Prześlij tekst
Nr 2(228) (2023)
Artykuły

Opinie doradcze ETPC na podstawie Protokołu nr 16: [Advisory opinions of ECtHR under Protocol no. 16: The assessment of effectiveness of the procedure after 5 years from its entry into force]

PDF
  • Emil Śliwiński
Emil Śliwiński
Szkoła Doktorska Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego, Polska

Opublikowane 2023-12-26

Słowa kluczowe

  • opinie doradcze,
  • procedura doradcza,
  • Protokół nr 16,
  • Europejski Trybunał Praw Człowieka
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Opinie doradcze ETPC na podstawie Protokołu nr 16: [Advisory opinions of ECtHR under Protocol no. 16: The assessment of effectiveness of the procedure after 5 years from its entry into force]. (2023). Studia Prawnicze The Legal Studies, 2(228), 121–156. https://doi.org/10.37232/sp.2023m

Abstrakt

W artykule przedstawiono ocenę efektywności procedury przewidzianej w Protokole nr 16 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, na podstawie której umożliwiono najwyższym sądom krajowym składanie do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wniosków o wydanie opinii doradczych. W artykule przedstawiono siedem opinii doradczych, tzn. wszystkie wydane od wejścia w życie Protokołu nr 16 do końca 2023 r., wraz z wcześniejszym i późniejszym orzecznictwem zarówno ETPC, jak i sądów krajowych. Pozwala to na ocenę, że dotychczasowe stosowanie Protokołu nr 16 realizuje cele procedury doradczej w umiarkowanym stopniu. Ponadto uwidoczniły się ryzyka w postaci instrumentalizacji procedury doradczej przez sądy krajowe oraz jej stosowania w toku wykonania wyroków ETPC.

