Prześlij tekst
Nr 1-2 (63-64) (1980)
Artykuły

Kontrola państwowa w europejskich państwach socjalistycznych

[State control in the European socialist countries]

  • Andrzej Sylwestrzak

Opublikowane 2023-04-30

Słowa kluczowe

  • państwa socjalistyczne,
  • kontrola państwowa,
  • systemy prawne państw obcych,
  • socialist countries,
  • state control,
  • legal systems of foreign states
    • ...Więcej
    Less
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Kontrola państwowa w europejskich państwach socjalistycznych: [State control in the European socialist countries]. (2023). Studia Prawnicze The Legal Studies, 1-2 (63-64), 63-118. https://doi.org/10.37232/sp.1980.1-2.3

Abstrakt

The article discusses present condition of the state control in the european socialist countries also taking into account the more general issues of the evolu- tion of this institution in the socialist constitutionalism. The research material was gathered into four main classification groups considering the position of the organs of control in the structure of state apparatus: a) the party and state control — now in the GDR; b) control situated near the central representative organs — now in Rumania, Bulgaria and the USSR; c) control functioning as a government department of state administration — now in Czechoslovakia, Hungary and Poland; d) control functioning in the form of a specificly created chamb- er situated beyond the state apparatus — in Yugoslavia. The above classifica- tion allows us at the same time to point out the principal tendencies in placing the organs of control in the structure of the state apparatus, e.g. in Bulgaria where state control was first functioning as a government department later reor- ganized into party and state control system and beginning with 1974 placed near the central representative organs. Thus, while discussing specific' classification group the Author tried to present the evolution of the system of control in a particular country.
The Author developed also a wider issue of connections in between state and party control, highly specialized control of the government departments as well as social supervision in each discussed country. The final part of the article tends to present more general common tendencies charaterizing socialist control regardless of its position in the structure of the state apparatus. In particular, the following issues were stressed: the role of state control in safeguarding the rule of law; involving the working people into the management of the state by way of participation in the organs of social supervision; connections in between state control and party control and their mutual inspirations; the influence of science on further improvement of the socialist control.

