Make a Submission
No. 3 (173) (2007)
Artykuły

Prawna ochrona rodziny w sytuacji stanu nadzwyczajnego

[Legal protection of family in state of emergency]

PDF (Polish)
  • Marta Szuniewicz
Marta Szuniewicz
Adam Mickiewicz Universty of Poznan

Published 2007-04-29

Keywords

  • family,
  • extraordinary states,
  • human rights,
  • humanitarian law,
  • legal protection
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

How to Cite

Prawna ochrona rodziny w sytuacji stanu nadzwyczajnego: [Legal protection of family in state of emergency]. (2007). Studia Prawnicze The Legal Studies, 3 (173), 59-95. https://doi.org/10.37232/sp.2007.3.3

Abstract

This study is aimed at analysing the issue of family's legał protection in State of emergency. This problem is emerging in exceptional situations due to the fact that nonę of human rights treaties (apart from the American Convention of Human Rights) includes family's rights in catalogues of non-derogable ones.

In the first part of this work, I have tried to introduce the mechanism of derogation of human rights obligations under the State of emergency (with some description of its structural elements) and make a thesis statement of non-derogable naturę of family unit's rights despite of its lack in intemationally recognized catalogues of non-derogable rights.

The second part of this study contains presentation of reasons that lie behind the thesis stated above, starting with arguments derived from implications of rigorous conditions of derogation clause (with special regards to substential tests embodied in it which significantly restrict the possibility of derogation from family rights guaranteed in human rights intruments). Then we have tackled with the
principle of consistency reąuiring that derogating measures are“not inconsistent with their [e.i. State's] other obligations under International law” what opens the doors to many normative areas of guarantees for family protection prescribed in different intemational law sources, with special emphasis lied on intemational humanitarian law, customary law and ius cogens. We ended with argumentation conseąuent the generał theory and philosophy of human rights law and implications of special protection given to children and some categories od women. And least but not last, we examine the way domestis legał regimes influence the scope of permissible derogation, with remarks being madę on the basis of the Polish Constitution of 1997 (supllemented with a short review of other countries' constitional provisions).

In the next part we have faced the problem of relevance of legał obligations under intemational humanitarian law in the State of emergency which is not an armed conflict.An attention was paid to if and to what extent ąuarantees provided in the Geneva Conventions of 1949 and Additional Protocols of 1977 narrow the scope of authorities' discretion in undertaking mesuares derogating from obligation to repect standards of protection of particular human rights (including these of families).

Further, we have tum to the underlining the need for improving the normative regulation of rights of the family in case of proclaiming the State of emergency and covering with precisely stipuleted guarantees “the gray zonę between war and peace”, e.i. process of elaborating “minimum humanitarian standards” (lately called as “fundamental standards of hu anity”) to see what protection of family unit they anticipate. Some remarks have also been madę upon activities undertaking by th  Intemational Committee of the Red Cross on behalf of families and their particular members in times of emergency situations.

In conclusion, presented in this study fortress of guarantees on behalf of legał protection of family and its rights in times of State of emergency which is not an armed conflict shows on the one hand a wealth of sources we can derive arguments for demostrating constraints of taking derogating measures from human rights obligations (including family's right to protection) under the State of emergency, but on the other, it also reveals the weakness of this legał reasoning and some kind of uncertainty so dangerous when human rights protection must to surmount the most exceptional conditions.

PDF (Polish)

