Czy szwajcarskie prawo upadłościowe powinno być wzorem dla polskiego ustawodawcy?

Abstrakt

Prawo szwajcarskie stanowić może źródło niezwykle interesujących inspiracji dla polskiego ustawodawcy, i to nie tylko w dziedzinie prawa upadłościowego. Cały system dochodzenia należności pieniężnych, którego składnikiem jest prawo upadłościowe, zasługuje na szczególną uwagę. Jest to system zapewniający znacznie szybszą realizację należności, co do których podstawy prawnej nie istnieje spór, niż ma to miejsce na gruncie prawa polskiego. Ostatnie zmiany kodeksu postępowania cywilnego, w szczególności postępowanie upominawcze, zbliżają polski porządek do prawa szwajcarskiego, choć daleko jeszcze do osiągnięcia stopnia efektywności tam uzyskanego. Prawo szwajcarskie, które przechowało tradycyjne, XIX. wieczne konstrukcje, związane z dominacją wierzycieli w postępowaniu upadłościowym, stało się nagle nowoczesne i odpowiadające prądom epoki współczesnej. Należy przy tym wskazać, że zawiera ono rozstrzygnięcia naturalnie chroniące drobnych wierzycieli, skoro, poza zgromadzeniem zwołanym do przyjęcia układu, większości kapitałowe nie są wymagane. Warte przejęcia do polskiego porządku prawnego jest rozwiązanie nie przewidujące w praktyce podmiotowych ograniczeń dla ogłoszenia upadłości czy otwarcia postępowania układowego. Rozważenia wymaga brak sformułowanej przesłanki niewypłacalności. Trzeba mieć jednak na uwadze, że na gruncie prawa szwajcarskiego upadłość nie jest altenatywą dla egzekucji syngularnej, ale w wielu przypadkach (podmiotów wyposażonych w tzw. zdolność upadłościową) jedyną drogą przymusowej realizacji zobowiązań pieniężnych. Ten fakt musi być uwzględniany przy jakiejkolwiek próbie adaptacji i rozwiązań szwajcarskich. Należy zwrócić, uwagę na znikomy stopień zaangażowania struktury sądowej w przebieg samego postępowania upadłościowego. Zastępująca zarówno sąd upadłościowy, sędziego-komisarza, jak i syndyka instytucja urzędu upadłościowego (dla etapu postępowania po ogłoszeniu upadłości) wydaje się oszczędnym rozwiązaniem, a przy tym struktura tego postępowania nie stwarza raczej szczególnych zagrożenia dla interesów uczestników postępowania.

Przedstawiony szkic poszczególnych instytucji szwajcarskiego prawa upadłościowego jest z natury rzeczy skrótowy. Porządek tego prawa przełamuje wyrosłe z prawa niemieckiego i austriackiego tradycyjne konstrukcje, wydające się pozornie niezbędne dla postępowania. Polski ustawodawca, przyjmując nowe rozwiązania, wzorując się na nowych niemieckich i amerykańskich koncepcjach, powinien porównywać je do konstrukcji szwajcarskich – często znajdzie tam znacznie prostsze, a efektywniejsze instytucje.

Swiss law can be a source of extremely interesting inspiration for the Polish legislator, and not only in the field of insolvency law. The entire system of monetary recovery, of which bankruptcy law is a component, deserves special attention. It is a system that ensures much faster realisation of undisputed claims than under the Polish law. Recent amendments to the Code of Civil Procedure, in particular the writ-of-payment procedure, bring the Polish order closer to Swiss law, although the degree of efficiency achieved there is still far from being reached. Swiss law, which had preserved traditional, 19th century constructs related to the domination of creditors in bankruptcy proceedings, suddenly became modern and in line with the currents of the modern era. In this regard, it should be pointed out that it contains provisions that naturally protect small creditors since, apart from the meeting called to approve the arrangement, capital majorities are not required. A solution that in practice does not provide for subjective restrictions for declaring bankruptcy or opening arrangement proceedings is worth adopting into the Polish legal order. The lack of a formulated premise of insolvency needs to be considered. However, it must be borne in mind that under Swiss law, bankruptcy is not an alternative to singular enforcement, but in many cases (of entities with so-called insolvency capacity) the only way to enforce monetary obligations. This fact must be taken into account in any attempt to adapt and Swiss solutions. Note the negligible involvement of the judicial structure in the course of the insolvency proceedings themselves. Replacing both the bankruptcy court, the judge-commissioner and the trustee, the institution of the bankruptcy office (for the post-bankruptcy stage of the proceedings) appears to be a cost-effective solution, while the structure of these proceedings is unlikely to pose particular risks to the interests of the participants in the proceedings.

The provided outline of the various institutions of Swiss insolvency law is by its very nature abbreviated. The order of this law breaks down the traditional constructs that have grown out of German and Austrian law, seemingly necessary for the proceedings. The Polish legislator, when adopting new solutions based on new German and American concepts, should compare them to Swiss constructions - they will often be much simpler and more effective.