Bibliografia

  1. Aczel A., Organizacja i działalność kontroli ludowej w WRL, „Kontrola Państwowa” 1970, z. 1, s. 77-84.
  2. Beer J., Kovacs I., Szamel L., Gosudarstwiennoje prawo Wiengierskoj Narodnoj Riespubliki, Moskwa 1963.
  3. Borkowski J., Smoktunowicz E., Kontrola działania administracji [w:] J. Starościak (red.), Instytucje prawa administracyjnego europejskich państw socjalistycznych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydaw. Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1973.
  4. Ceterchi J., Popescu S., Front Ludowy i jego ewolucja w Socjalistycznej Republice Rumunii, [w:] M. Rybicki (red.), Problemy Frontu Narodowego w europejskich państwach socjalistycznych. Referaty wygłoszone na międzynarodowej konferencji naukowej w dniach 20-22.01.1972 r., Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo, Warszawa 1973.
  5. Chinow S., Jaszew D., Korobotkow D., Za djestwien naroden kontrol. Sbornik materiałow, wyd. BKP, Sofia 1968.
  6. Czurajew W.M., Torżestwo leninskich principow narodnogo kontrolia, „Woprosy Istorii KPSS” 1968, nr 3.
  7. Dąbrowski W., O kontroli administracji w WRL, „Państwo i Prawo” 1961, z. 10.
  8. Dekret nr 115 O działalności Państwowej Inspekcji Handlowej, Buletinul Oficial 1974, cz. I, nr 63.
  9. Dekret Rady Państwa nr 385 z 27.10.1977 r. nowelizujący ustawę nr 15/1972 O organizacji działania Centralnej Rady ds. Kontroli Robotniczej, nad Działalnością Społeczną i Gospodarczą, Buletinul Oficial, 1977, cz. I, nr 125.
  10. Dekret z mocą ustawy nr 38/1970 Rady Prezydialnej WRL z 8 XII 1970 r. w sprawie zmiany ustawy nr V z 1968 r. o kontroli społecznej, Magyar Kózlony 1970, nr 107.
  11. Djordjevie J., La Yougoslavie, democratic socialiste, Paris 1959.
  12. Dorochowa G.A., Istoria razwitija gosudarstwiennogo i obszczestwiennogo kontrolia [w:] W.I. Turowcew (red.), Gosudarstwiennyj i obszczestwiennyj kontrol w SSSR, Moskwa 1970.
  13. Dorochowa G.A., Raboczie-Krestianskaja Inspekcija w 1920-1923, Moskwa 1959.
  14. Ivanka A., Kontrola finansowa w państwach socjalistycznych, Warszawa 1966.
  15. IX Zjazd Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności. Podstawowe dokumenty, Warszawa 1977.
  16. Janicki L., Ewolucja ustroju politycznego NRD, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa 1974.
  17. Kardeli E., O principach priedwaritielnogo projekta nowoj konstituciji socyalisticzieskoj Jugosławii, Bieograd 1962.
  18. Konaszyca A., Kontrola parlamentarna w PRL, Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydaw. Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1978.
  19. Kosicyn A.P. (red.), Istoria sowietskogo gosudarstwa i prawa, t. 1, Moskwa 1968.
  20. Kurowski L., Sochacka-Krysiakowa H., Kontrola finansowa, Państwowe Wydawnictwa Ekonomiczne, Warszawa 1978.
  21. Łopatka A., Podstawowe prawa i obowiązki obywateli ZSRR [w:] M. Szczepaniak (red.), Prawa i obowiązki obywatelskie w Polsce i świecie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1978.
  22. Makarow B.M., Narodnyj kontrol. Organy i prawowyje formy diejatielnosti, Moskwa 1975.
  23. Marecki J., Zarys teorii kontroli gospodarczej, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1976.
  24. Materiały XX Zjazdu KPZR, 14-25.02.1956 r. Wybór przemówień, uchwały, rezolucje, Warszawa 1956.
  25. Mazincew S., Leninskije princypy kontrolia, Moskwa 1969.
  26. Moskalew I.A., Leninskije princypy partijno-gosudarstwiennogo kontrolia, Moskwa 1963.
  27. Narodnyj kontrol w socyalisticzieskich jewropiejskich stranach, Moskwa 1965.
  28. Nowak K., Inspekcja Robotniczo-Chłopska w Niemieckiej Republice Demokratycznej (w XX rocznicę powstania NRD), „Kontrola Państwowa” 1969, nr 5, s. 78-83.
  29. Nowak M., Kontrola państwowa w NRD, „Kontrola Państwowa” 1960, nr 5, s. 45-48.
  30. Oczel J., Zadania, osiągnięcia i doświadczenia kontroli ludowej w WRL, „Kontrola Państwowa” 1959, z. 4.
  31. Ozierow L.S., Leninskije princypy organizacji kontrolia, Moskwa 1965.
  32. Referat L. I. Breżniewa wygłoszony 4.10.1977 r. na nadzwyczajnej VII sesji Rady Najwyższej ZSRR, Konstytucja ZSRR, Warszawa 1977.
