Prześlij tekst
Nr 4 (174) (2007)
Artykuły

Podstawowe problemy funkcjonowania swobody przepływu usług i próba ich rozwiązania w dyrektywie o usługach na rynku wewnętrznym

[Basic difficulties concerning the functioning of the freedom to provide services and an attempt to solve them in the Directive on services in the internal market]

PDF
  • Michał Strzelbicki
Michał Strzelbicki
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Opublikowane 2007-04-29

Słowa kluczowe

  • wolność gospodarcza,
  • usługi,
  • Unia Europejska (UE),
  • dyrektywy,
  • economic freedom,
  • services,
  • European Union (EU),
  • directives
    • ...Więcej
    Less
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Podstawowe problemy funkcjonowania swobody przepływu usług i próba ich rozwiązania w dyrektywie o usługach na rynku wewnętrznym: [Basic difficulties concerning the functioning of the freedom to provide services and an attempt to solve them in the Directive on services in the internal market]. (2007). Studia Prawnicze The Legal Studies, 4 (174), 43-93. https://doi.org/10.37232/sp.2007.4.3

Abstrakt

Swoboda świadczenia usług, obok swobód przepływu towarów, pracowników, kapitału i płatności oraz przedsiębiorczości, jest podstawowym filarem tworzącym rynek wewnętrzny Wspólnoty Europejskiej. Jednocześnie jak żadna inna napotyka wciąż duże przeszkody w rozwoju. Obecnie to właśnie usługodawcy zdają się być grupą, której z największym trudem przychodzi korzystanie z dobrodziejstw gospodarczej integracji w ramach rynku wewnętrznego. Chodzi głównie nie o takie przypadki, gdy podmiot wspólnotowy podejmuje na terytorium innego państwa stałą działalność usługową, zakładając agencję, oddział lub filię czy też przenosząc tam swój ośrodek życiowy (swoboda przedsiębiorczości), ale o sytuacje, w których usługi w państwie przyjmującym świadczone są w sposób czasowy, jednorazowy, incydentalny. W taki sposób w słynnym orzeczeniu w sprawie Gebharcfi korzystanie ze swobody przepływu usług, w opozycji do swobody przedsiębiorczości, scharakteryzował Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

 

On 12 th December 2006 the Council and the European Parliament adopted the long expected Directive on services in the intemal market (2006/123/EC). The main objective of the directive is to facilitate the free circulation of services by removing key barriers to the freedom of establishment for providers of services and to the free movement of services itself. This paper deals with several crucial issues conceming this new Community development. First, it briefly summarizes the present State of the freedom to provide services, taking into account both Community doctrine and the ECJ’s jurispradence and showing main problems connected with practical operation of this freedom. Then the main reasons of growing importance of the services’ sector, namely its economic importance and the broad scope of the freedom to provide services are identified and examined. It is later pointed out, that facing this increasing significance of the free movement of services, Community law does not guarantee enough protection for those who want to provide cross-border services. This leads to the conclusion that a community secondary legislation is highly necessary. From this perspective, the arrival of the new Community legislation is highly appreciated. Thorough analysis conducted in this paper leads to the conclusion that the new directive does not solve all the problems relating to the freedom to provide services. Much will depend on the way of its implementation and on the forthcoming jurisprudence of the ECJ.