PDF

Bibliografia

  1. Armenia: Appeals Court Upholds Acquittal of Kocharyan, https://hetq.am/en/article/138344 [dostęp: 1.01.2024].
  2. Bodnar A., Wykonywanie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Polsce. Wymiar instytucjonalny, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2018.
  3. Bracken L., The ECtHR’s first advisory opinion: Implications for Cross-Border Surrogacy Involving Male Intended Parents, „Medical Law International” 2021, nr 1(21), s. 3–18, https://doi.org/10.1177/09685332211002592.
  4. Dicosola M. i in., The Prospective Role of Constitutional Courts in the Advisory Opinion Mechanism Before the European Court of Human Rights: A First Comparative Assessment with the European Union and the Inter-American System, „German Law Journal” 2015, nr 6(16), s. 1387–1428, https://doi.org/10.1017/S2071832200021192.
  5. Dzehtsiarou K., O’Meara N., Advisory Jurisdiction and the European Court of Human Rights: a Magic Bullet for Dialogue and Docket-Control?, „Legal Studies” 2014, nr 3(34), s. 444–468, https://doi.org/10.1111/lest.12025.
  6. Giannopoulos C., Considerations on Protocol no. 16: Can the New Advisory Competence of the European Court of Human Rights Breathe New Life into the European Convention on Human Rights?, „German Law Journal” 2015, nr 2(16), s. 337–350, https://doi.org/10.1017/S2071832200020873.
  7. Glas L., Krommendijk J., A Strasbourg Story of Swords and Shields: National Courts’ Motives to Request an Advisory Opinion from the ECtHR Under Protocol 16, „European Convention on Human Rights Law Review” 2022, nr 3(3), s. 311–349, https://doi.org/10.1163/26663236-bja10042.
  8. Jahn J., Normative Guidance from Strasbourg through Advisory Opinions, „Zeitschrift für ausländisches öffentliches Recht und Völkerrecht” 2014, t. 74, s. 821–846.
  9. Kodeks karny Republiki Armenii z 18 kwietnia 2003 r. [armeński kodeks karny], https://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-REF(2021)022-e [dostęp: 1.01.2024].
  10. Konstytucja Republiki Armenii z dnia 5 lipca 1995 r. [Konstytucja Armenii], https://www.president.am/en/constitution-2015/ [dostęp: 1.01.2024].
  11. Konstytucja Republiki Litewskiej z dnia 6 listopada 1992 r. [Konstytucja Litwy], https://lrkt.lt/en/about-the-court/legal-information/the-constitution/192 [dostęp: 1.01.2024].
  12. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 [Europejska Konwencja Praw Człowieka], Dz.U. 1993 nr 61, poz. 284.
  13. Konwencja o Prawach Człowieka i Biomedycynie, otwarta do podpisu w Oviedo dnia 4 kwietnia 1997 r. [Konwencja z Oviedo], Council of Europe Treaty Series Nr 164.
  14. Kowalski M., Pierwsza opinia doradcza Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Europejski Przegląd Sądowy” 2008, nr 7, s. 49–55.
  15. Lemmens K., Protocol No 16 to the ECHR: Managing Backlog through Complex Judicial Dialogue?, „European Constitutional Law Review” 2019, nr 4(15), s. 691–713, https://doi.org/10.1017/S1574019619000373.
  16. Margaria A., Parenthood and Surrogacy: What is ‘New’? The ECtHR’s First Advisory Opinion, „Medical Law Review” 2020, nr 2(28), s. 412–425, https://doi.org/10.1093/medlaw/fwz042.
  17. Moonen T., Lavrysen L., Abstract but Concrete, or Concrete but Abstract? A Guide to the Nature of Advisory Opinions under Protocol no 16 to the ECHR, „Human Rights Law Review” 2021, nr 3(21), s. 752–785, https://doi.org/10.1093/hrlr/ngaa065.
  18. Opinia doradcza ETPC z 10 kwietnia 2019 r., P16-2018-001, HUDOC.
