Prześlij tekst
Nr 1 (171) (2007)
Artykuły

Zasady ogólne prawa w statutach międzynarodowych trybunałów oraz w prawie wspólnotowym. Szkic na marginesie art. 21 Statutu Rzymskiego Międzynarodowego Trybunału Karnego

[General principles of law in statutes of international courts and European Community Law. Some remarks upon Article 21 of Rome Statute of the International Criminal Court]

  • Jakub Michał Pawłowski

Opublikowane 2007-04-29

Słowa kluczowe

  • zasady prawa,
  • statut,
  • prawo europejskie,
  • Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK),
  • rule of law,
  • statute,
  • International Criminal Court (ICC)
    • ...Więcej
    Less
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Zasady ogólne prawa w statutach międzynarodowych trybunałów oraz w prawie wspólnotowym. Szkic na marginesie art. 21 Statutu Rzymskiego Międzynarodowego Trybunału Karnego: [General principles of law in statutes of international courts and European Community Law. Some remarks upon Article 21 of Rome Statute of the International Criminal Court]. (2007). Studia Prawnicze The Legal Studies, 1 (171), 81-114. https://doi.org/10.37232/sp.2007.1.5

Abstrakt

Wśród bogatego piśmiennictwa, tak polskiego, jak i zagranicznego, dotyczącego Międzynarodowego Trybunału Karnego na próżno szukać szczegółowej analizy źródeł wyrokowania zawartych w artykule 21 statutu tegoż trybunału (zwanego Statutem Rzymskim). Autor niniejszego artykułu ma ambicję postawienia kilku istotnych pytań o prawnomiędzynarodowy status tych norm oraz przedstawienia natury zasad ogólnych prawa w różnych aktach prawa narodów.

Art. 21 statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego (zwanego dalej w niniejszej pracy MTK): „Prawo właściwe” wyszczególnia orzecznicze źródła Trybunału, na pierwszym miejscu sytuując normy statutowe oraz tzw. elementy zbrodni, reguły procesowe oraz dowodowe, dalej zaś odpowiednie traktaty oraz zasady i reguły prawa międzynarodowego, łącznie z uznanymi zasadami prawa konfliktów zbrojnych. W razie braku wśród wyżej wymienionych źródeł norm nadających się do zastosowania Trybunał stosuje ogólne zasady prawa wyinterpretowywane z praw krajowych różnych systemów prawnych świata, a we właściwych przypadkach - włącznie z prawem krajowym państw, które same wykonywałyby jurysdykcję w stosunku do danej zbrodni, o ile zasady te nie są niezgodne z niniejszym statutem, prawem międzynarodowym i uznanymi przez społeczność międzynarodową normami i standardami.

 

Article 21 of Rome Statute of the International Criminal Court specifies two groups of fundamental sources of law which are applicable by the Court:

(1) the same Statute, Elements of Crime and its Rules of procedure

(2) applicable trcatics and the principlcs and rules of intcmational law including the established principles of intemational law of armed conflict.

In the absence of applicable norms provided by former points 1-2 of Article 21, the Court shall apply generał principles of law derived by the Court from national laws of legał system of the world including, as appropriate, the national laws of States that would normally exercise jurisdiction over the crime, provided that those principles are not inconsistent with this Statute and with intemational law and intemationally recognized norms and standards. Considering problems with application of generał principles of law on the ground of Article 38 of Statute of the Intemational Court of Justice, striking is which meaning of generał principles of law shall be worked out by Intemational Criminal Court’s practice. Author of the present text have been trying to find similarities between generał principles of law derived from statutes of intemational courts and European Community Law. Have been trying to reveal possible effects of generał principles of law in the meaning of Article 21 of Romę Statutes of the Intemational Criminal Court on development of generał intemational law.