PDF

Bibliografia

  1. Ahlt M., Szpunar M., Prawo europejskie, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2002.
  2. Arnull A., The European Union and Its Court of Justice, Oxford University Press, Oxford 2006.
  3. Bell D., The Coming of Post-Industrial Society: A Venture in Social Forecasting, Basic Books, New York 1973.
  4. Biernat S., [w:] J. Barcz (red.), Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe. Prawo materialne i polityki, Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2006.
  5. Biernat S., Europejskie prawo administracyjne i europeizacja krajowego prawa administracyjnego (zarys problematyki), [w:] M. Seweryński, Z. Hajn (red.), Studia prawno-europejskie. T. IV, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2002.
  6. Biernat S., Wpływ członkostwa Polski w Unii Europejskiej na polskie sądy, „Przegląd Sądowy” 2001, nr 11-12.
  7. Cieśliński A., Wspólnotowe prawo gospodarcze, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2003.
  8. Czapliński W., Ostrihansky R., Saganek P., Wyrozumska A., Prawo Wspólnot Europejskich. Orzecznictwo, Wydaw. Naukowe "Scholar", Warszawa 2001.
  9. Daszkowska M., Usługi. Produkcja, rynek, marketing, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 1998.
  10. Dauses M.A. (red.), Prawo gospodarcze Unii Europejskiej, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 1999.
  11. Dąbek D.J., Wolność przedsiębiorczości w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, [w:] M. Seweryński (red.), Studia prawno-europejskie. T. 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1998.
  12. Druesne G., Prawo materialne i polityki Wspólnot i Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe "Scholar", Warszawa 1996.
  13. Dudzik S., Pomoc państwa dla przedsiębiorstw publicznych w prawie Wspólnoty Europejskiej. Między neutralnością a zaangażowaniem, Kantor Wydawniczy "Zakamycze", Kraków 2002.
  14. Dudzik S., Usługi w ogólnym interesie gospodarczym w projekcie dyrektywy o usługach na rynku wewnętrznym, „Wspólnoty Europejskie” 2005, nr 10.
  15. Dyrektywa 2000/12/WE z 20 marca 2000 r. odnosząca się do podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe, Dz.Urz. WE L 126 z 26 maja 2000 r.
  16. Dyrektywa 2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych, Dz.Urz. UE L 255 z 30.09.2005 r.
  17. Dyrektywa 2006/123/UE z 12 grudnia 2006 r. dotycząca usług na rynku wewnętrznym, Dz.Urz. UE L 376 z 27.12.2006 r.
  18. Dyrektywa 77/249/EWG z 22 marca 1977 r. w sprawie ułatwienia skutecznego korzystania przez adwokatów ze swobody świadczenia usług, Dz.Urz. WE L 78 z 26.03.1977 r.
  19. Dyrektywa 92/49/EWG z 18 lipca 1992 r. w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do ubezpieczeń bezpośrednich innych niż ubezpieczenia na życie oraz zmieniająca dyrektywy 73/239/EWG i 88/357/EWG, Dz.Urz. WE L 228 z 11.08.1992 r.
  20. Dyrektywa 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług, Dz.Urz. WE L 18 z 21.01.1997 r.
  21. Dyrektywa 98/5/WE z 16 lutego 1998 r. mająca na celu ułatwienie stałego wykonywania zawodu prawnika w państwie członkowskim innym niż państwo uzyskania kwalifikacji zawodowych, Dz.Urz. WE L 77 z 14.03.1998 r.
  22. Dyrektywa Rady z dnia 10 czerwca 1985 r. w sprawie wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych dowodów posiadania kwalifikacji w dziedzinie architektury, łącznie ze środkami ułatwiającymi skuteczne korzystanie z prawa przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług, Dz.Urz. EWG L 223 z 21.08.1985 r.
