Prześlij tekst
Nr 1-4 (119-122) (1994)
Artykuły

Zakres i skutki stosowania art. 65 i art. 32 Układu Europejskiego. (Próba oceny obowiązującej regulacji prawnej w dziedzinie produkcji i zbytu napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych)

[Scope and effects of Articles 65 and 32 of the Europe Agreement (An attempted assessment of the current legal regulations in the field of production, import and sale of alcoholic beverages and tobacco products)]

  • Ryszard Skubisz,
  • Marcin Trzebiatowski

Opublikowane 1994-04-30

Słowa kluczowe

  • Traktaty rzymskie,
  • alkohol,
  • uprawa tytoniu,
  • obrót towarowy,
  • Układ Europejski,
  • Treaty of Rome,
  • alcohol,
  • tobacco cultivation,
  • trade turnover,
  • Europe Agreement
    • ...Więcej
    Less
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Zakres i skutki stosowania art. 65 i art. 32 Układu Europejskiego. (Próba oceny obowiązującej regulacji prawnej w dziedzinie produkcji i zbytu napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych): [Scope and effects of Articles 65 and 32 of the Europe Agreement (An attempted assessment of the current legal regulations in the field of production, import and sale of alcoholic beverages and tobacco products)]. (1994). Studia Prawnicze The Legal Studies, 1-4 (119-122), 99-127. https://doi.org/10.37232/sp.1994.1-4.4

Abstrakt

Wydanie na podstawie art. 65 Układu Europejskiego – przez Radę Stowarzyszenia decyzji dotyczącej stosowania do przedsiębiorstw publicznych lub przedsiębiorstw, którym przyznano specjalne lub wyłączne uprawnienia, zasad wynikających z Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Gospodarczą ma w stosunku do obowiązku kierowania się postanowieniami tego Traktatu charakter wtórny. Nieuchwalenie przez Radę Stowarzyszenia odpowiedniego aktu prawnego w ciągu dwuletniego okresu licząc od wejścia w życie Układu Europejskiego (okresu przejściowego) nie zwalnia Polski od uczynienia zadość obowiązkowi przyjętemu w art. 65 UE, ponieważ normy każdego układu stowarzyszeniowego uważane są za integralną cześć prawa Wspólnot Europejskich.

Odnoszenie obowiązku z art. 65 UE tylko do samego art. 90 TEWG, regulującego sytuację przedsiębiorstw państwowych (obecnie art. 86)] i określonych w nim nakazów i zakazów jest zbyt wąskie i absolutnie niewystarczające, gdyż materia przepisu art. 65 UE wiąże się z szeregiem innych problemów prawnych. Aczkolwiek przyznać należy, że krąg tych problemów jest przede wszystkim wyznaczony przez art. 90 TEWG.

Przepis art. 65 UE rozszerza zakres zastosowania art. 85 TEWG [obecnie art. 81 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zakazującego przedsiębiorcom praktyk niezgodnych z konkurencją] również na stosunki miedzy państwami członkowskimi a Polską. Tak więc, art. 65 UE nałożył określone w nim zobowiązania nie tylko na Polskę, ale również na państwa członkowskie. Przepis art. 65 UE rozciąga zakres podmiotowy art. 86 [obecnie art. 82 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zakazującego nadużywania pozycji dominującej] również na stosunki między Polską a państwami członkowskimi Unii Europejskiej.

Przepis art. 65 UE pośrednio poprzez art. 90 rozciągnął na Polskę regulację zawartą w art. 91-94 TEWG [obecnie art. 86-87 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, dotyczących dopuszczalności pomocy państwa]. Literalnie to samo dotyczy państw członkowskich. Jednakże w tym zakresie ich zobowiązanie wynika już bezpośrednio z cytowanego przepisu art. 90 TEWG.

Z punktu widzenia Polski jako państwa stowarzyszonego należy opowiedzieć się za wąskim rozumieniem zobowiązania z art. 65 UE i wyłączenia na tle tego przepisu art. 37 TEWG [obecnie art. 31 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, dotyczącego regulowania przez państwa członkowskie monopoli państwowych]. Art. 32 UE uzyskuje samodzielne znaczenie wraz ze wszystkimi skutkami, jakie przewiduje, łącznie z czasowymi, i że to on właśnie odnoszony być powinien do art. 37 TEWG.