  19. Opinia doradcza ETPC z 12 lutego 2008 r., A47-2008-001, HUDOC.
  20. Opinia doradcza ETPC z 13 kwietnia 2023 r., P16-2022-001, HUDOC.
  21. Opinia doradcza ETPC z 13 lipca 2022 r., P16-2021-002, HUDOC.
  22. Opinia doradcza ETPC z 14 grudnia 2023 r., P16-2023-001, HUDOC.
  23. Opinia doradcza ETPC z 22 stycznia 2010 r., A47-2010-001, HUDOC.
  24. Opinia doradcza ETPC z 26 kwietnia 2022 r., P16-2021-001, HUDOC.
  25. Opinia doradcza ETPC z 29 maja 2020 r., P16-2019-001, HUDOC.
  26. Opinia doradcza ETPC z 8 kwietnia 2022 r., P16-2020-002, HUDOC.
  27. Opinia doradcza TS z 18 grudnia 2014 r., 2/13, EU:C:2014:2454.
  28. Opinia nr 285 (2013) Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z 28 czerwca 2013 r. [opinia nr 285], https://pace.coe.int/pdf/c300b44c90a80190353b154641ebd164042ffe7dfcc346b5f255ca16e6662ef6/opinion%20285.pdf [dostęp: 1.01.2024].
  29. Paprocka A., Ziółkowski M., Opinie doradcze w świetle Protokołu nr 16 do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014, nr 10, s. 15–23.
  30. Ploszka A., Kompetencja doradcza Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w świetle opinii Trybunału Sprawiedliwości 2/13, „Europejski Przegląd Sądowy” 2015, nr 12, s. 50–55.
  31. Ploszka A., Nowa opinia doradcza Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Państwo i Prawo” 2013, nr 10, s. 89–100.
  32. Postanowienie ETPC z 14 grudnia 2020 r., P16-2020-001, HUDOC.
  33. Postanowienie ETPC z 14 października 1999 r., 40130/98, C.R. p. Szwajcarii, HUDOC.
  34. Postanowienie ETPC z 15 września 2021 r., A47-2021-001, HUDOC.
  35. Postanowienie ETPC z 19 września 2023 r., 64144/14, Costa Santos p. Portugalii, HUDOC.
  36. Postanowienie ETPC z 2 czerwca 2004 r., A47-2004-001, HUDOC.
  37. Postanowienie ETPC z 22 listopada 2022 r., 74017/17, Martins Pereira Penedos p. Portugalii, HUDOC.
  38. Postanowienie ETPC z 30 listopada 2021 r., 41126/13, Artsruni p. Armenii, HUDOC.
  39. Postanowienie ETPC z 6 grudnia 2007 r., 25708/03 i in., Baudinière i Vauzelle p. Francji, HUDOC.
  40. Postanowienie ETPC z 6 grudnia 2022 r., 83460/17, Răducan p. Rumunii, HUDOC.
  41. Protokół nr 1 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, sporządzony w Paryżu dnia 20 marca 1952 r. [Protokół nr 1], Dz.U. 1995 nr 36, poz. 175.
  42. Protokół nr 16 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, sporządzony dnia 2 października 2013 r. w Strasburgu [Protokół nr 16], Council of Europe Treaty Series Nr 214.
  43. Protokół nr 7 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzony dnia 22 listopada 1984 r. w Strasburgu [Protokół nr 7], Dz.U. 2003 nr 42, poz. 364.
  44. Raport wyjaśniający do Protokołu nr 16 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 2 października 2013 r. [Raport Wyjaśniający], https://rm.coe.int/16800d383e [dostęp: 1.01.2024].
  45. Statut Rady Europy, przyjęty w Londynie dnia 5 maja 1949 r., Dz.U. 1994 nr 118, poz. 565.
  46. Uchwała Komitetu Ministrów Rady Europy z dnia 21 września 2017 r. (1294. spotkanie), nr CM/ResDH(2017)286 w przedmiocie wykonania czterech wyroków przeciwko Francji, https://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-177626 [dostęp: 1.01.2024].
  47. Uchwała Komitetu Ministrów Rady Europy z dnia 22 września 2022 r. (1443. spotkanie), nr CM/ResDH(2022)253 w przedmiocie wykonania wyroku ETPC Paksas p. Litwie, https://hudoc.exec.coe.int/eng?i=001-220578 [dostęp: 1.01.2024].