  23. Dyrektywa Rady z dnia 22 marca 1977 r. mająca na celu ułatwienie skutecznego korzystania przez prawników ze swobody świadczenia usług, Dz.Urz. EWG L 78 z 26.03.1977 r.
  24. Emmert F., Morawiecki M., Prawo europejskie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Wrocław 1999.
  25. Emmert F., Morawiecki M., Prawo europejskie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Wrocław 2002.
  26. Flejterski S., Panasiuk A., Perenc J., Rosa G. (red.), Współczesna ekonomika usług, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
  27. Fryźlewicz M., Dyskryminacja zwrotna w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, [w:] C. Mik (red.), Studia z prawa międzynarodowego i prawa Unii Europejskiej, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa "Dom Organizatora", Toruń 2005.
  28. Galster J., Mik C., Podstawy europejskiego prawa wspólnotowego. Zarys wykładu, "Comer", Toruń 1995.
  29. Górka M., Zasada odpowiedzialności odszkodowawczej państwa w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, „Przegląd Prawa Europejskiego” 1997, nr 2.
  30. Górka M., Zasada odpowiedzialności odszkodowawczej państwa za naruszenia prawa wspólnotowego, „Przegląd Prawa Europejskiego” 1997, nr 1.
  31. Hatzopoulos V., Recent developments of the case law of the ECJ in the field of services, „Common Market Law Review” 2000, t. 37.
  32. Jasiński F., Przegląd Strategii Lizbońskiej podczas wiosennego szczytu Rady Europejskiej, „Wspólnoty Europejskie” 2003, nr 3.
  33. Kastelik-Smaza A., Konsekwencje naruszenia obowiązku skierowania pytania prejudycjalnego do ETS, „Europejski Przegląd Sądowy” 2007, nr 2.
  34. Kłosiński K., Masłowski A., Globalizacja sektora usług w Polsce, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005.
  35. Kłosiński K., Międzynarodowy obrót usługowy, "Difin", Warszawa 2002.
  36. Kłosiński K., Współczesne tendencje w sektorze usług w Unii Europejskiej, Instytut Rynku Wewnętrznego i Konsumpcji, Warszawa 2003.
  37. Knast J., Usługi w ogólnym interesie gospodarczym w Unii Europejskiej na przykładzie telekomunikacji, „Wspólnoty Europejskie” 2004, nr 3.
  38. Koncewicz T.T., Wspólnotowa zasada odpowiedzialności odszkodowawczej państwa za działalność sądów krajowych, [w:] D. Kornobis-Romanowska (red.), Stosowanie prawa wspólnotowego w prawie wewnętrznym z uwzględnieniem prawa polskiego, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2004.
  39. Kopiczko O., Procedura z art. 226 TWE i inne wybrane środki ochrony praw podmiotowych przyznanych przez Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, „Prawo Unii Europejskiej” 2004, nr 12.
  40. Kopiczko O., Zasada państwa pochodzenia a system prawny stosowany do obcych usługodawców, „Prawo i Podatki Unii Europejskiej” 2005, nr 4.
  41. Kowalik-Bańczyk K., Odpowiedzialność państwa członkowskiego za naruszenie prawa wspólnotowego spowodowane działaniem sądu, „Prawo Unii Europejskiej” 2004, nr 2.
  42. Kwiatkowski E., Teoria trzech sektorów. Prezentacja i próba oceny, Państwowe Wydaw. Naukowe, Warszawa 1980.
  43. Lutostańska D., Projekt dyrektywy o usługach na rynku wewnętrznym, „Przegląd Prawa Europejskiego” 2005, nr 2.
  44. Łazowski A., Ochrona praw jednostek w prawie Wspólnot Europejskich. Pozasądowe mechanizmy ochrony praw przed instytucjami i organami Wspólnot Europejskich, Zakamycze, Kraków 2002.
  45. Maliszewska-Nienartowicz J., Zasada proporcjonalności w prawie Wspólnot Europejskich, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa "Dom Organizatora", Toruń 2007.
  46. Mielecka M., Praktyczne aspekty postępowania o naruszenie prawa wspólnotowego, „Wspólnoty Europejskie” 2004, nr 8.