Przepis art. 32 Układu Europejskiego nakłada również określone w nim zobowiązania państw członkowskich Unii Europejskiej, polegające na dostosowaniu monopoli państwowych na zasadach analogicznych do zasad wynikających z art. 31 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską w celu zapewnienia, niedyskryminacyjnego traktowania polskich produktów.

 

The decision of the Association Council to issue, on the basis of Article 65 of the Europe Agreement, a decision on the application of rules resulting from the Treaty establishing the European Economic Community to public companies or enterprises granted special or exclusive rights is secondary to the obligation to follow the stipulations of said Treaty. The failure of the Association Council to enact the relevant legal act within the two-year period from the entry of the Europe Agreement into force (the transition period) does not relieve Poland of its obligation under Article 65 of the EU, as the standards of any association agreement are considered an integral part of the law of European Communities.

The reference of obligation dictated by Article 65 of the UE to Article 90 of the Treaty establishing the European Economic Community (TEEC), regulating the situation of state businesses (currently Article 86) and orders and prohibitions specified therein is excessively narrow and definitely inadequate, as the subject matter of the regulation of Article 65 of the EU is related to a range of other legal issues. It should be acknowledged, however, that the scope of this issues is determined mainly by Article 90 of the TEEC.

The regulation of Article 65 of the EU expands the scope of application of Article 85 of the TEEC [currently Article 81 of the Treaty establishing the European Community, imposing on the entrepreneurs the prohibition of practices violating competition] also on the relationships between the Member States and Poland. Thus, Article 65 of the EU imposed the obligations set out therein not only on Poland, but also on the Member States. The provision of Article 65 of the EU expands the subjective scope of Article 86 [currently Article 82 of the Treaty establishing the European Community, prohibiting the abuse of dominating position] also on the relationships between the Member States and Poland.

The provision of Article 65 of the EU, indirectly, through Article 90, expanded the regulation included in Articles 91-94 TEEC [currently Articles 86-87 of the Treaty establishing the European Community, related to the permissibility of state aid] on Poland. Literally the same applies to the Member States. However, in this respect, their obligation already results directly from the quoted provision of Article 90 TEEC.

From the point of view of Poland as an associated state, the narrow understanding of obligation resulting from Article 65 of the EU should be favoured, together with exclusion (in view of this provision) of Article 37 TEEC [currently Article 31 of the Treaty establishing the European Community, related to regulation of state monopolies by the Member States]. Article 32 of the EU acquires an independent meaning, including all consequences it provides for, including temporal consequences and this Article should be referred to Article 37 TEEC.

The provision of Article 32 of the Europe Agreement also imposes obligations on the Member States of the European Union as set out therein, to align state monopolies according to principles analogous to those arising from Article 31 of the Treaty establishing the European Community, in order to ensure non-discriminatory treatment of Polish products.