  48. Uchwała Komitetu Ministrów Rady Europy z dnia 5 marca 2020 r. (1369. spotkanie), nr CM/Del/Dec(2020)1369/H46-2, nadzór nad wykonywaniem orzeczeń ETPC – grupa Virabyan p. Armenii, https://hudoc.exec.coe.int/eng?i=CM/Del/Dec(2020)1369/H46-2E [dostęp: 1.01.2024].
  49. Vogiatzis N., The Second Advisory Opinion by the Strasbourg Court under Protocol 16, „European Convention on Human Rights Law Review” 2021, nr 1(3), s. 135–152, https://doi.org/10.1163/26663236-bja10021.
  50. Voland T., Schiebel B., Advisory Opinions of the European Court of Human Rights: Unbalancing the System of Human Rights Protection in Europe?, „Human Rights Law Review” 2017, s. 1(17), s. 73–95, https://doi.org/10.1093/hrlr/ngw034.
  51. Wąsek-Wiaderek M., Advisory Opinions of the European Court of Human Rights: Do National Judges Really Need This New Forum of Dialogue? [w:] Paolo Pinto de Albuqerque, Krzysztof Wojtyczek (red.), Judicial Power in Globalized World. Liber Amicorum Vincent de Gaetano, Springer, Berlin 2019, s. 637–652, https://doi.org/10.1007/978-3-030-20744-1_38.
  52. Wiśniewski A., Nowa instytucja opinii doradczych Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – uwagi po czterech latach od wejścia w życie Protokołu nr 16 do EKPC, „Prawo i Więź” 2022, nr 4, s. 47–71, https://doi.org/10.36128/priw.vi42.535.
  53. Wyrok ETPC z 10 listopada 2022 r., 2317/20, The Karibu Foundation p. Norwegii, HUDOC.
  54. Wyrok ETPC z 10 października 2023 r., 37031/21, I.V. p. Estonii, HUDOC.
  55. Wyrok ETPC z 11 lipca 2017 r., 19687/12, Morreira Ferreira p. Portugalii (nr 2), HUDOC.
  56. Wyrok ETPC z 11 lipca 2022 r., 28749/18, Kavala p. Turcji, HUDOC.
  57. Wyrok ETPC z 11 lipca 2023 r., 10934/21, Semenya p. Szwajcarii, HUDOC.
  58. Wyrok ETPC z 12 lipca 2022 r., 38825/16, Kotlyar p. Rosji, HUDOC.
  59. Wyrok ETPC z 13 czerwca 2023 r., 28215/11, Badalyan p. Armenii, HUDOC.
  60. Wyrok ETPC z 13 października 2022 r., 12456/19, Zeggai p. Francji, HUDOC.
  61. Wyrok ETPC z 14 czerwca 2022 r., 56070/18, Stoyanova p. Bułgarii, HUDOC.
  62. Wyrok ETPC z 15 grudnia 2022 r., 35511/20, Gherardi Martini p. San Marino, HUDOC.
  63. Wyrok ETPC z 15 marca 2012 r., 25951/07, Gas i Dubois p. Francji, HUDOC.
  64. Wyrok ETPC z 15 października 2020 r., 49020/08 Myasnik Malhasyan p. Armenii, HUDOC.
  65. Wyrok ETPC z 16 listopada 2023 r., 225/20 i in., Džibuti i inni p. Łotwie, HUDOC.
  66. Wyrok ETPC z 18 czerwca 2020 r., 7523/10, Antia i Khupenia p. Gruzji, HUDOC.
  67. Wyrok ETPC z 18 maja 2021 r., 71552/17, Valdís Fjölnisdóttir i inni p. Islandii, HUDOC.
  68. Wyrok ETPC z 18 października 2022 r., 60785/19, Mørck Jensen p. Danii, HUDOC.
  69. Wyrok ETPC z 19 listopada 2020 r., 2953/14, Pantalon p. Chorwacji, HUDOC.
  70. Wyrok ETPC z 19 lutego 2008 r., 74357/01, Kuolelis, Bartoševičius i Burokevičius p. Litwie, HUDOC.
  71. Wyrok ETPC z 2 lutego 2016 r., 18650/05, Sodan p. Turcji, HUDOC.
  72. Wyrok ETPC z 2 października 2012 r., 40094/05, Virabyan p. Armenii, HUDOC.
  73. Wyrok ETPC z 20 stycznia 2022 r., 33351/20, Milanković p. Chorwacji, HUDOC.
  74. Wyrok ETPC z 20 września 2018 r., 23086/08, Mushegh Saghatelyan p. Armenii, HUDOC.
  75. Wyrok ETPC z 22 czerwca 2023 r., 23851/20 i in., X i inni p. Irlandii, HUDOC.
  76. Wyrok ETPC z 22 czerwca 2023 r., 61721/19 i in., Kubát i inni p. Czechom, HUDOC.
  77. Wyrok ETPC z 22 listopada 2022 r., 58817/15 i in., D.B. i inni p. Szwajcarii, HUDOC.
  78. Wyrok ETPC z 22 września 2011 r., 29953/08, A.S.P.A.S. i Lasgerazas p. Francji, HUDOC.
  79. Wyrok ETPC z 23 listopada 2017 r., 66847/12 Haarde p. Islandii, HUDOC.