  47. Mik C., Europejskie prawo wspólnotowe. Zagadnienia teorii i praktyki. T. 1, Wydaw. C. H. Beck, Warszawa 2000.
  48. Mik C., Formuła Keck-Mithouard i jej znaczenie dla rozwoju europejskiego prawa wspólnotowego, [w:] M. Bączyk (red.), Księga pamiątkowa ku czci profesora Leopolda Steckiego, TNOiK "Dom Organizatora", Toruń 1997.
  49. Nicholls R.F. The Neglected Service Industries of Eastern Europe. Some Quantitative and Qualitative Aspects, „International Journal of Service Industry Management” 1992, t. 3.
  50. Niewadzi C., Usługi w gospodarce narodowej, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1975.
  51. Noga M., Sektor usług a dobrobyt społeczny w socjalizmie, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej, Wrocław 1985.
  52. Normann R., Ramirez R., Designing Interactive Strategy. From Value Chain to Value Constelation, J. Wiley & Sons, Chichester 1994.
  53. Ostrihansky R., Kompetencja sądów i trybunałów państw członkowskich Unii Europejskiej do zwracania się do Trybunału Sprawiedliwości o wydanie orzeczeń wstępnych, [w:] E. Piontek, A. Zawadzka (red.), Szkice z prawa Unii Europejskiej. T. 1, Prawo instytucjonalne, Zakamycze, Kraków 2003.
  54. Paszyński M., Dyrektywa usługowa —czy zmierzamy w stronę liberalizacji rynku?, „Wspólnoty Europejskie” 2006, nr 3.
  55. Piotrowski J., Droga do Lizbony – raport J. Pisani-Ferry’ego i A. Sapira, „Wspólnoty Europejskie” 2006, nr 3.
  56. Polska w Unii Europejskiej. Wybór dokumentów, Warszawa 2003.
  57. Półtorak N., Glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-224/01 Gerhard Kobler v. Austria, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2003, nr 4.
  58. Półtorak N., Odpowiedzialność odszkodowawcza państw członkowskich za naruszenie prawa Wspólnot Europejskich, [w:] C. Mik (red.), Implementacja prawa integracji europejskiej w krajowych porządkach prawnych, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierowania "Dom Organizatora", Toruń 1998.
  59. Półtorak N., Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa wprawie Wspólnot Europejskich, Zakamycze, Kraków 2002.
  60. Półtorak N., Świadczenie usług a zakładanie przedsiębiorstw według prawa Wspólnot Europejskich, „Państwo i Prawo” 1999, z. 2.
  61. Report from the Commission to the Council and the European Parliament on the State of the Internal Market for Services - presented under the first stage of the Internal Market Strategy for Services, COM (2002) 441 final, Bruksela 30 lipca 2002.
  62. Rocznik statystyczny RP, GUS, Warszawa 2005.
  63. Rogoziński K., Usługi rynkowe, Wydaw. AE, Poznań 2000.
  64. Sadowski W., Granice odpowiedzialności odszkodowawczej państw członkowskich za orzeczenia sądów - glosa do wyroku ETS z 13.06.2006 r. w sprawie C-173/03 Traghetti del Mediterraneo, „Europejski Przegląd Sądowy” 2006, nr 11.
  65. Sanetra W., W kwestii odpowiedzialności za wyrządzenie szkody przez wydanie orzeczenia niezgodnego z prawem wspólnotowym, „Europejski Przegląd Sądowy” 2006, nr 3.
  66. Sanetra W., Za jakie naruszenia prawa wspólnotowego przez sąd najwyższego szczebla należy się odszkodowanie. Uwagi na marginesie wyroku ETS w sprawie Traghetti, „Europejski Przegląd Sądowy” 2006, nr 9.
  67. Sikorska M., Sielski D., Strategia rynku wewnętrznego w obszarze usług, „Wspólnoty Europejskie” 2001, nr 3.
  68. Skoczny T., Projekt wspólnotowej dyrektywy ramowej o usługach, „Wspólnoty Europejskie” 2004, nr 2.
  69. Skrzydło J., Doktryna w orzecznictwie Trybunału Wspólnot Europejskich i sądów państw członkowskich Unii Europejskiej, „Państwo i Prawo” 1998, z. 1.