Bibliografia

  1. Akehurst, Application of General Principles of Law by Court of Justice of the European Community, „The British Yearbook of International Law” 1982.
  2. Alvarez A., Le droit International nouveau, Éditions Pedone, Paris 1959.
  3. Anzilotti D., Cours de droit international, Librairie du Recueil Sirey, Paryż 1929.
  4. Arnold R., Karta Praw Zasadniczych Unii Europejskiej, „Państwo i Prawo” 2002, nr 3.
  5. Barcz J. (red.), Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe, Wydaw. Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2002.
  6. Basdevant J., Régles générales du droit de la paix, „Le Recueil des Cours de l’Académie de Droit International de La Haye” 1936, t. 58.
  7. Berezowski C., Prawo międzynarodowe publiczne, cz. II, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
  8. Białocerkiewicz J., Prawo międzynarodowe publiczne, Wydaw. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2003.
  9. Bierzanek R., Symonides J., Prawo międzynarodowe, Wydaw. Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004.
  10. Borchardt G., Prawa Podstawowe: status, przyszłość w Unii Europejskiej. Human Rights and Accesion. Learning together, British Council 2002.
  11. Brownlie I., Basic Documents of Human Rights, Clarendon Press, Oxford 1971.
  12. Brownlie I., General Principles in Public International Law, Clarendon Press, Oksford-Nowy York 2003.
  13. Cairns W., Introduction to European Union Law, Cavendish Pub., London-Sydney 1997.
  14. Carraciolo J., Appłicabłe Law, [w:[ F. Lattanzi, W.A. Schabas (red.), Essays on the Rome Statute of International Criminal Court, Ripa Fagnano Alto, Sirente 1999.
  15. Cheng B., General Principles of Law as Applied by International Courts and Tribunals, Londyn 1953.
  16. Cybichowski Z., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1928.
  17. Degan V., General Principles of Law, „Finnish Yearbook of International Law” 1992, t. 3.
  18. Drobysz M., Stanowienie prawa przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości - studium zasady ogólnej, [w:] C. Mik (red.), Wymiar sprawiedliwości w Unii Europejskiej, TNOiK "Dom Organizatora", Toruń 2001.
  19. Drobysz M., Zasady ogólne prawa wspólnotowego związane z funkcjonowaniem jednolitego rynku, [w:] C. Mik (red.), Europeizacja prawa krajowego. Wpływ integracji europejskiej na klasyczne dziedziny prawa krajowego, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa "Dom Organizatora", Toruń 2000.
  20. Dutheil de La Rochere J., Wstęp do prawa europejskiego, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2004.
  21. Dworkin R., Biorąc prawa poważnie, tłum. T. Kowalski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
  22. Ehrlich L., Prawo międzynarodowe, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1958.
  23. Ehrlich L., Prawo narodów, nakł. i własność K. S. Jakubowskiego, Lwów 1932.
  24. Ehrlich L., Prawo narodów, nakł. Księgarni Stefana Kamińskiego, Kraków 1947.
  25. Galster J., Mik C., Podstawy europejskiego prawa wspólnotowego. Zarys wykładu, "Comer", Toruń 1996.
  26. Gihl J., The Legal Character and Sources of International Law, „Scandinavian Studies in Law” 1957, t. I.
  27. Gilas J., Prawa nabyte w prawie międzynarodowym, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Prawo” 1972, nr 11, s. 3-29.
  28. Gilas J., Zasady ogólne prawa w pracach Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, „Zeszyty Naukowe UMK Prawo” 1966, z. 19, s. 29-48.
  29. Góralczyk W., Prawo międzynarodowe w zarysie, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2001.
  30. Hartley T.C., The Foundations of European Community Law, Oxford University Press, Oxford 2003.
  31. Henkin L. (red.), International Law. Cases and Materials, West Publishing co., St Paul, West 1993.
  32. Herczegh G., General Principles of Law and the International Legal Order, Akadémiai Kiadó, Budapest 1969.
  33. Herdegen M., Prawo europejskie, C. H. Beck, Warszawa 2004.
  34. Hillier I., Sourcebook of Public International Law, Londyn-Sydney 1999.
  35. Izydorczyk J., Wiliński P., International Criminal Court. Powstanie. Organizacja. Jurysdykcja. Akty prawne, Kantor Wydawniczy "Zakamycze", Kraków 2004.
  36. Jasiński F., Nabycie mocy prawnie wiążącej przez Kartę Praw Podstawowych Unii Europejskiej - refleksje teoretyczne, „Przegląd Prawa Europejskiego” 2003, nr 1(12).
  37. Jasudowicz T., Normy regionalne w prawie międzynarodowym, UMK, Toruń 1983.
