Abstrakt
Tytuł niniejszego opracowania mógłby sugerować, że obejmuje ono studium porównawcze trzech klauzul generalnych na tle całokształtu współczesnej polskiej regulacji stosunków cywilnoprawnych. Z uwagi na stosunkowo skromne rozmiary artykułu byłoby to jednak niemożliwe. Z tego względu - przyłączając się do ożywionej dyskusji na temat reformy klauzul generalnych prawa cywilnego, jaka toczy się w piśmiennictwie prawniczym od roku 1990 - chciałbym się ograniczyć ściśle do postawienia i uzasadnienia tezy o potrzebie zastąpienia klauzuli zasad współżycia społecznego innymi klauzulami generalnymi (dobrych obyczajów, dobrej wiary - w znaczeniu obiektywnym, tj. zasad dobrej wiary). Nie uniknę przy tym pewnych uwag natury historycznej, choć zamierzam również zgłosić propozycje de lege ferenda. Zmiany, które już zostały lub zostaną w przyszłości dokonane, należy rozpatrywać w kontekście europejskim, na który składa się wspólna całej kontynentalnej kulturze prawnej tradycja prawa rzymskiego, jej recepcja w czasach nowożytnych oraz stopniowe kształtowanie się ujednoliconego prawa prywatnego w ramach Unii Europejskiej. Trzeba zresztą zauważyć, że w dyrektywach i rozporządzeniach UE z zakresu prawa prywatnego klauzule generalne są często wykorzystywaną konstrukcją normatywną.
Since the very moment of the democratic tum-over of 1989 and 1990, Polish legał authors have been discussing profound amendments to the Polish Civil Codę. Though much has already been done in this field, some vital ąuestions - and the generał clauses in particular- still remain untouched. The notion of the ‘rules of social coexistence’ (‘zasady współżycia społecznego’), which was invented under the Communist rule to wipe out the ‘bourgois’ generał clauses like e.g. good faith and fair dealing, seems to have dominated the whole Codę for next dozens of years.
The main purpose of the present paper is to justify the need for the abolition of the mentioned clause from the modem Polish private law. The author makes references not only to its ‘wrong parentage’, but also to the improper way in which such mles of law are perceived and applied in the legał practice (esp. by the judiciary).
The State Codification Commission for the Civil Law tends to replace ‘mles of social coexistence’ with a traditional notion of ‘good morals’ (boni mores). It is so particularly in the field of the pre-contractual liability (Art. 72 (2) Civil Code) and abusive consumer contracts (Art. 385-1 (1) Civil Code).
The paper suggests the necessity for some deeper studies on the principle of good faith, which is historically known to the Polish law and constitutes undoubtedly the comerstone of the European legał heritage. Its usage in Art. 72 (2) Civ. Code would guarantee better correspondence with the court’s obligation of the individualized assessment of the trust and confidence that one of the parties had in the futurę conclusion of the contract being ineffectively negotiated. It is the clause of good faith which appears in Art. 2:301 (2) and (3) PECL, being the pattem for the above mentioned rule of the Polish Code.
Tuming to Art. 385-1 (1) Civil Codę, the postulate for the replacement of ‘good morals’ with ‘good faith’ is underpinned by the necessary cohesion of its interpretation and application with Art. 3 (1) of the Directive 93/13/EEC on abusive consumer contract clauses. It is worth pointing out that the Supreme Court has recently criticized the way in which the latter provision was implemented into the Polish law (see Case I CK 297/05 “Cable TY Rules”).