Bibliografia

  1. Banasiński C. (red.), Komentarz do Układu Europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Rzecząpospolitą Polską z jednej strony a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi z drugiej strony, sporządzonego w Brukseli dnia 16 grudnia 1991 r., ARTO Agencja Wydawniczo-Reklamowa, Warszawa 1994.
  2. Bieniek G., Spółki w orzecznictwie Sądu Najwyższego, cz. 2, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 1993, nr 5/6, s. 84-96.
  3. Commission Decision of 23 July 1971 on tax exemptions under the German Law of 28 December 1970, relating to the imposition of a tax on the carriage of goods by road, Dz.U. L 179 z 9.8.1971.
  4. Decyzja Komisji Wspólnot Europejskich nr 276/85 z 24 kwietnia 1985 r., Dz.U. L 152 z 11.6.1985.
  5. Dyrektywa Komisji 93/84/EWG z dnia 30 września 1993 r. zmieniająca dyrektywę 80/723/EWG w sprawie przejrzystości stosunków finansowych między Państwami Członkowskimi a przedsiębiorstwami publicznymi, Dz.U. L 254 z 12.10.1993.
  6. Dyrektywa Komisji z dnia 25 czerwca 1980 r. w sprawie przejrzystości stosunków finansowych między Państwami Członkowskimi a przedsiębiorstwami publicznymi, Dz.U. L 195 z 29.7.1980.
  7. Emmerich V., [w:] M. Dauses, Handbuch des EG-Wirtschaftsrechts, Beck, Munchen 1994.
  8. Galster J., Mik C., Podstawy europejskiego prawa wspólnotowego, "Comer", Toruń 1995.
  9. Geiger R., EG-Vertrag. Kommentar zu dem Vertrag zur Grundung der Europaischen Gemeinschaft, C.H. Beck, Munchen 1995.
  10. Gleiss A., Hirsch M., Kommentar Zum EWG-Kartellrecht, Heidelberg 1978.
  11. Gronowski S., Ustawa o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym, Wydaw. Zrzeszenia Prawników Polskich, Warszawa 1994.
  12. Janusz R., Skoczny T., Niemiecka ustawa kartelowa, Urząd Antymonopolowy. Elipsa, Warszawa 1995.
  13. Janusz R., Skoczny T., Ustawy antymonopolowe krajów postsocjalistycznych, Urząd Antymonopolowy. Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 1995.
  14. Janusz R., Skoczny T., Zachodnioeuropejskie ustawy antymonopolowe, 1, Urząd Antymonopolowy. Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 1995.
  15. Korbutowicz T., Prawo konkurencji w orzecznictwie Sądu Wspólnot Europejskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1992.
  16. Kosikowski C., Ławicki T., Ochrona prawna konkurencji i zwalczanie praktyk monopolistycznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
  17. Matthies H., [w:] E. Grabitz, M. Hilf, Kommentarzum EWG-Vertrag, t. 1, Munchen 1994.
  18. Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 4 lipca 1995 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym, Dz.U. 1995 Nr 80, poz. 405.
  19. Oppermann T., Europarecht, Beck, Munchen 1991.
  20. Orzeczenie TS nr 10/71 w sprawie „Muller”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1971.
  21. Orzeczenie TS nr 102/87 w sprawie „Francja/Komisja WE”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1988.
  22. Orzeczenie TS nr 119/78 w sprawie „Pereux II”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1979.
  23. Orzeczenie TS nr 12/86 w sprawie „Demirel”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1987.
  24. Orzeczenie TS nr 120/78 w sprawie „Cassis de Dijon”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1979.
  25. Orzeczenie TS nr 127/73 w sprawie „BRT/SABAM”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1974.
  26. Orzeczenie TS nr 13/70 w sprawie „Cinzano/Hauptzollamt Saarbrucken”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1970.
  27. Orzeczenie TS nr 148/77 w sprawie „Hansen I”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1978.
  28. Orzeczenie TS nr 155/73 w sprawie „Sacchi”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1974.
  29. Orzeczenie TS nr 172/80 w sprawie „Zuchner”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1981.
  30. Orzeczenie TS nr 172/82 w sprawie „Inter-Huiles”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1983.
  31. Orzeczenie TS nr 209-213/84 w sprawie „Nouvelles frontieres”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1986.
  32. Orzeczenie TS nr 23/69 w sprawie „Brasserie de Haecht”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1967.
  33. Orzeczenie TS nr 234/84 w sprawie „Belgia/Komisja WE”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1986.
