Prześlij tekst
Nr 2 (194) (2013)
Artykuły

Artykuł 12 Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami a ubezwłasnowolnienie w Polsce

[Article 12 of the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities and its application for legal incapacitation in Poland]

PDF
  • Monika Zima-Parjaszewska

Opublikowane 2013-06-28

Słowa kluczowe

  • Organizacja Narodów Zjednoczonych,
  • osoby z niepełnosprawnościami,
  • ubezwłasnowolnienie,
  • Konwencja ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami,
  • United Nations,
  • persons with disabilities,
  • incapacitation,
  • United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities
    • ...Więcej
    Less

Prawa autorskie (c) 2013 ILS PAS

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Artykuł 12 Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami a ubezwłasnowolnienie w Polsce: [Article 12 of the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities and its application for legal incapacitation in Poland]. (2013). Studia Prawnicze The Legal Studies, 2 (194), 79-102. https://doi.org/10.37232/sp.2013.2.5

Abstrakt

Proces oczekiwania na ratyfikację Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami (dalej: Konwencja) nagłośnił toczącą się już w Polsce od kilku lat dyskusję na temat instytucji ubezwłasnowolnienia. Mimo wielu krytycznych uwag odnośnie tej instytucji zgłaszanych w ostatnich latach, dostrzeganych poważnych naruszeń w procedurze ubezwłasnowolnienia, a przede wszystkim stanowiska Trybunału Konstytucyjnego wyrażonego w wyroku z dnia 7 marca 2007 r. oraz w wyroku z dnia 6 listopada 2007 r., ubezwłasnowolnienie wciąż obowiązuje w niezmienionym od lat 60. XX wieku kształcie. Ani kolejne orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, zmieniające się warunki życia, definicje prawne i medyczne, zmiana paradygmatu osoby z niepełnosprawnością, nie wpłynęły w Polsce na zmianę instytucji, która dotykając podstawowych wolności i praw człowieka, prowadzi do wykluczenia społecznego i prawnego coraz większej liczby osób. Mimo że w praktyce ubezwłasnowolnienie nie odpowiada na faktyczne potrzeby osób wymagających prawnego wsparcia w różnorodnych sytuacjach, nie uwzględnia różnych stanów ich funkcjonowania, odmiennych interesów, a przede wszystkim zaprzecza podmiotowości człowieka, jego prawa do samorealizacji i rozwoju, wciąż jest stosowane przez polskie sądy.