References

  1. Amerykańska Konwencja Praw Człowieka z 22 listopada 1969 r.
  2. Balicki J., Dyskryminacja rasowa w świetle prawa międzynarodowego, Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, Wrocław 1971.
  3. Bierzanek R., Prawa człowieka w konfliktach zbrojnych, Warszawa 1972.
  4. Bossuyt M.J., Guide to the `Travaux Préparatoires' of the International Covenant on Civil and Political Rights, Nijhoff, Dordrecht 1987.
  5. Chandrahasan N., Internal Armed Conflicts and the Expanding Jurisdiction of International Humanitarian Law, „Sri Lanka Journal of International Law” 2000, nr 12.
  6. Chtail V., The contribution of the International Court of Justice to international humanitarian law, „International Review of the Red Cross” 2003, t. 85, nr 850.
  7. Cyprian T., Sawicki J., Prawo Norymberskie. Bilans i perspektywy, Wydaw. Eugeniusza Kuthana, Warszawa-Kraków 1948.
  8. Daranowski P., Międzynarodowa ochrona praw obywatelskich i politycznych in statu nascendi, Łódź 1993.
  9. Daranowski P., Reguły humanitarnego traktowania osób w sytuacjach zamieszek i napięć wewnętrznych - perspektywa ochrony i regulacji, „Sprawy Międzynarodowe” 1994, nr 2.
  10. Dobrowolski M., Status prawny rodziny w świetle nowej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sejmowy” 1999, nr 4 (33).
  11. Eide A., Rosas A., T. Meron, Combating Lawlessness in Gray Zone Conflicts through Minimum Humanitarian Standards, „American Journal of International Law” 1995, t. 89.
  12. Europejska Karta Socjalna z 18 października 1961 r.
  13. Flemming M., Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych. Zbiór dokumentów, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2003.
  14. Flemming M., Podstawowe prawa człowieka a niemiędzynarodowy konflikt zbrojny, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1993, nr 1-2.
  15. Gasser H.P., International humanitarian law. An introduction (przeł. M. Flemming), Haupt, Berne 1993.
  16. Ghandi P.R., The Human Rights Committee and Derogation in Public Emergencies, „German Yearbook of International Law” 1989, t. 32.
  17. Gronowska B., Mik C., Jasudowicz T., O prawach dziecka, "Comer", Toruń 1994.
  18. Gronowska B., Wolność i bezpieczeństwo osobiste w sprawach karnych w świetle standardów Rady Europy. Implikacje praktyczne dla prawa polskiego, Wydaw. UMK, Toruń 1996.
  19. Gross O., Ni Aolain F., From Discretion to Scrutiny: Revising the Application of the Margin of appreciation Doctrine in the Context of Article 15 of the European Convention on Human Rights, „Human Rights Quarterly” 2001, t. 23.
  20. Hadden T., Harvey C., The law of internal crisis and conflict, IRRC 1999, nr 833.
  21. Harroff-Tavel M., Action taken by the International Committee of the Red Cross in situations of internat violence, „International Review of the Red Cross” 1993, nr 294.
  22. Hartman J.F., Derogation from Human Rights Treaties in Public Emergencies - A Critique of Implementation by the European Commission and Court of Human Rights and the Human Rights Committee of the United Nations, „Harvard International Law Journal” 1981, t. 22, nr 1.
  23. Hartman J.F., Working Paper for the Committee of Experts on the Article 4 Derogation Provision, „Human Rights Quarterly” 1985, t. 7.
  24. Henckaertsa J.M., Doswald-Becka L. (red.), Customary International Humanitarian Law (I - Rules, II - Practice), Cambridge University Press, Cambridge 2005.
  25. Hofling W., Znaczenie praw podstawowych dla argumentacji prawniczej, [w:] B. Banasz (red.), Prawa człowieka: geneza, koncepcje, ochrona, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1993.
  26. Jabłoński J., Działania Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża w wypadkach wewnętrznych niepokojów i napięć, [w:] T. Jasudowicz (red.), Międzynarodowe Prawo Humanitarne. Wybrane zagadnienia ze szczególnym uwzględnieniem obowiązku jego krzewienia i upowszechniania, TNOiK "Dom Organizatora", Toruń 1997.
