymiany”, Bruksela 11.11.2010, COM(2010) 608 final.
  27. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów. Biała Księga na temat usług użyteczności publicznej, Bruksela 12.05.2004, COM(2004) 374 final.
  28. Komunikat Komisji. Usługi użyteczności publicznej w Europie, 20.09.2000, COM(2000), Dz.U. z 19.01.2001 r., C 17/04.
  29. Louis F., Valery A., Ferring revisited. The Altmark case and state financing of public service obligation, „World Competition” 2004, nr 1, s. 53–74.
  30. Macnab A., Bellamy & Child. Materials on European Community Law of Competition, Oxford University Press, Oxford 2009.
  31. Maillo J., Article 86 EC. Services of General Interest and EC Competition Law [w:] G. Amato, C.-D. Ehlermann, A. Komninos (red.), EC Competition Law. A Critical Assessement, Oxford 2007.
  32. Malaret Garcia E., Public Service, Public Services, Public Functions and Guarantees of Rights of Citizens. Unchanging needs in a Changed Context [w:] M. Freedland, S. Sciarra (red.), Public Services and Citizenship in European Law. Public and labour law Perspectives, Clarendon Press, Oxford 1998, s. 57–82.
  33. Opinia Rzecznik Generalnej Stix-Hackl do połączonych spraw C-34/01 i C-38/01, Enirisorse SpA v. Ministero delle Finanze, „Zbiór Orzeczeń” 2003, s. 14247–14288, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=47866&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7705878 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  34. Opinia Rzecznika Generalnego Capotorti w sprawie 82/77, Openbaar Ministerie van het Koninkrijk der Nederlanden, v. Jacobus Philippus van Tieggele, „Zbiór Orzeczeń” 1978, s. 42–53, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=89564&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7707120 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  35. Opinia Rzecznika Generalnego Darmona do sprawy C-159/94, Komisja v. Francja, „Zbiór Orzeczeń” 1997, s. 5819–5850, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=43429&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7706760 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  36. Orzeczenie T-490/04, Niemcy i Deutsche Post v. Komisja, usunięta z rejestru, Dz.U. z 05.07.2008 r., C 171/48.
  37. Postanowienie prezesa trzeciej izby w składzie powiększonym Sądu pierwszej instancji z dnia 4 marca 2005 r. British United Provident Association Ltd (BUPA), BUPA Insurance Ltd i BUPA Ireland Ltd przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, sprawa nr T-289/03, „Zbiór Orzeczeń” 2005, s. 745–761, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=60723&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4239184 [dostęp: 5.08.2021 r.].
  38. Prosser T., The limits of competition law. Markets and public services, Oxford University Press, Oxford 2005.
  39. Protokół nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności, Dz.U. z 30.03.2010 r., L 83/206.
  40. Ross M., Article 16 EC and services of general interest. From derogation to obligation, „European Law Review” 2000, nr 1, s. 22–38.
  41. Rozporządzenie Rady nr 2408/92/EWG z dnia 23 lipca 1992 r. w sprawie dostępu przewoźników lotniczych Wspólnoty do wewnątrzwspólnotowych tras lotniczych, Dz.U. z 24.08.1992 r., L 240, s. 8–14.
  42. Sauter W., Services of general economic interest and universal service in EU law, „European Law Review” 2008, nr 2, s. 167–193.
  43. Schwarze J., European administrative law, Sweet & Maxwell, London 1992.
  44. Soriano L.M., How proportionate should anti-competitive state intervention be?, „European Law Review” 2003, nr 1, s. 112–123.
  45. Svetlicinii A., Back to the basics. Concept of undertaking and economic activity in SELEX judgment, „European Law Reporter” 2009, nr 12, s. 422–427.
  46. Szydło M., Artykuł 86 [w:] A. Wróbel, D. Miąsik, N. Półtorak (red.), Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską. T. 1. Komentarz [art. 1-60], Wolters Kluwer, Warszawa 2008.