  38. Jasudowicz T., O zasadach ogólnych prawa uznanych przez narody cywilizowane - garść refleksji, [w:] C. Mik (red.), Pokój i Sprawiedliwość przez prawo międzynarodowe, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa "Dom Organizatora", Toruń 1997.
  39. Jennings R., General Course on Principles of International Law, „Le Recueil des Cours de l’Académie de Droit International de La Haye” 1967, t. 121.
  40. Kalisz-Prakopik A., Leszczyński L., Zasady prawa w stosowaniu prawa wspólnotowego, „Europejski Przegląd Sądowy” 2005, nr 1, s. 23-33.
  41. Karta Narodów Zjednoczonych, Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości i Porozumienie ustanawiające Komisję Przygotowawczą Narodów Zjednoczonych, Dz.U. 1947 Nr 23, poz. 90.
  42. Kenig-Witkowska M. (red.), Prawo instytucjonalne UE, Warszawa 2004.
  43. Klafkowski A. (red.), Encyklopedia prawa międzynarodowego i stosunków międzynarodowych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1976.
  44. Knypl Z., Wprowadzenie do prawa europejskiego, Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1997.
  45. Kocot K., K. Wolfke, Wybór dokumentów do nauki prawa międzynarodowego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Wrocław 1972.
  46. Koncewicz T., Prawa człowieka w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, „Przegląd Sądowy” 2002, nr 10.
  47. Lankosz K. (red.), Traktat o Unii Europejskiej z komentarzem, Warszawa 2003.
  48. Lasok D., Zarys prawa europejskiego, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierowania „Dom Organizatora”, Toruń 1995.
  49. Lenaerts K., Fundamental rights in the European Union, „European Law Review” 2000, t. 25.
  50. Lenaerts K., Nuffel P. van, Podstawy prawa europejskiego, Dom Wydaw. ABC, Warszawa 1998.
  51. Lorenc W., General Principłes of Law: Their Elaboration in the Court of Justice of the European Communites, „American Journal of Comparative Law” 1964, t. 13, nr 1.
  52. Łukaszuk I., Charakter podstawowych zasad prawa międzynarodowego, „Sprawy Międzynarodowe” 1988, nr 11, s. 111-124.
  53. Maliszewska-Nienartowicz J., Zasady ogólne prawa jako źródło europejskiego prawa wspólnotowego, „Państwo i Prawo” 2005, z. 4, s. 23-35.
  54. Mc Nair A.D., The General Principles of Law Recognized by Civilized Nations, „British Yearbook of International Law” 1957.
  55. McAuliffe de Guzman M., Article 21: Applicable Law, [w:] O. Triffterer (red.), Commentary on the Rome Statute of the International Criminal Court, Nomos, Baden-Baden 1999.
  56. Menkes J., Zasady prawa międzynarodowego, „Państwo i Prawo” 1988, nr 10, s. 75-82.
  57. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r., Dz.U. 1977 Nr 38, poz. 167.
  58. Mik C., Powszechne uznanie a imperatywne normy praw człowieka, „Państwo i Prawo” 1989, nr 9, s. 54-64.
  59. Mika C., Europejskie prawo wspólnotowe. Zagadnienia teorii i praktyki, Wydaw. C. H. Beck, Warszawa 2000.
  60. Morawiecki W., Prawo europejskie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
  61. Murphy S.D., Principles of International Law, Thomson-West 2003.
  62. Muszkat M., Zarys prawa międzynarodowego, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1955.
  63. Nahlik S., Wstęp do nauki prawa międzynarodowego, Państwowe Wydaw. Naukowe, Warszawa 1967.
  64. Nergelius J., General Principles of Community Law in the Future. Some Remarks on their Scopes, Applicability and Legitimacy, [w:] U. Bernitz, J. Nergelius (red.), General Principles of European Community Law, Kluwer Law International, The Hague-Boston 2000.
  65. Oppenheim L., Lauterpacht H., International Law. A Treatise, Longmans, London-New York 1955.
  66. Papadopoulou R.E., Principes généraux du droit et droit communautaire, origines et concrétisation, „Revue internationale de droit comparé” 1997, t. 49, nr 3.
  67. Pellet A., Applicable Law, [w:] A. Cassese, P. Gaeta, J.R.W.D. Jones (red.), The Rome Statute of the International Criminal Court: A Commentary, vol. 1, Oxford University Press, Oxford 2002.
  68. Peretiatkowicz A., Ogólne zasady prawa jako źródło prawa międzynarodowego a tendencje kosmopolityczne, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Poznań 1956.
  69. Permanent Court of International Justice, Advisory Committee of Jurists, Hague 1920.
  70. Płachta M., Międzynarodowy Trybunał Karny, t. I, II, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków 2004.
  71. Płachta M., Międzynarodowy Trybunał Karny: podstawowe zasady kompetencyjne, organizacyjne i dowodowe, „Państwo i Prawo” 1998, nr 12.
