Make a Submission
No. 1 (147) (2001)
Artykuły

Wolność sumienia i religii

[Freedom of conscience and religion]

PDF (Polish)
  • Małgorzata Winiarczyk-Kossakowska

Published 2001-03-30

Keywords

  • civil liberties,
  • freedom of conscience and religion,
  • religion,
  • history
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

How to Cite

Wolność sumienia i religii: [Freedom of conscience and religion]. (2001). Studia Prawnicze The Legal Studies, 1 (147), 23-43. https://doi.org/10.37232/sp.2001.1.2

Abstract

A danger to freedom of conscience and religion is posed by all fundamentalist views and movements. Unfortunately, we encounter manifestations of such intolerant beliefs in Poland from certain MPs and senators who manifest fundamentalist Catholicism. Countering the socially dangerous activities of certain so-called new religious movements, commonly referred to as sects, is a a complicated issue. The actions of satanists pose a threat to people's lives and health. Besides, satanists do not meet one of the basic conditions envisaged by most definitions of sects, as they are not centrally directed by a leader enforcing absolute obedience. There have been a number of other new religious movements in Poland, primarily the ‘Niebo' association, whose activities have also caused harm, while the movements which referred to as harmful in the European bodies’ documents have had a very limited, or even sporadic impact in Poland. As to their punishment, it suffices to apply general criminal law. The aforementioned documents from European bodies warn of the danger that a special law against sects would pose to legally operating and non-infringing religious associations. Recently, there have been multiple complaints by legal religious associations, including long-established churches in Poland, concerning manifestations of discrimination, resulting from desensitisation or even hysteria towards the activities of sects in Poland. There are thus two dangers: infringement of the law by some new religious movements and discrimination against followers of legitimate faiths in the name of the “fight against sects”.

PDF (Polish)