  34. Orzeczenie TS nr 24/62 w sprawie „Branntwein”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1963.
  35. Orzeczenie TS nr 258/78 w sprawie „Nungesser/Maissaatgut”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1982.
  36. Orzeczenie TS nr 27/73 w sprawie „BRT/SABAM”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1974.
  37. Orzeczenie TS nr 271/82 w sprawie „Coop de Bearn”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1983.
  38. Orzeczenie TS nr 30/87 w sprawie „Bodson”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1988.
  39. Orzeczenie TS nr 323/82 w sprawie „Intermills”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1984.
  40. Orzeczenie TS nr 347/88 w sprawie „Komisja WE/Grecja”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1990.
  41. Orzeczenie TS nr 40/83 w sprawie „Belgia/Komisja WE”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1986.
  42. Orzeczenie TS nr 40-48/73 w sprawie „Suiker”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1975.
  43. Orzeczenie TS nr 41/83 w sprawie „British Telecom”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1985.
  44. Orzeczenie TS nr 45/75 w sprawie „Rewe/Hauptzollamt Landau”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1976.
  45. Orzeczenie TS nr 48/69 w sprawie „Imperial Chemical Industries”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1972.
  46. Orzeczenie TS nr 49/69 w sprawie „BASF”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1972.
  47. Orzeczenie TS nr 5/69 w sprawie „Volk/ Vervaecke”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1969.
  48. Orzeczenie TS nr 59/75 w sprawie „Manghera”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1976.
  49. Orzeczenie TS nr 6/64 w sprawie „Costa /ENEL”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1964.
  50. Orzeczenie TS nr 6/72 w sprawie „Continental Can”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1973.
  51. Orzeczenie TS nr 7/82 w sprawie „GVL”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1983.
  52. Orzeczenie TS nr 72/83 w sprawie „Campus Oil”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1984.
  53. Orzeczenie TS nr 730/79 w sprawie „Philip Morris”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1980.
  54. Orzeczenie TS nr 78/70 w sprawie „Deutsche Grammophon”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1971.
  55. Orzeczenie TS nr 78/82 w sprawie „Komisja WE/Włochy”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1983.
  56. Orzeczenie TS nr 85/76 w sprawie „Hoffman-La Roche”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1979.
  57. Orzeczenie TS nr 86/78 w sprawie „Pereux I”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1979.
  58. Orzeczenie TS nr 90/76 w sprawie „Van Ameyde”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1977.
  59. Orzeczenie TS nr 91/75 w sprawie „Miritz”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1976.
  60. Orzeczenie TS nr 91/78 w sprawie „Hansen II”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1979.
  61. Orzeczenie TS nr 93/91 w sprawie „Lagauche”, „Zbiór Orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich” 1993.
  62. Piontek E., Prawo konkurencji EWG, PIHZ, Warszawa 1984.
  63. Postanowienie SN z 28 stycznia 1993 r., III CZP 169/92, nie publikowane.
  64. Przyborowska-Klimczak A., Skrzydło-Tefelska E., Dokumenty Wspólnot Europejskich, Lubeleskie Wydawnictwa Prawnicze, Lublin 1994.
  65. Raybould D.M., Firth A., Law of Monopolies. Competition Law and Practice in the USA, EEC, Germany and the UK, Graham & Trotman, London-Dordrecht-Boston 1991.
  66. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 lutego 1994 r. w sprawie szczególnego nadzoru podatkowego oraz zasad i trybu wykonywania tego nadzoru, Dz.U. 1994 Nr 26, poz. 91.
  67. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 19 lutego 1994 r. w sprawie oznaczania wyrobów znakami akcyzy, Dz.U. 1994 Nr 26, poz. 93.
  68. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 lipca 1993 r. w sprawie wysokości norm dopuszczalnych ubytków powstających w czasie produkcji, magazynowania, przerobu, zużycia i przewozu spirytusu, wyrobów spirytusowych i ich półproduktów oraz piwa i wyrobów winiarskich, Dz.U. 1993 Nr 75, poz. 356.