  33. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 31 marca 1976 r. w sprawie szczegółowych zasad powoływania i uprawnień inspektorów-rzeczoznawców i inspektorów społecznych Najwyższej Izby Kontroli oraz zasad wynagradzania inspektorów-rzeczoznawców, Dz.U. 1976 Nr 14, poz. 90.
  34. Siarkiewicz K., Pozycja ustrojowa Najwyższej Izby Kontroli, „Państwo i Prawo” 1976, nr 10, s. 4-18.
  35. Sokolewicz W., Konstytucja PRL po zmianach z 1976 r., Państwowe Wydaw. Naukowe, Warszawa 1978.
  36. Sprawocznik narodnogo kontroliera, Moskwa 1964.
  37. Stalin J.W., Dzieła, t. 13, Książka i Wiedza, Warszawa 1951.
  38. Sylwestrzak A., Kontrola państwowa w ZSRR, „Studia Prawnicze” 1976, z. 4, s. 45-80.
  39. Szafir M.A., Gosudarstwiennyj stró j Rumynskoj Narodnoj Riespubliki, Moskwa 1956.
  40. Szorina J.W., Leninskije princypy organizacji kontrolia w Sowietskom gosudarstwie, ,,Sowietskoje Gosudarstwo i Prawo” 1977, nr 8.
  41. Sztajerwald Z., Zarys systemu kontroli administracji PRL, „Kontrola Państwowa” 1967, z. 5, s. 14-20.
  42. Szymczak T., Ustrój państw socjalistycznych Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej, Państwowe Wydaw. Naukowe, Warszawa-Łódź 1963.
  43. Tichonowa E.A., Drżawnyj ład Rumynskoj Narodnoj Riespubliki, Kijew 1959.
  44. Torok L., The Socialist System of State Control, Akademiai Kiado, Budapest 1974.
  45. Turowcew W.I., Narodnyj kontrol w socjalisticzieskom obszczestwie, Moskwa 1974.
  46. Uchwała nr 1068/1977 Rady Ministrów w sprawie dalszego rozwoju kontroli ludowej, Magyar Kózlony 1977, nr 96.
  47. Uchwała Rady Ministrów nr 1051 z 16.07.1970 r. o uprawnieniach, zasadach organizacji i funkcjonowania dyrekcji i departamentów organizacyjnych i kontrolnych w ministerstwach i innych organach administracji państwowej, Buletinul Oficial 1970, nr 90.
  48. Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 13 grudnia 1957 r. o trybie przedkładania Sejmowi sprawozdań i zlecenia przez Sejm zadań Najwyższej Izbie Kontroli, M.P. 1957 Nr 99, poz. 578.
  49. Ustawa nr 58 z 28.12.1972 r. O zatwierdzeniu dekretu nr 317/1972 w sprawie organizacji i działalności Państwowego Komitetu Cen, Buletinul Oficial 1972, cz. I, nr 164.
  50. Ustawa z dnia 13 grudnia 1957 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, Dz.U. 1957 Nr 61, poz. 330.
  51. Ustawa z dnia 13 grudnia 1957 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Dz.U. 1957 Nr 61, poz. 329.
  52. Ustawa z dnia 22 listopada 1952 r. o kontroli państwowej, Dz.U. 1952 Nr 47, poz. 316.
  53. Ustawa z dnia 27 marca 1976 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, Dz.U. 1976 Nr 12, poz. 66.
  54. Vintu I., Les garantes accordees aux citoyens de la Republique Populaire Roumain contre les abus de l’administration, „Zeszyty Problemowe Nauki Polskiej” 1961, z. XXI.
  55. Worobiew I.F., Apparat gosudarstwiennogo uprawlenija i grażdanin, „Sowietskoje Gosudarstwo i Prawo” 1978, nr 2.
  56. XI Zjazd Węgierskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej. Podstawowe dokumenty, Warszawa 1977.
  57. XXV Zjazd Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Podstawowe dokumenty, Warszawa 1976.
  58. Zarządzenie nr 41/1968 Węgierskiego Rewolucyjnego Rządu Robotniczo-Chłopskiego z 11.11.1968 r. W sprawie wykonania ustawy nr V z 1968 r. o kontroli ludowej, Magyar Kózlony 1968, nr 87.
  59. Zarządzenie nr 6/1958 Węgierskiego Rewolucyjnego Rządu Robotniczo-Chłopskiego z dn. 18.01.1958 r. w sprawie wykonania ustawy nr VII/1957 o kontroli ludowej, Magyar Kózlony 1957, nr 31.
  60. Zasłużnyj W., Narodnyj kontrol, „Partijnaja Żizń” 1966, nr 13.
  61. Zasłużnyj W.I., Lenininskije princypy kontrolia w diejstwii, Moskwa 1967.
  62. Ziembiński J., Rola NIK w zabezpieczeniu prawidłowej działalności administracji państwowej, „Annales UMCS. Sectio G” 1974, t. XXI, s. 201-217.
  63. Żelew G.I., Postojannyje komissji narodnych sowietów kak ispołnitielno-rasporiaditielnyje organy [w:] Woprosy socyalisticzieskoj konstituciji, Sofia 1969.