  80. Wyrok ETPC z 24 maja 2022 r., 74536/10, Sinan Çetinkaya i Ağyar Çetinkaya p. Turcji, HUDOC.
  81. Wyrok ETPC z 24 marca 2022 r. 29775/18 i in., C.E. i inni p. Francji, HUDOC.
  82. Wyrok ETPC z 24 marca 2022 r., 30254/18, A.M. p. Norwegii, HUDOC.
  83. Wyrok ETPC z 25 kwietnia 2019 r., 36469/08, Ter-Petrosyan p. Armenii, HUDOC.
  84. Wyrok ETPC z 26 czerwca 2014 r., 65192/11 i in., Mennesson p. Francji, HUDOC.
  85. Wyrok ETPC z 26 lipca 2005 r., 73316/01, Siliadin p. Francji, HUDOC.
  86. Wyrok ETPC z 26 września 2023 r., 15669/20, Yüksel Yalçinkaya p. Turcji, HUDOC.
  87. Wyrok ETPC z 27 czerwca 2023 r., 11643/20, Ispiriyan p. Armenii, HUDOC.
  88. Wyrok ETPC z 27 maja 2014 r., 4455/10, Marguš p. Chorwacji, HUDOC.
  89. Wyrok ETPC z 29 kwietnia 1999 r., 25088/94, Chassagnou i inni p. Francji, HUDOC.
  90. Wyrok ETPC z 29 maja 2019 r., 15172/13, Ilgar Mammadov p. Azerbejdżanowi, HUDOC.
  91. Wyrok ETPC z 3 listopada 2022 r., 49812/09, Vegotex International S.A. p. Belgii, HUDOC.
  92. Wyrok ETPC z 30 czerwca 2020 r., 50514/13, Saquetti Iglesias p. Hiszpanii, HUDOC.
  93. Wyrok ETPC z 4 lipca 2023 r., 13451/15, Tristan p. Mołdawii, HUDOC.
  94. Wyrok ETPC z 4 października 2012 r., 57412/08, Chabauty p. Francji, HUDOC.
  95. Wyrok ETPC z 4 października 2022 r., 8701/21, Pinkas i inni p. Bośni i Hercegowinie, HUDOC.
  96. Wyrok ETPC z 6 grudnia 2022 r., 14581/20, Kalda p. Estonii (nr 2), HUDOC.
  97. Wyrok ETPC z 6 grudnia 2022 r., 25212/21, K.K. i inni p. Danii, HUDOC.
  98. Wyrok ETPC z 6 kwietnia 2021 r., 35623/11, Tsonyo Tsonev p. Bułgarii (nr 4), HUDOC.
  99. Wyrok ETPC z 6 października 2005 r., 74025/01, Hirst p. Zjednoczonemu Królestwu, HUDOC.
  100. Wyrok ETPC z 6 października 2020 r., 75882/13, Pfenning Distributie S.R.L. p. Rumunii, HUDOC.
  101. Wyrok ETPC z 6 stycznia 2011 r., 34932/04, Paksas p. Litwie, HUDOC.
  102. Wyrok ETPC z 7 lipca 2022 r., 32715/19, M.S. p. Włochom, HUDOC.
  103. Wyrok ETPC z 7 lutego 2012 r., 40660/08, Von Hannover p. Niemcom (nr 2), HUDOC.
  104. Wyrok ETPC z 7 września 2023 r., 17053/20, Bavčar p. Słowenii, HUDOC.
  105. Wyrok ETPC z 8 listopada 2016 r., 18030/11, Magyar Helsinki Bizottság p. Węgrom, HUDOC.
  106. Wyrok ETPC z 8 października 2020 r., 44841/08 i in., Jhangiryan p. Armenii, HUDOC.
  107. Wyrok ETPC z 8 października 2020 r., 49021/08, Smbat Ayvazan p. Armenii, HUDOC.
  108. Wyrok ETPC z 9 maja 2023 r., 6959/17, Cetinja p. Chorwacji, HUDOC.
  109. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego Litwy z 29 czerwca 2022 r., R-1-602/2022, https://www.lvat.lt/veikla/teismu-praktika/kreipimaisi-i-europos-zmogaus-teisiu-teisma/882,[dostęp: 1.01.2024].
  110. Wyrok Rady Stanu Francji z 23 marca 2023 r., 439036, https://www.legifrance.gouv.fr/ceta/id/CETATEXT000043385968 [dostęp: 1.01.2024].
  111. Wyrok Sądu Kasacyjnego Francji z 4 października 2019 r., 10-19.053, https://www.legifrance.gouv.fr/juri/id/JURITEXT000039213459/ [dostęp: 1.01.2024].
  112. Wyrok Sądu Konstytucyjnego Armenii z 26 marca 2021 r., ՍԴՈ-1586 [SDV-1586], https://www.concourt.am/decision/decisions/sdv-1586.pdf [dostęp: 1.01.2024].
  113. Wyroku ETPC z 14 września 2023 r., 56928/19 i in., Valiullina i inni p. Łotwie, HUDOC.
  114. Wytyczne dotyczące implementacji procedury opinii doradczej, zaakceptowane przez Zgromadzenie Ogólne Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w dniu 18 września 2017 r. [Wytyczne], https://www.echr.coe.int/documents/d/echr/Guidelines_P16_ENG [dostęp: 1.01.2024].