References

  1. Boć J. (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, Kolonia Limited, Wrocław 1998.
  2. Dekret z dnia 25 września 1945 r. Przepisy wprowadzające prawo o aktach stanu cywilnego, Dz.U. 1945 Nr 48, poz. 273.
  3. Dekret z dnia 5 sierpnia 1949 r. o ochronie wolności sumienia i wyznania, Dz.U. 1949 Nr 45, poz. 334.
  4. Dębowski J., Gawor L., Jedynak S., Kosior K., Zdybel J., Zdybel L., Mała encyklopedia filozofii, pojęcia, problemy, kierunki, szkoły, Oficyna Wydawnicza "Branta", Bydgoszcz 1996.
  5. Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, "Liber", Warszawa 1999.
  6. Goclon J.A., „Polska na królu pruskim zdobyta”. Ustrój, administracja i sądownictwo doby Komisji Rządzącej w 1807 roku, Wydaw. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999.
  7. Godlewski J. F., Obywatel a religia. Wolność sumienia w PRL, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977.
  8. Godlewski J.F., Kontrowersje wokół światopoglądu, Książka i Wiedza, Warszawa 1980.
  9. Gronowska B., Jasudowicz T., Mik C., Prawa człowieka. Dokumenty międzynarodowe, "Comer", Toruń 1993.
  10. Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, podpisany w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r., Dz.U. 1998 Nr 51, poz. 318.
  11. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r., Dz.U. 1952 Nr 33, poz. 232.
  12. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r., Dz.U. 1997 Nr 78, poz. 483.
  13. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, Dz.U. 1993 Nr 61, poz. 284.
  14. Krasowski K., Związki wyznaniowe w II Rzeczypospolitej, studium historycznoprawne, PWN, Warszawa-Poznań 1988.
  15. Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 2000.
  16. Krukowski J., Warchałowski K., Polskie prawo wyznaniowe, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 2000.
  17. Łopatka A., Międzynarodowe prawo praw człowieka. Zarys, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa, Warszawa 1998.
  18. Łopatka A., Prawo do swobodnego wyrażania opinii, Agencja Scholar, Warszawa 1993.
  19. Merker A., Wolność sumienia i wyznania w ustawodawstwie Polski Ludowej, „Zeszyty Argumentów” 1967, nr 3/32.
  20. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r., Dz.U. 1977 Nr 38, poz. 167.
  21. Misztal H. (red.), Prawo wyznaniowe III Rzeczypospolitej, Wydawnictwo Diecezjalne, Lublin-Sandomierz 1999.
  22. Misztal H. (red.), Prawo wyznaniowe, stan prawny na 1 lutego 2000 r., Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin 2000.
  23. Misztal H., Polskie prawo wyznaniowe, t. I, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1997.
  24. Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 3 marca 2000 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, Dz.U. 2000 Nr 26, poz. 319.
  25. Obwieszczenie Przewodniczącego Rady Państwa z dnia 16 lutego 1976 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalonej przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r., Dz.U. 1976 Nr 7, poz. 36.
  26. Osuchowski J., Entscheidende Probleme der Religionsfreiheit im heutigen Polen, „Gewissen und Freiheit” 1991, nr 37.
  27. Oświadczenie Rządowe z dnia 26 stycznia 1998 r. w sprawie Deklaracji Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 kwietnia 1997 r. w celu zapewnienia jasnej wykładni przepisów Konkordatu między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską, podpisanego w Warszawie w dniu 28 lipca 1993 r., M.P. 1998 Nr 4, poz. 51.
  28. Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 1999.
  29. Pietrzak M., Wolność sumienia i wyznania w RP (Regulacje prawne i praktyka) [w:] M. Pietrzak, Demokratyczne, świeckie państwo prawne, Liber, Warszawa 1999.
  30. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach publicznych, Dz.U. 1992 Nr 36, poz. 155.
  31. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 9 października 1933 r. w sprawie wykonania ustawy o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego, Dz.U. 1933 Nr 80, poz. 577.
  32. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 25 czerwca 1929 r. w sprawie formy zapewnienia w postępowaniu karnem przez świadków, biegłych, tłumaczów i przysięgłych zgodnego z prawem spełnienia ich obowiązku, Dz.U. 1929 Nr 47, poz. 383.
  33. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o Policji Państwowej, Dz.U. 1931 Nr 3, poz. 27.
  34. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 października 1932 r. o służbie wojskowej podoficerów i żołnierzy, Dz.U. 1934 Nr 89, poz. 747.
  35. Rozporządzenie Rady Ministrów w przedmiocie nowego tekstu roty przysięgi dla ministrów, urzędników i sędziów, Dz.U. 1919 Nr 89, poz. 486.
  36. Rydlewski G., Geneza i tryb przygotowania ustawodawstwa wyznaniowego w Polsce w roku 1989 [w:] B. Górowska, G. Rydlewski, Regulacje prawne stosunków wyznaniowych w Polsce, Uniwersytet Warszawski. Instytut Nauk Politycznych, Warszawa 1992.
  37. Rydlewski G., Geneza i tryb przygotowania ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, „Rocznik Teologiczny” 2000, R. XLII, z. 1, s. 301-308.
  38. Skalski S., Wolność sumienia i wyznania w świetle współczesnych konstytucyj, nakł. A. Żbikowskiego, Lublin 1925.
  39. Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Komentarz, "Zakamycze", Kraków 1998.
  40. Sobolewski M., Ustawodawstwo laickie w dwudziestoleciu Polski Ludowej. Wolność sumienia, „Zeszyty Argumentów” 1964, nr 2/13.
  41. Staszewski M.T., Wolność sumienia przed trybunałem II Rzeczypospolitej, Książka i Wiedza, Warszawa 1970.
  42. Świątkowski H., Wyznaniowe prawo państwowe. Problematyka prawna wolności sumienia w PRL, Państwowe Wydaw. Naukowe, Warszawa 1962.
  43. Tranda Z., Nowa ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, „Jednota” 1998, nr 9/10.
  44. Tulei P., [w:] P. Sarnecki (red.), Prawo konstytucyjne Rzeczypospolitej Polskiej, Wydaw. Sejmowe, Warszawa 1999.
  45. Ustawa Konstytucyjna z dnia 23 kwietnia 1935 r., Dz.U. 1935 Nr 30, poz. 227.
  46. Ustawa z dnia 11 marca 1932 r. o zgromadzeniach, Dz.U. 1932 Nr 48, poz. 450.
  47. Ustawa z dnia 13 marca 1931 r. o wygaśnięciu mocy prawnej przepisów wyjątkowych, związanych z pochodzeniem, narodowością, językiem, rasą lub religją obywateli Rzeczypospolitej, Dz.U. 1931 Nr 31, poz. 214.
  48. Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, Dz.U. 1989 Nr 29, poz. 155.
  49. Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. - Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 1921 Nr 44, poz. 267.
  50. Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny, Dz.U. 1969 Nr 13, poz. 94.
  51. Ustawa z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 1997 Nr 41, poz. 251.
  52. Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o zmianie ustaw Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks cywilny, Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 1999 Nr 52, poz. 532.
  53. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, Dz.U. 1997 Nr 111, poz. 724.
  54. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, Dz.U. 1964 Nr 16, poz. 93.
  55. Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie ustaw - Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks postępowania cywilnego, Prawo o aktach stanu cywilnego, ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 1998 Nr 117, poz. 757.
  56. Ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, Dz.U. 1997 Nr 126, poz. 805.
  57. Ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. o zmianie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz o zmianie niektórych ustaw, Dz.U. 1998 Nr 59, poz. 375.
  58. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny, Dz.U. 1997 Nr 88, poz. 553.
  59. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, Dz.U. 1984 Nr 21, poz. 97.
  60. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, Dz.U. 1991 Nr 95, poz. 425.
  61. Warchałowski K., Prawo wyznaniowe, wybór źródeł, Wydaw. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2000.
  62. Wisłocki J., Konkordat polski 1993. Tak czy nie?, Kantor Wydawniczy SAWW, Poznań 1993.
  63. Wysocki J., Kościół a Księstwo Warszawskie (1807-1815) [w:] B. Kumor, Z. Obertyński (red.), Historia Kościoła w Polsce, t. II, cz. 1, Pallottinum,Poznań-Warszawa 1979.
  64. Wyznania religijne. Stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 1997-1999, GUS, Warszawa 2000.
  65. Zakrzewska J., Sobolewski M., Wolność sumienia i wyznania, Iskry, Warszawa 1963.