  69. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 25 listopada 1993 r. w sprawie warunków skażania spirytusu oraz ustalania ubytków naturalnych w produkcji i magazynowaniu spirytusu, Dz.U. 1993 Nr 121, poz. 542.
  70. Rozporządzenie Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą z dnia 31 grudnia 1992 r. w sprawie rodzaju dokumentów oraz zakresu informacji wymaganych przy składaniu wniosku o udzielenie koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przywozu z zagranicy paliw płynnych, alkoholu skażonego, niektórych napojów alkoholowych oraz wyrobów tytoniowych, Dz.U. 1993 Nr 2, poz. 7.
  71. Rozporządzenie Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą z dnia 9 czerwca 1995 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia kontyngentów na przewóz alkoholi skażonych, niektórych napojów alkoholowych, wyrobów tytoniowych, benzyn oraz olejów napędowych i opałowych w 1995 r., Dz.U. 1995 Nr 73, poz. 367.
  72. Rozporządzenie Rady (EWG) nr 4064/89 z dnia 21 grudnia 1989 r. w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw, Dz.U. L 395 z 30.12.1989.
  73. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 czerwca 1995 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia czasowych ograniczeń przywozu i wywozu niektórych towarów, Dz.U. 1995 Nr 72, poz. 358.
  74. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 1928 r. w sprawie wyszczególnienia rodzajów przedsiębiorstw, mających znaczenie państwowe lub charakter użyteczności publicznej, Dz.U. 1928 Nr 103, poz. 918.
  75. Rozporządzenie Rady Wspólnot Europejskich nr 17/62 z 6 lutego 1962 roku, Dz.U. L 13 z 1962.
  76. Skoczny T., Zakres i kierunki dostosowywania polskiego prawa antymonopolowego do europejskich reguł konkurencji, Friedrich Ebert Stiftung. Przedstawicielstwo w Polsce, Warszawa 1993.
  77. Skrzek M., Wojtaszek E., Reguły konkurencji a franchising, Urząd Antymonopolowy. CEDOR, Warszawa 1995.
  78. Skrzydło-Tefelska E., Skubisz R., Skuteczność wewnętrzna prawa międzynarodowego. Układ Europejski a wybrane kwestie spółek z udziałem podmiotów zagranicznych, „Rejent” 1984, nr 10, s. 43-61.
  79. Skubisz R., [w:] R. Skubisz (red.), Zarys prawa spółek, Meritum, Lublin 1994.
  80. Sołtysiński S., Problematyka prawa antytrustowego w układzie o stowarzyszeniu między RP a EWG [w:] A. Mączyński, M. Pazdan, A. Szpunar (red.), Rozprawy z polskiego i europejskiego prawa prywatnego, Wydawnictwo i Drukarnia "Secesja", Kraków 1994.
  81. Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie między Rzecząpospolitą Polską, z jednej strony, a Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi, z drugiej strony, sporządzony w Brukseli dnia 16 grudnia 1991 r., Dz.U. 1994 Nr 11, poz. 38.
  82. Umowa Przejściowa dotycząca handlu i spraw związanych z handlem między Rzecząpospolitą Polską a Europejską Wspólnotą Gospodarczą i Europejską Wspólnotą Węgla i Stali, sporządzona w Brukseli dnia 16 grudnia 1991 r., Dz.U. 1992 Nr 17, poz. 69.
  83. Ustawa z dnia 14 czerwca 1991 r. o spółkach z udziałem zagranicznym, Dz.U. 1991 Nr 60, poz. 253.
  84. Ustawa z dnia 18 listopada 1948 r. o produkcji win, moszczów winnych i miodów pitnych oraz o obrocie tymi produktami, Dz.U. 1948 Nr 58, poz. 462.
  85. Ustawa z dnia 2 grudnia 1993 r. o oznaczaniu wyrobów znakami skarbowymi akcyzy, Dz.U. 1993 Nr 127, poz. 584.
  86. Ustawa z dnia 22 kwietnia 1959 r. o zwalczaniu niedozwolonego wyrobu spirytusu, Dz.U. 1959 Nr 27, poz. 169.
  87. Ustawa z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej, Dz.U. 1988 Nr 41, poz. 324.
  88. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, Dz.U. 1982 Nr 35, poz. 230.
  89. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym, Dz.U. 1995 Nr 41, poz. 208.
  90. Vedder Ch., Rechtswirkung von Assoziationsratsbeschlussen – Die Kus – Entscheidung des EuGH, „Europarecht” 1994, nr 2.
  91. Wiszniewska J., Granice kartelowoprawne ważności licencji patentowych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo PAN, Warszawa 1991.
  92. Wróbel A., Znaczenie orzecznictwa „Cassis de Dijon” Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich a rozwój europejskiego prawa żywnościowego, „Rejent” 1995, nr 10, s. 24-37.
  93. Wyrok Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich z 23 kwietnia 1991 r. nr C 41/90 w sprawie „Macrotron”, „Europäische Zeitschrift für Wirtschaftsrecht” 1991.
  94. XIII Report on Competition Policy, Bruksela, Londyn 1984, nr 288.