Bariery w edukacji włączającej

Abstrakt

Edukacja włączająca, rozumiana jako edukacja osoby z niepełnosprawnością w ogólnodostępnej placówce edukacyjnej najbliżej miejsca zamieszkania, jest w teorii prawem każdego dziecka. Wskazuje na to wyraźnie Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, bowiem zgodnie z art. 24 ust. 1 każda osoba z niepełnosprawnością (dalej OzN) ma prawo do edukacji bez dyskrymi-nacji i na zasadach równych szans, a sygnatariusze Konwencji powinni zapewnić włączający system kształcenia umożliwiający integrację na wszystkich poziomach edukacji i w kształceniu ustawicznym. Artykuł 24 ust. 2 zakazuje również wykluczania OzN z powszechnego systemu edukacji ze względu na niepełnosprawność, nakazując jednocześnie wprowadzenie racjonalnych usprawnień, zgodnie z indywidualnymi potrzebami oraz niezbędnego wsparcia w ramach powszechnego systemu edukacji. Równość w dostępie do edukacji gwarantuje również Konstytucja RP, bowiem zgodnie z art. 70 każdy ma prawo do nauki (...). Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia (...) oraz podstawowy akt prawny dotyczący edukacji, jakim jest w naszym kraju ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.). Zgodnie z art. 1: System oświaty zapewnia w szczególności: (...) możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgod-nie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami, a także opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów na-uczania oraz zajęć rewalidacyjnych (...). 

In 2012 Poland ratified the UN Convention on the Rights of Persons with disabilities. In relation to this, the article discusses the barriers faced by students with disabilities within the inclusive education system. The analysis is based on the cases reported in 2012 to me, acting at that time, as the public spokesperson for students with disabilities, within the campaign titled „All clear - the availability and quality of education for students with disabilities”. As a result, the analysis identifies three key problem areas that arises from 1) the definition of disability and the system of law, 2) financial support, and 3) the principles and criteria used in diagnosing disabled students. The conclusions show that in theory the Polish legislation seems to protect students with disabilities and provide it with adequate support in the framework of inclusive education. However, specific legal solutions and the practices of many local governments and schools, along with the ignorance of the education law, indicates that the situation of students with disabilities depends on many extralegal factors, such as the knowledge of education rules acquired by the parents and the carers of the students, the financial capacity of the local government as well as the teachers’ attitudes.