  47. Szyszczak E., Public services in competitive markets, „Yearbook of European Law” 2001.
  48. Tridimas T., Proportionality in community law. Searching for the appropriate standard for scrutiny [w:] E. Ellis (red.), The principle of proportionality in the laws of Europe, Oxford University Press, Oxford 1999, s. 65–84.
  49. Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej, Dz.U. z 30.03.2010 r., C 83/13.
  50. Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej, Dz.U. z 30.03.2010 r., C 83/47.
  51. Wspólnotowe ramy dotyczące pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, Dz.U. z 29.11.2005 r., C 297/4.
  52. Wyrok - 21/09/1999 - Brentjens', sprawa nr C-117/97 (sprawy połączone C-115/97, C-116/97 oraz C-117/97, „Zbiór Orzeczeń” 1999, https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=44714&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4240437 [dostęp: 5.08.2021 r.].
  53. Wyrok Sądu pierwszej instancji (druga izba w składzie powiększonym) z dnia 19 czerwca 1997 r. Air Inter SA przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, sprawa nr T-260/94, „Zbiór Orzeczeń” 1997, https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=43668&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4239046 [dostęp: 5.08.2021 r.].
  54. Wyrok Sądu pierwszej instancji (trzecia izba w składzie powiększonym) z dnia 27 lutego 1997 r. Fédération française des sociétés d'assurances (FFSA), Union des sociétés étrangères d'assurances (USEA), Groupe des assurances mutuelles agricoles (Groupama), Fédération nationale des syndicats d'agents généraux d'assurances (FNSAGA), Fédération française des courtiers d'assurances et de réassurances (FCA) i Bureau international des producteurs d'assurances et de réassurances (BIPAR) przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, sprawa nr T-106/95, „Zbiór Orzeczeń” 1997, s. 233–289, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=103755&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4238882 [dostęp: 5.08.2021 r.].
  55. Wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 13 grudnia 1991 r. Régie des télégraphes et des téléphones przeciwko GB-Inno-BM SA, sprawa nr C-18/88, „Zbiór Orzeczeń” 1991, s. 5973–5985, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=95900&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7723727 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  56. Wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 18 czerwca 1998 r. Corsica Ferries France SA przeciwko Gruppo Antichi Ormeggiatori del porto di Genova Coop. arl, Gruppo Ormeggiatori del Golfo di La Spezia Coop. arl i Ministero dei Trasporti e della Navigazione, sprawa nr C-266/96, „Zbiór Orzeczeń” 1998, s. 3981–4003, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=43943&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4234047 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  57. Wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 18 czerwca 1998 r. Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Rebublice Włoskiej, sprawa nr C-35/96, „Zbiór Orzeczeń” 1998, s. 3886–3902, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=43942&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4237887 [dostęp: 5.08.2021 r.].
  58. Wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 25 października 2001 r. Firma Ambulanz Glöckner przeciwko Landkreis Südwestpfalz, sprawa nr C-475/99, „Zbiór Orzeczeń” 2001, s. 8137–8162, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=46789&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4238427 [dostęp: 5.08.2021 r.].
  59. Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 20 października 2005 r. Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Portugalskiej, sprawa nr C-334/03, Komisja v. Portugalia, „Zbiór Orzeczeń” 2005, s. 8924–8936, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=60651&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4237284 [dostęp: 5.08.2021 r.].
  60. Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 17 lipca 1997 r. GT-Link A/S przeciwko De Danske Statsbaner (DSB), sprawa nr C-242/95, „Zbiór Orzeczeń” 1997, s. 4453–4473, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=43719&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4233264 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  61. Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 17 maja 2001 r. TNT Traco SpA przeciwko Poste Italiane SpA i innym, sprawa nr C-340/99, „Zbiór Urzędowy” 2001, s. 4142–4166, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=46382&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7703644 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  62. Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 23 kwietnia 1991 r. Klaus Höfner i Fritz Elser przeciwko Macrotron GmbH, sprawa nr C-41/90, „Zbiór Orzeczeń” 1991, s. 2010–2022, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=97109&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4238279 [dostęp: 5.08.2021 r.].