  27. Jasudowicz T., Administracja wobec praw człowieka, Dom Organizatora TNOiK, Toruń 1996.
  28. Jasudowicz T., Mik C. (red.), O prawach człowieka. W podwójną rocznicę Paktów. Księga pamiątkowa w hołdzie Profesor Annie Michalskiej, TNOiK, Toruń 1996.
  29. Jasudowicz T., O zasadach ogólnych prawa uznanych przez narody cywilizacyjne - garść refleksji, [w:] C. Mik (red.), Pokój i sprawiedliwość przez prawo międzynarodowe. Zbiór studiów z okazji sześćdziesiątej rocznicy urodzin Profesora Janusza Gilasa, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa "Dom Organizatora", Toruń 1997.
  30. Jasudowicz T., Prawa człowieka w konfliktach zbrojnych. Rekonstrukcja międzynarodowego prawa humanitarnego, "Dom Organizatora" TNOiK, Toruń 1997.
  31. Jasudowicza T., Granice korzystania z praw człowieka - rozwiązania Konstytucji RP na tle standardów europejskich, [w:] C. Mik (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku a członkostwo Polski w Unii Europejskiej, Dom Organizatora, Toruń 1999.
  32. Kędzia Z., Prawo człowieka do integralności, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1989, nr 3 (51).
  33. Kocel K., Działalność Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w sytuacjach napięć i zamieszek wewnętrznych, „Państwo i Prawo” 1986, nr 2.
  34. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997 Nr 78, poz. 483.
  35. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950 r.
  36. Kosimik R., The 1977 Protocols: a landmark in the development of international humanitarian law, „International Review of the Red Cross” 1997, nr 320.
  37. Lillich R.B., The Paris Minimum Standards of Human Rights Norms in a State of Emergency, „American Journal of International Law” 1985, t. 79.
  38. Lubiszewski M., Test legalności prawnomiędzynarodowej w klauzuli derogacyjnej. Kilka uwag poczynionych na tle nauczania profesora Tadeusza Jasudowicza, [w:] J. Białcerkiewicz i in. (red.), Księga Jubileuszowa Profesora Tadeusza Jasudowicza, TNOiK, Toruń 2004.
  39. Lysaght C., The scope of Protocol II and its relation to common article 3 of the Geneva Conventions of 1949 and other human rights instruments, „American Journal of International Law” 1983, t. 33.
  40. Marks S.P., Principles and Norms of Human Rights in Emergency Situations: Underdevelopment, Catastrophes and Armed Conflicts, [w:] K. Vasak (red.), The International Dimensions of Human Rights. T. 1, Westport, Paris 1982.
  41. Meron T., A. Rosas, A Declaration of Minimum Humanitarian Standards, „American Journal of International Law” 1991, t. 85.
  42. Meron T., On the Inadequate reach of Humanitarian and Human Rights Law and the Need for a New Instrument, „The American Journal of International Law” 1983, t. 77.
  43. Meron T., Towards a Humanitarian Declaration on Internal Strife, „American Journal of International Law” 1984, t. 78.
  44. Michalska A., Niebezpieczeństwo publiczne, które zagraża życiu narodu, [w:] T. Jasudowicz (red.), Prawa człowieka w sytuacjach nadzwyczajnych ze szczególnym uwzględnieniem prawa i praktyki polskiej, TNOiK, Toruń 1997.
  45. Michalska A., Uniwersalizm i regionalizm w międzynarodowej ochronie praw człowieka, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1974, z. 2.
  46. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 16 grudnia 1966 r.
  47. Momtaz D., The minimum humanitarian rules applicable in periods of internal tension and strife, „International Review of the Red Cross” 1998, nr 324.
  48. Montealegre H., The compatibility of a State party s derogation under human rights conventions with its obligations under Protocol II and common Article 3, „The American University Law Review” 1983, t. 33, nr 1.
  49. Montealegre H., The compatibility of a State party ś derogation under human rights conventions with its obligations under Protocol II and common Article 3, „The American University Law Review” 1983, t. 33, nr 1.
  50. Oraa J., Human rights in States of emergency in international law, Clarendon Press, Oxford 1992.