  70. Skubisz R., Skrzydło-Tefelska E., Prawo europejskie. Zarys wykładu, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2005.
  71. Strzelbicki M., Orzeczenia wstępne Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w postępowaniu przed sądem administracyjnym, [w:] P. Wiliński (red.), Prawo wobec wyzwań współczesności. T. 2, Biuro Usługowo-Handlowe "PRINTER", Poznań 2005.
  72. Strzelbicki M., Swoboda świadczenia usług w Unii Europejskiej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2003, nr 3.
  73. Strzelbicki M., Świadczenie usług przez podmioty wspólnotowe w Polsce - wpływ zasady traktowania narodowego i zasady kraju pochodzenia na funkcje administracji gospodarczej, [w:] B. Popowska (red.), Funkcje współczesnej administracji gospodarczej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2006.
  74. Szpunar M., Dyskryminacja w stosunkach wewnętrznych według prawa wspólnotowego, [w:] M. Pazdan (red.), Valeat aequitas. Księga pamiątkowa ofiarowana Księdzu Profesorowi Remigiuszowi Sobańskiemu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2000.
  75. Szpunar M., Organy uprawnione do składania wniosku o wydanie orzeczenia wstępnego w trybie art. 177 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską,, „Państwo i Prawo” 1997, z. 7.
  76. Szulc R.K., Usługi bez granic. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady dotycząca usług na rynku wewnętrznym UE (część pierwsza), „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2006, nr 6.
  77. Szwarc M., Ograniczenia swobody zakładania przedsiębiorstw i świadczenia usług w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, „Studia Prawnicze” 2001, z. 2, s. 83–107, https://doi.org/10.37232/sp.2001.2.5.
  78. Szydło M., Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej i swoboda świadczenia usług w prawie Unii Europejskiej, Dom Organizatora, Toruń 2005.
  79. Tokarzewska J., Odpowiedzialność odszkodowawcza państw członkowskich Unii Europejskiej wobec podmiotów prywatnych, „Państwo i Prawo” 1998, z. 12.
  80. Traktat między Królestwem Belgii, Królestwem Danii, Republiką Federalną Niemiec, Republiką Grecką, Królestwem Hiszpanii, Republiką Francuską, Irlandią, Republiką Włoską, Wielkim Księstwem Luksemburga, Królestwem Niderlandów, Republiką Austrii, Republiką Portugalską, Republiką Finlandii, Królestwem Szwecji, Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej) a Republiką Czeską, Republiką Estońską, Republiką Cypryjską, Republiką Łotewską, Republiką Litewską, Republiką Węgierską, Republiką Malty, Rzecząpospolitą Polską, Republiką Słowenii, Republiką Słowacką dotyczący przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej do Unii Europejskiej, podpisany w Atenach w dniu 16 kwietnia 2003 r., Dz.U. 2004 Nr 90, poz. 864.
  81. Trela A., Postępowanie w sprawie udzielenia ograniczonej liczby koncesji, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2005, nr 4.
  82. Wiktorowicz M., Procedury składania skarg na naruszenie prawa przez państwa członkowskie i instytucje UE, „Prawo Unii Europejskiej” 2004, nr 3.
  83. Władyniak A., Strategia Lizbońska na półmetku realizacji, „Wspólnoty Europejskie” 2005, nr 3.
  84. Władyniak A., Strategia Lizbońska: założenia, cele, stopień realizacji, „Wspólnoty Europejskie” 2003, nr 5.
  85. Woicka I.W., Raport Komisji Europejskiej nt. stanu rynku wewnętrznego usług, „Wspólnoty Europejskie” 2003, nr 1.
  86. Wróbel A. (red.), Wprowadzenie do prawa Wspólnot Europejskich (Unii Europejskiej), Zakamycze, Kraków 2004.
  87. Wyrok TS z 10 maja 1995 r. w sprawie Alpine Investments BV v. Minister van Financiën, Zb. Orz. 1995.
