Europejskie prawo przejęć spółek publicznych. Trzynasta Dyrektywa UE z zakresu prawa spółek i jej implikacje dla prawa polskiego

Abstrakt

Z zakresu zastosowania Trzynastej Dyrektywy o publicznych ofertach przejęcia wyłączone są publiczne oferty dotyczące nabycia papierów wartościowych wyemitowanych przez spółki, których przedmiotem działalności jest wspólne inwestowanie powierzonych im przez osoby trzecie środków pieniężnych na zasadzie rozproszenia ryzyka, a wyemitowane przez te spółki jednostki są, na żądanie ich posiadaczy, wykupywane lub umarzane bezpośrednio lub pośrednio kosztem majątku tych spółek. Z punktu widzenia prawa polskiego pojęcie to oznacza działające w formie spółki akcyjnej towarzystwo funduszy inwestycyjnych, prowadzące fundusz inwestycyjny otwarty lub mieszany.

W ofercie publicznej obowiązkowej (zawartej w art. 5 ust. 1 Trzynastej Dyrektywy o publicznych ofertach przejęcia) upatruje się instrumentu ochrony drobnych inwestorów, którzy podjęli decyzję co do inwestycji w papiery wartościowe danej spółki, biorąc pod uwagę nie tylko jej przedmiot działalności i perspektywy zysku, lecz także panujące w niej określone stosunki właścicielskie. Wraz z przejęciem kontroli nad spółką przez inny podmiot, z czym może wiązać się również zmiana dotychczasowej strategii jej rozwoju, zmieniają się podstawy podjętej uprzednio przez inwestora decyzji inwestycyjnej, co powinno uzasadniać przyznanie mu prawa "wyjścia" (ang. exit right) ze spółki i zainwestowania na nowo odzyskanego w ten sposób kapitału.

Z brzmienia art. 11 ust. 5 dyrektywy o publicznych ofertach przejęcia nie wynika jednoznacznie, kto (państwo członkowskie, oferent czy spółka-cel) powinien być zobowiązany do wypłaty odszkodowania. Ze względu na to, że zastosowanie zasady przełamania leży przede wszystkim w interesie oferenta, można bronić tezy, że to na nim powinien spoczywać ten obowiązek.

Ratio legis instytucji zawartej w art. 15 Trzynastej Dyrektywy o publicznych ofertach przejęcia stanowi umożliwienie akcjonariuszowi większościowemu uzyskania pełnej kontroli nad spółką, a także wyeliminowania kosztów i ryzyka, jakie wiążą się z pozostawaniem w spółce akcjonariuszy mniejszościowych (np. koszty związane ze zwoływaniem walnych zgromadzeń spółki, niebezpieczeństwo nadużywania uprawnień korporacyjnych przez tych akcjonariuszy).

Excluded from the scope of application of the Thirteenth Directive on public takeover bids are public bids for the acquisition of securities issued by companies whose core activity is to jointly invest the money entrusted to them by third parties on a risk-dispersed basis, and the units issued by these companies are, at the request of their holders, repurchased or redeemed directly or indirectly at the expense of the assets of these companies. From the point of view of Polish law, this term means an investment fund company operating in the form of a joint-stock company and running an open-ended or mixed investment fund.

A mandatory public offering (set forth in Article 5 (1) of the Thirteenth Directive on public takeover bids) is considered to be an instrument for the protection of small investors who have made a decision to invest in the securities of a particular company, taking into account not only its core business activity and potential profits, but also its prevailing ownership structure. With the acquisition of control over a company by another entity, which may also involve a change in the previous strategy of its development, the basis of the investment decision previously made by the investor changes, which should justify granting him or her the right to exit the company and reinvest the capital thus recovered.

It is not clear from the wording of Article 11(5) of the Directive on public takeover bids who (the member state, the bidder, or the target company) should be obliged to pay the compensation. Because the application of the breakthrough rule is primarily in the interest of the bidder, the claim that it is the bidder who should be required to fulfil this obligation can be defended.

The ratio legis of the institution set forth in Article 15 of the Thirteenth Directive is to enable the majority shareholder to gain full control of the company, as well as to eliminate the costs and risks associated with minority shareholders remaining in the company (e.g., the costs associated with convening the company’s general meetings and the risk of abuse of corporate powers by these shareholders).