  63. Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 24 października 2002 r. Aéroports de Paris przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, sprawa nr C-82/01 P, „Zbiór Orzeczeń” 2002, s. 9334–9374, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=47826&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4238713 [dostęp: 5.08.2021 r.].
  64. Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 25 czerwca 1998 r. Chemische Afvalstoffen Dusseldorp BV i in. przeciwko Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, sprawa nr C-203/96, „Zbiór Orzeczeń” 1998, s. 4111–4134, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=43963&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7724059 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  65. Wyrok Trybunału z dnia 10 grudnia 1991 r. Merci convenzionali porto di Genova SpA przeciwko Siderurgica Gabrielli SpA, sprawa nr C-179/90, „Zbiór Orzeczeń” 1991, s. 5923–5932, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=97279&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7723622 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  66. Wyrok Trybunału z dnia 10 lipca 1984 r. Campus Oil Limited i inni przeciwko ministre pour l'Industrie i l'Energie i inni, sprawa nr 72/83, „Zbiór Orzeczeń” 1984, s. 2730-2757, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=92519&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7714234 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  67. Wyrok Trybunału z dnia 12 września 2000 r. Pavel Pavlov i in. przeciwko Stichting Pensioenfonds Medische Specialisten, sprawa nr C-180/98 do C-184/98, „Zbiór Orzeczeń” 2000, s. 6497-6536, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=45608&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7723873 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  68. Wyrok Trybunału z dnia 16 czerwca 1987 r. Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Rebublice Włoskiej, sprawa nr 118/85, „Zbiór Orzeczeń” 1987, s. 2619–2624, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=93910&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7708053 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  69. Wyrok Trybunału z dnia 17 grudnia 1970 r. Internationale Handelsgesellschaft mbH przeciwko Einfuhr- und Vorratsstelle für Getreide und Futtermittel, sprawa nr 11-70, „Zbiór Orzeczeń” 1970, s. 1129–1139, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=88063&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7707321 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  70. Wyrok Trybunału z dnia 18 czerwca 1991 r. Elliniki Radiophonia Tiléorassi AE i Panellinia Omospondia Syllogon Prossopikou przeciwko Dimotiki Etairia Pliroforissis i Sotirios Kouvelas i Nicolaos Avdellas i innym, sprawa nr C-260/89, „Zbiór Orzeczeń” 1991, s. 2951–2966, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=96792&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4233812 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  71. Wyrok Trybunału z dnia 18 marca 1997 r. Diego Calì & Figli Srl przeciwko Servizi ecologici porto di Genova SpA (SEPG), sprawa nr C-343/95, „Zbiór Orzeczeń” 1997, s. 1580–1590, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=100719&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4237667 [dostęp: 5.08.2021 r.].
  72. Wyrok Trybunału z dnia 19 lutego 2002 r. J. C. J. Wouters, J. W. Savelbergh i Price Waterhouse Belastingadviseurs BV przeciwko Algemene Raad van de Nederlandse Orde van Advocaten, przy udziale Raad van de Balies van de Europese Gemeenschap, sprawa nr C-309/99, „Zbiór Orzeczeń” 2002, s. 1653–1697, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=46722&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4236804 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  73. Wyrok Trybunału z dnia 19 maja 1993 r. Postępowanie karne przeciwko Paul Corbeau, sprawa nr C-320/91, „Zbiór Urzędowy” 1993, s. 2563–2571, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=98241&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7702860 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  74. Wyrok Trybunału z dnia 19 stycznia 1994 r. SAT Fluggesellschaft mbH przeciwko Eurocontrol, sprawa nr C-364/92, „Zbiór Orzeczeń” 1994, s. 55–65, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=98685&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4238072 [dostęp: 5.08.2021 r.].