  88. Wyrok TS z 12 lipca 1984 r. w sprawie 107/83, Ordre des avocats au barreau de Paris przeciwko Onno Klopp, Zb. Orz. 1984.
  89. Wyrok TS z 13 czerwca 2006 r. w sprawie C-173/03 Traghetti del Mediterraneo SpA przeciwko Repubblica italiana, Zb. Orz. 2006.
  90. Wyrok TS z 14 lutego 1995 r. w sprawie C-279/93, Finanzamt Köln-Altstadt v Roland Schumacker, Zb. Orz. 1995, s. 1-225.
  91. Wyrok TS z 17 grudnia 1981 r. w sprawie C-279/80, postępowanie karne przeciwko Alfred John Webb, Zb. Orz. 1981.
  92. Wyrok TS z 18 lutego 1987 r. w sprawie C- 98/86, postępowanie karne v. A. Mathot, Zb. Orz. 1987.
  93. Wyrok TS z 18 stycznia 1979 r. w sprawach C-110 i 111/78, Ministère public and "Chambre syndicale des agents artistiques et impresarii de Belgique" ASBL v Willy van Wesemael and others, Zb. Orz. 1979.
  94. Wyrok TS z 19 listopada 1991 r. w sprawach połączonych C-6/90 i C-9/90 Andrea Francovich i Danila Bonifaci i inni przeciwko Rebublice Włoskiej, Zb. Orz. 1991.
  95. Wyrok TS z 2 lutego 1989 r. w sprawie C-186/87 Ian William Cowan przeciwko Trésor public, Zb. Orz. 1989.
  96. Wyrok TS z 20 lutego 1979 r. w sprawie C-120/78, Rewe‑Zentral AG przeciwko Bundesmonopolverwaltung für Branntwein, Zb. Orz. 1979.
  97. Wyrok TS z 21 października 2004 r. w sprawie C-445/03 Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Wielkiemu Księstwu Luksemburga, Zb. Orz. 2004.
  98. Wyrok TS z 22 czerwca 1989 r. w sprawie C-103/88 Fratelli Costanzo SpA v Comune di Milano, Zb. Orz. 1989.
  99. Wyrok TS z 22 czerwca 1993 r. w sprawie C-11/92, Królowa v. Gallaher Ltd, Zb. Orz. 1993.
  100. Wyrok TS z 23 października 1986 r. w sprawie C-355/85, Mr Driancourt, Commissioner of Police, Thouars, carrying out the duties of Public Prosecutor v Michel Cognet, Zb. Orz. 1986.
  101. Wyrok TS z 24 listopada 1993 r. w sprawach połączonych C‑267/91 i C‑268/91, postępowania karne v. B. Keckowi i D. Mithouardowi, Zb. Orz. 1993, s. 1-6097.
  102. Wyrok TS z 25 lipca 1991 r. w sprawie C-76/90, Manfred Säger przeciwko Dennemeyer & Co. Ltd., Zb. Orz. 1991.
  103. Wyrok TS z 26 lutego 1991 r. w sprawie C-154/89, Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Francuskiej, Zb. Orz. 1991.
  104. Wyrok TS z 26 lutego 1991 r. w sprawie C-180/89, Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Republice Włoskiej, Zb. Orz. 1991.
  105. Wyrok TS z 28 marca 1996 r. w sprawie C-272/94, postępowanie karne przeciwko Michel Guiot i Climatec SA, Zb. Orz. 1991.
  106. Wyrok TS z 3 grudnia 1974 r. w sprawie C-33/74 Van Binsbergen / Bedrijfsvereniging voor de Metaalnijverheid, Zb. Orz. 1974.
  107. Wyrok TS z 30 listopada 1995 r. w sprawie C-55/94 R. Gebhard v. Consiglio dell'Ordine degli Avvocati e Procuratori di Milano, Zb. Orz. 1995.
  108. Wyrok TS z 30 września 2003 r. w sprawie C-224/01 Gerhard Köbler przeciwko Republik Österreich, Zb. Orz. 2003.
  109. Wyrok TS z 31 stycznia 1984 r. w sprawie C‑286/82 i C‑26/83 Graziana Luisi i Giuseppe Carbone v. Ministero del Tesoro, Zb. Orz. 1984.
  110. Wyrok TS z 4 grudnia 1986 r. w sprawie C-205/84, Komisja v. RFN, Zb. Orz. 1986.
  111. Wyrok TS z 5 marca 1996 r. w sprawach połączonych C 46/93 i C 48/93, Brasserie du Pecheur i Factortame, Zb. Orz. 1996.
  112. Wyrok TS z 7 lutego 1979 r. w sprawie C-115/78, J. Knoors v Staatssecretaris van Economische Zaken, Zb. Orz. 1979.
  113. Wyrok TS z 9 sierpnia 1994 r. w sprawie C-43/93 Raymond Vander Elst przeciwko Office des migrations internationales, Zb. Orz. 1994.
  114. Zawidzka A., Rynek wewnętrzny Wspólnoty Europejskiej a interes publiczny, Wydaw. Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2002.