PDF

Bibliografia

  1. Bach M., Legal Capacity, Personhood and Supported Decision Making, 2006.
  2. Bach M., Supported Decision Making under Article 12 of the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities. Questions and Challenges. Notes for Presentation to Conference on Legal Capacity and Supported Decision Making Parents’ Committee of Inclusion Ireland Athlone, 2007.
  3. Concluding observations of the Committee on the Rights of Persons with Disabilities, http://www.ohchr.org/EN/HRBodies/CRPD/Pages/Session6.aspx [dostęp: 2013 r.].
  4. Convention on the Rights of Persons with Disabilities, http://www.ohchr.org/Documents/HRBodies/CRPD/CRPD-C-2-3.pdf [dostęp: 2013 r.].
  5. Firkowska-Mankiewicz A., Parczewski J., Szeroczyńska M., Praktyka ubezwłasnowolniania osób z niepełnosprawnością intelektualną w polskich sądach - raport z badań, „Człowiek, Niepełnosprawność, Społeczeństwo” 2005, nr 2, s. 87–117.
  6. Garlicki L., Komentarz do art. 31 Konstytucji [w:] L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. T. 4, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003.
  7. Geller B., Hyman E.S., Maintaining and Achieving Legal Autonomy, The Arc Michigan, http://www.michiganallianceforfamilies.org/inf/alt.gua.htm#alt [dostęp: 2013 r.].
  8. http://eurlex.europa.eu/Notice.do?val=479552:cs&lang=pl&list=680193:cs,678881:cs,554405:cs,479552:cs,479581:cs,431131:cs,&pos=4&page=1&nbl=6&pgs=10&hwords=konwencja%20o%20prawach%20os%C3%B3b%20niepe%C5%82nosprawnych~&checktexte=checkbox&visu=#texte [dostęp: 2013 r.].
  9. Kalus S., Opieka nad osobą ubezwłasnowolnioną całkowicie, Uniwersytet Śląski, Katowice 1989.
  10. Kamiński J., Sytuacja osób niepełnosprawnych intelektualnie w postępowaniu z jednostkami organizacyjnymi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – raport z badań, Warszawa 2005.
  11. Kleniewska I., Postępowanie w sprawach o ubezwłasnowolnienie w praktyce sądowej [w:] E. Holewińska-Łapińska (red.), Prawo w działaniu. 1. Sprawy cywilne, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2006, s. 118–134.
  12. Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzona w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r., Dz.U. z 2012 r., poz. 1169.
  13. Lubiński K., Postępowanie o ubezwłasnowolnienie, Wydawnictwa Prawnicze, Warszawa 1979.
  14. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 1967 r., I CR 28/67.
  15. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 1966 r., II CR 412/65.
  16. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 1072 r., II CR 48/72.
  17. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1973 r., I CR 207/73.
  18. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 1973 r., I CR 646/73.
  19. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 1972 r., I CZ 38/72.
  20. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1971 r., I CR 659/70.
  21. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 października 1976 r., II CR 387/76.
  22. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 1975 r., I CR 797/74.
  23. Projekt ustawy o ratyfikacji Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzonej w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r., http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/A25E942EAA7F8651C1257A0100356633/%24File/408.pdf [dostęp: 2013 r.].
  24. Sokolewicz W., Komentarz do art. 62 Konstytucji [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Komentarz. T. 4, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005.
  25. Stanowisko Przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego z dnia 5 lipca 2012 r., http://www.hfhrpol.waw.pl/precedens/images/stories/odpowiedz_KKPC.pdf [dostęp: 2013 r.].
  26. Szeroczyńska M., Grzejszczak R., Ubezwłasnowolnienie i inne formy wsparcia dla osób z niepełnosprawnością intelektualną w Polsce – teoria i praktyka [w:] K. Kędziora (red.), Jeśli nie ubezwłasnowolnienie, to co? Prawne formy wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną, Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego, Warszawa 2012, s. 63–106.
  27. Tomaszewska M., Charakter prawny decyzji o ubezwłasnowolnienie w sądowym stosowaniu prawa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008.
  28. Wiśniewski L., Prawo a wolność człowieka. Pojęcie i konstrukcja prawna [w:] L. Wiśniewskiego (red.), Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1997, s. 51–63.
  29. Wołpiuk W., Siły zbrojne w regulacjach Konstytucji RP, Wydawnictwo Naukowe "Scholar", Warszawa 1998.
  30. Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 16 października 2012 r. w sprawie Kędzior v. Poland, skarga nr 45026/07.
  31. Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 20 maja 2010 r. w sprawie Alajos Kiss v. Hungary, skarga nr 38832/06, http://echr.ketse.com/doc/38832.06-en-20100520/view/ [dostęp: 2013 r.].
  32. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 stycznia 1999 r., P 11/98, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zbiór Urzędowy” 2000, nr 1, poz. 3.
  33. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 lutego 1999 r., SK 11/98, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Zbiór Urzędowy” 1999, nr 2, poz. 22.
  34. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 września 2005 r., sygn. Kp 1/05, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy. Seria A” 2005, nr 8, poz. 93.
  35. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 lipca 2001 r., sygn. K 3/01, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 2001, nr 5, poz. 125.
  36. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 listopada 2007 r., U 8/05.
  37. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 marca 2007 r., K 28/05.
  38. Wyrzykowski M., Granice praw i wolności – granice władzy [w:] B. Oliwa-Radzikowska (red.), Obywatel - jego wolności i prawa. Zbiór studiów przygotowanych z okazji 10-lecia urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich: "Master", Warszawa 1998, s. 45–59.
  39. Wystąpienie Generalne do Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 czerwca 2012 r., RPO-685058-IV/11/MK.
  40. Zaborowski J., Administracyjne ujęcia pojęcia „bezpieczeństwa publicznego” i „porządku publicznego”, „Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewnętrznych” 1985, nr 41.
  41. Zima M., Ubezwłasnowolnienie osób z niepełnosprawnością intelektualną jako ograniczenie wolności i praw konstytucyjnych w świetle art. 31 ust. 3 Konstytucji z 2 IV 1997 r., praca doktorska nr 995, WPIA UW.
  42. Zima M., Ubezwłasnowolnienie osób z niepełnosprawnością intelektualną w świetle Konstytucji RP oraz Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych [w:] Studium nad potrzebą ratyfikacji przez Rzeczpospolitą Polską Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, Wydawnictwo Kurza Stopka J. Tyluś Malak, Łódź 2010, s. 39–79.
  43. Zima-Parjaszewska M., Równość osób z niepełnosprawnościami wobec prawa. Prawa osób ubezwłasnowolnionych [w:] A. Błaszczak (red.), Najważniejsze wyzwania po ratyfikacji przez Polskę Konwencji ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2012, s. 16–25.