  75. Wyrok Trybunału z dnia 2 marca 1983 r. Gesellschaft zur Verwertung von Leistungsschutzrechten mbH (GVL) przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, sprawa nr 7/82, „Zbiór Orzeczeń” 1983, s. 485–510, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=91782&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7713763 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  76. Wyrok Trybunału z dnia 20 marca 1985 r. Republika Włoska przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, sprawa nr 41/83, „Zbiór Orzeczeń” 1985, s. 880–892, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=92453&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7712539 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  77. Wyrok Trybunału z dnia 21 września 1999 r. Albany International BV przeciwko Stichting Bedrijfspensioenfonds Textielindustrie, sprawa nr C-67/96, „Zbiór Orzeczeń” 1999, s. 5863–5899, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=44710&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4238572 [dostęp: 5.08.2021 r.].
  78. Wyrok Trybunału z dnia 21 września 1999 r. Maatschappij Drijvende Bokken BV przeciwko Stichting Pensioenfonds voor de Vervoer- en Havenbedrijven, sprawa nr C-219/97, „Zbiór Orzeczeń” 1999, s. 6125–6160, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=44716&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4232840 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  79. Wyrok Trybunału z dnia 23 maja 2000 r. Entreprenørforeningens Affalds/Miljøsektion (FFAD) przeciwko Københavns Kommune, sprawa nr C-209/98, „Zbiór Urzędowy” 2000, s. 3777–3809, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=45308&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7702603 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  80. Wyrok Trybunału z dnia 23 października 1997 r. Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Niderlandów, sprawa nr C-157/94, „Zbiór Orzeczeń” 1997, s. 5769–5788, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=43427&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7715966 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  81. Wyrok Trybunału z dnia 23 października 1997 r. Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Rebublice Włoskiej, sprawa nr C-158/94, „Zbiór Orzeczeń” 1997, s. 5793–5814, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=43428&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7716233 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  82. Wyrok Trybunału z dnia 23 października 1997 r. Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Francuskiej, sprawa nr C-159/94, „Zbiór Orzeczeń” 1997, s. 5819–5850, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=43429&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7722944 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  83. Wyrok Trybunału z dnia 23 października 1997 r. Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Królestwu Hiszpanii, sprawa nr C-160/94, „Zbiór Orzeczeń” 1997, s. 5853–5862, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=43430&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7723445 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  84. Wyrok Trybunału z dnia 24 lipca 2003 r. Altmark Trans GmbH i Regierungspräsidium Magdeburg przeciwko Nahverkehrsgesellschaft Altmark GmbH, przy udziale Oberbundesanwalt beim Bundesverwaltungsgericht, sprawa nr C-280/00, „Zbiór Orzeczeń” 2003, s. 7810–7848, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=48533&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=4236523 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  85. Wyrok Trybunału z dnia 27 (21) marca 1974 r. Belgische Radio en Televisie i société belge des auteurs, compositeurs et éditeurs przeciwko SV SABAM i NV Fonior, sprawa nr 127/73, „Zbiór Orzeczeń” 1974, s. 314–320, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=88585&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7712340 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  86. Wyrok Trybunału z dnia 27 kwietnia 1994 r. Commune d'Almelo i inni przeciwko NV Energiebedrijf Ijsselmij, sprawa nr C-393/92, „Zbiór Urzędowy” 1994, s. 1507–1524, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=98695&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7701630 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  87. Wyrok Trybunału z dnia 3 lutego 1977 r. Luigi Benedetti przeciwko Munari F.lli s.a.s., sprawa nr 52/76, „Zbiór Orzeczeń” 1977, s. 164–184, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=89388&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7713281 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  88. Wyrok Trybunału z dnia 30 kwietnia 1974 r. Giuseppe Sacchi, sprawa nr C-155/73, , „Zbiór Urzędowy” 1974, s. 411–432, https://curia.europa.eu/juris/showPdf.jsf?text=&docid=88564&pageIndex=0&doclang=EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7702339 [dostęp: 4.08.2021 r.].
  89. Zielona Księga w sprawie usług użyteczności publicznej, 21.05.2003, COM(2003) 270.