  72. Potocki A., Rola Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w unifikacji prawa, „Palestra” 2000, nr 7-8, s. 166-173.
  73. Redelbach A., Wstęp do prawoznawstwa, Wydaw. Naukowe UAM, Poznań 1996.
  74. Rodriguez Iglesias G.C., Reflections on the General Principles of Community Law, „Comparative Yearbook of European Legal Studies” 1998, t. 1.
  75. Rotfeld A.D. (red.), Od Helsinek do Madrytu. Dokumenty KBWE 1973-1983, PISM, Warszawa 1983.
  76. Rozwadowski W., Prawo rzymskie. Zarys wykładu z wyborem źródeł, wyd. II, "Ars Boni et Aequi", Poznań 1992.
  77. Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego sporządzony w Rzymie dnia 17 lipca 1998 r., Dz.U. 2003 Nr 78, poz. 708.
  78. Sarkowicz R., Stelmach J., Teoria prawa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1998.
  79. Scelle G., Essai sur les sources formelles du droit international, „Le Recueil des Cours de l’Académie de Droit International de La Haye” 1935, t. IV.
  80. Schaffer E., Randall J.R., Snyder J., Contemporary Practice in International Public Law, Oceana Publications, Dobbs Ferry 1997.
  81. Schlesinger R.B., Research on the General Principles of Law Recognized by Civilized Nations, „American Journal of International Law” 1957, t. 51, nr 4.
  82. Schwarze J., Developing Principles of European Administrative Law, Public Law, London 1993.
  83. Shaw M., Prawo międzynarodowe, "Książka i Wiedza", Warszawa 2000.
  84. Skrzydło-Tefelska E., Skubisz R., Prawo europejskie. Zarys wykładu, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2003.
  85. Sozański J., Ogólne zasady prawa we wspólnotowym systemie prawnym, „Jurysta” 2003, nr 1, s. 17-22.
  86. Sozański J., Ogólne zasady w acquis communautaire oraz w prawie międzynarodowym publicznym - istotniejsze pytania badawcze, „Studia Prawnicze” 2005, nr 2, s. 5-31.
  87. Sozański J., Powstawanie i charakter ogólnych zasad prawa oraz ich rola w prawie międzynarodowym publicznym (z uwzględnieniem prawa wspólnotowego). Uwagi wprowadzające do analizy zagadnienia, „Roczniki Nauk Prawnych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” 2005, t. 15, z. 1, s. 135-179.
  88. Sozański J., Prawa zasadnicze a prawa człowieka we wspólnotowym systemie prawnym, Polskie Wydawnictwo Prawnicze Iuris, Poznań-Warszawa 2003.
  89. Sozański J., Wspólnotowe a powszechne prawo traktatów. Wzajemne relacje a jedność czy odrębność unormowań i systemów, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2004.
  90. Stuyt A.M., The General Principles of Law Applied by International Law to Disputes on Attribution and Exercise of State Jurisdiction, M. Nijhoff, Haga 1946.
  91. Thirlway H., The Law and Procedure of the International Court of Justice, 1960-1989, „British Yearbook of International Law” 1990, t. 61.
  92. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (wersja skonsolidowana 2002), Dz.U. C 325 z 24.12.2002.
  93. Tridimas T., General Principles of EC Law, Oxford University Press, Oxford 1999.
  94. Tyranowski J., Prawo europejskie instytucjonalne, "Terra", Poznań 1998.
  95. United Nations General Assembly Resolution 2625 (XXV) Declaration on Principles of International Law Concerning Friendly Relations and Co-Operation among States in Accordance with the Charter of the United Nations, „American Journal of International Law” 1971, t. 65, nr 1.
  96. Usher J.A., General Principles of European Community Law, Longman, London 1998.
  97. Verdross A., Les principes generaux dans la jurisprudence Internationale, „Le Recueil des Cours de l’Académie de Droit International de La Haye” 1935, t. 52.
  98. Verhoeven J., Article 21 of the Rome Statute and the ambiguities of applicable law, „Netherlands Yearbook of International Law” 2002.
  99. Witte B., Institutional Principle. A Special Category of General Principles of EC, [w:] U. Bernitz, J. Nergelius (red.), General Principles of European Community Law, Kluwer Law International, The Hague-Boston 2000.
  100. Wronkowska S., Zieliński M., Ziembiński Z., Zasady prawa. Zagadnienia podstawowe, Wydaw. Prawnicze, Warszawa 1974.
  101. Wyrok Sądu pierwszej instancji (trzecia izba w składzie powiększonym) z 14 maja 1998 r. w sprawie T-348/94 Enso Española SA przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich, ECR 1998.
  102. Wyrozumska A., Czapliński W., Prawo międzynarodowe publiczne, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2004.
  103. Zacker C., Wernicke S., Prawo europejskie w pytaniach i odpowiedziach, Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2000.