  51. Patrnogic J., Rola organów ONZ w implementacji międzynarodowego prawa humanitarnego, „Sprawy Międzynarodowe” 1994, nr 2.
  52. Petrasek D., Moving forward on the Development of Minimum Humanitarian Standards, „American Journal of International Law” 1998, t. 92.
  53. Piechowiak M., Pojęcie praw człowieka, [w:] L. Wiśniewski (red.), Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, Wydawnictwa Sejmowe, Warszawa 1997.
  54. Provost R., International Humań Rights and Humanitarian Law, Cambridge University Press, Cambridge 2002.
  55. Questiaux N., Special Rapporteur, Sub-Commission on Prevention of Discrimination and Protection of Minorities, Study of the implications for human rights of recent developments concerning situations known as States of siege or emergency, UN Doc. E/CN.4/Sub.2/1982/15 (27.07.1982).
  56. Report of the European Commission of Human Rights of 19 December 1959, „Yearbook of the European Commission of Human Rights” 1959, t. VII.
  57. Report of the European Commission of Human Rights of 5 November 1969, „Yearbook of the European Commission of Human Rights” 1969, t. XII.
  58. Report of the Meeting of Experts on Rights Not Subject to Derogation During State of Emergency, § 40. Annex I to 8th Annual Report of Special Rapporteur on States of Emergency (E/CN.4/ Sub.2/1995/20/Corr. l) z 15 sierpnia 1995 r.
  59. Resich Z., Poszanowanie praw człowieka w Deklaracji zasad Aktu Końcowego KBWE, „Sprawy Międzynarodowe” 1976, nr 7.
  60. Saul B., Was the conflict in East Timor „Genocide” and why does it matter?, „Melbourne Journal of International Law” 2001, t. 2.
  61. Schindler D., Toman J. (red.), The Laws of Armed Conflicts. A Collection of Conventions, Resolutions and Other Documents, A.W. Sijthoff, Leiden-Geneva 1973.
  62. Smyczyński T., Ochrona praw dziecka, [w:] R. Wieruszewski (red.), Prawa człowieka. Model prawny, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław-Warszawa-Kraków 1991.
  63. Smyczyński T., Rodzina i prawo rodzinne w świetle nowej Konstytucji, „Państwo i Prawo” 1997, nr 11-12.
  64. Storey M., Kruger v. Commonwealth: Does the Genocide Require Malice?, „University of New South Wales Law Journal” 1998, t. 21.
  65. Symonides J., Międzynarodowe znaczenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, „Sprawy Międzynarodowe” 1978, nr 12.
  66. Szczechura B., Akt Końcowy KBWE a podstawy prawne bezpieczeństwa europejskiego, „Sprawy Międzynarodowe” 1982, nr 7.
  67. Szuniewicz M., Prawo rodziny do informacji o losie jej zaginionego członka- uwagi prawnomiędzynarodowe, [w:] J. Marszałek-Kawa, B. Chludziński (red.), Znaczenie informacji w społeczeństwie obywatelskim. Wybrane aspekty prawne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007.
  68. Szuniewicz M., Prawo rodziny do życia i przetrwania w sytuacji konfliktu zbrojnego, [w:] Prawo do życia i jakość życia w wielokulturowej Europie. Materiały z V Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka, Olsztyn 30-31 maja 2005 r., Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2007.
  69. Szuniewicz M., Studium gwarancji praw rodziny na wypadek niemiędzynarodowego konfliktu zbrojnego, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2006, t. 2.
  70. Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej, Dz.U. 2002 Nr 62, poz. 558.
  71. Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym, Dz.U. 2002 Nr 113, poz. 985.
  72. Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym, Dz.U. 2002 Nr 113, poz. 985.
  73. Ustawa z dnia 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela, Dz.U. 2002 Nr 233, poz. 1955.
  74. Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 2002 Nr 156, poz. 1301.
  75. Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997, Liber, Warszawa 2000.
  76. Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, "Zakamycze", Kraków 1999.
  77. Working Paper for Committee of Experts on the Article 4 Derogation provisions, „Human Rights Quarterly” 1985, t. 7, nr 1.