Abstrakt
Przez umorzenie dobrowolne pojmuje się umorzenie "za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia przez spółkę". Natomiast przez umorzenie przymusowe rozumie się umorzenie "bez zgody akcjonariusza" (art. 359 §1 k.s.h.). Moim zdaniem jest to dychotomiczny podział zbioru wszystkich przypadków umarzania akcji. Tak więc albo dana czynność umorzenia akcji posiada cechę umorzenia dobrowolnego, a mianowicie dochodzi do niej "za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia przez spółkę", albo jej nie posiada i stanowi wtedy "umorzenie przymusowe".
Do warunków umorzenia akcji należeć będą np. "przesłanki i tryb umorzenia akcji" (art. 359 § 1 zd. 3 k.s.h.). W odniesieniu do przymusowego umorzenia akcji określenie tych dwóch warunków w statucie jest obligatoryjne (art. 359 § 1 zd. 3 k.s.h.). Do warunków umorzenia należeć może także określenie wynagrodzenia przysługującego za umarzane akcje.
Zakres pojęcia "umorzenia dobrowolnego" w rozumieniu art. 359 § 1 k.s.h. nie obejmuje każdego umorzenia akcji, na które w taki czy inny sposób akcjonariusz się godzi, lecz tylko takie, do którego dochodzi "za zgodą akcjonariusza w drodze ich nabycia przez spółkę". Nie chodzi tu o zgodę wyrażoną w jakikolwiek sposób, lecz o zgodę wyrażoną w treści czynności prawnej, na mocy której dochodzi do nabycia akcji przez spółkę.
Nabycie akcji w celu umorzenia jest jednym z wyjątków od generalnego zakazu nabywania akcji własnych (art. 362 § 1 in principio w zw. z art. 362 § 1 ust. 5 k.s.h.). Należy przyjąć, iż o ile statut nie stanowi inaczej, zarząd nie potrzebuje ze strony walnego zgromadzenia specjalnego upoważnienia do nabywania akcji własnych w celu umorzenia.
W stosunku do nabywania akcji własnych w celu umorzenia znajdują zastosowanie: normy nakazujące informować o osiągnięciu lub przekroczeniu progu 5% albo 10% udziału w ogólnej liczbie głosów (art. 147 ust. 1 ppopw), normy nakazujące nabywanie akcji w drodze publicznego wezwania do sprzedaży akcji, przy zamiarze nabycia w okresie krótszym niż 90 dni co najmniej 10% udziału w ogólnej liczbie głosów (art. 151 ust. 1 ppopw), a także normy zakazujące manipulacji kursowych przy nabywaniu akcji własnych (art. 177 ust. 1 ppopw).
Kodeks spółek handlowych definiuje umorzenie przymusowe jako umorzenie akcji bez zgody akcjonariusza (art. 359 § 1 zd. 2 k.s.h.). Definicję przymusowego umorzenia akcji należy jednak interpretować w kontekście sformułowanej w tym samym zdaniu definicji umorzenia dobrowolnego. Nie chodzi tu o brak jakiejkolwiek zgody akcjonariusza, lecz brak zgody wyrażonej w drodze nabycia akcji przez spółkę. Tym samym rozbudowana definicja przymusowego umorzenia akcji winna brzmieć, iż jest to takie umorzenie, do którego dochodzi bez zgody akcjonariusza wyrażonej w treści czynności prawnej, na mocy której dochodzi do nabycia akcji przez spółkę.
Statut winien w sposób jednoznaczny upoważniać spółkę do umorzenia przymusowego (art. 304 § 2 pkt 3 w zw. z art. 359 § 1 zd. 1 k.s.h.). W sytuacji niejednoznaczności statutowego zapisu zezwalającego na umorzenie akcji w drodze interpretacji należy przyjąć, iż spółka upoważniona jest jedynie do podstawowego sposobu umarzania, a mianowicie umorzenia dobrowolnego.
Ustawodawca nie wymaga, by statutowe warunki przymusowego umorzenia akcji w trybie zwyczajnym określały wysokość wynagrodzenia za umarzane akcje.
Voluntary redemption is construed as redemption 'with the consent of the shareholder by way of acquisition by the company'. Compulsory redemption, on the other hand, is understood as redemption ‘without the shareholder’s consent’ (Article 359 §1 CCPC). In my view, this is a dichotomous division of all share redemption cases. Thus, either the share redemption in question has the feature of voluntary redemption, namely that it occurs ‘with the consent of the shareholder by way of acquisition by the company’, or it does not have this feature and is then a ‘compulsory redemption’.
The conditions for the redemption of shares will include, for example, the ‘prerequisites and procedure for share redemption’ (Article 359 § 1 sentence3 CCPC). With regard to the compulsory share redemption, the specification of these two conditions in the articles of association is mandatory (Article 359 § 1 sentence3 CCPC). Redemption terms may also include the determination of the consideration to be paid for redeemed shares.
The scope of the ‘voluntary redemption’ concept within the meaning of Article 359 § 1 CCPC does not include each and every share redemption to which the shareholder agrees in one way or another, but only those that take place ‘with the consent of the shareholder by way of acquisition by the company’. This does mean a consent expressed in any way, but consent expressed as part of the legal act by which the company acquires the shares.
Share acquisition for redemption is one of the exceptions to the general prohibition on the acquisition of equity shares (Article 362 § 1 in principio in conjunction with Article 362 § 1(5) CCPC). It should be assumed that, unless the articles of association provide otherwise, the management board does not need any special authorisation from the general meeting to acquire equity shares for redemption.
In relation to the acquisition of equity shares for redemption, the following apply: the norms prescribing the notification of reaching or exceeding the threshold of 5% or 10% of the share in the total number of votes (Article 147(1) of the Public Trading in Securities Act (PTSA)), the norms prescribing the acquisition of shares by means of a public call for shares, with the intention to acquire, within less than 90 days, at least 10% of the share in the total number of votes (Article 151(1) of PTSA), and the norms prohibiting the manipulation of exchange rates when acquiring equity shares (Article 177(1) of PTSA).
The Code of Commercial Partnerships and Companies defines compulsory redemption as the share redemption without the shareholder’s consent (Article 359 § 1 sentence2 CCPC). However, the definition of compulsory redemption of shares must be interpreted in the context of the definition of voluntary redemption formulated in the same sentence. It is not the absence of any shareholder’s consent, but the absence of consent expressed by way of the acquisition of shares by the company. Thus, an expansive definition of compulsory redemption of shares should state that it is a redemption which takes place without the shareholder's consent expressed as part of the legal act by which the company acquires the shares.
The articles of association must expressly authorise the company to redeem compulsorily (Article 304 § 2(3) in conjunction with Article 359 § 1 sentence1 CCPC). In view of the ambiguity of the statutory provision permitting share redemption, it must be assumed, by way of interpretation, that the company is only entitled to perform the basic redemption, namely the voluntary redemption.
The legislator does not require that the statutory conditions for the ordinary compulsory redemption of shares specify the consideration for the shares to be redeemed.
