Reglamentacja wywozu dzieł sztuki i zabytków w prawie polskim - próba oceny

Abstrakt

Na mocy przepisu art. 4 ustawy [o ochronie dóbr kultury] "dobro kultury" podlega ochronie prawnej dopiero od chwili wpisania go do rejestru zabytków. Ochronie poddane są zatem wyłącznie "zabytki". Przepis art. 2, definiując pojęcie "dobra kultury", wymienia jedynie szereg kryteriów, jakie winny spełniać określone obiekty, by można je było zaliczyć do zbioru desygnatów tego pojęcia. Zawiera przesłanki, jakimi powinny się kierować organy konserwatorskie przy ocenie, czy dany obiekt uznać za zabytek, po to, by ograniczyć zakres swobodnej oceny administracji w tej mierze.

Fakt, że konkretny przedmiot zawiera się w katalogu z art. 5 [ustawy o ochronie dóbr kultury], nie znaczy, iż jest on dobrem kultury w rozumieniu art. 2 [tej ustawy], nie mówiąc już o tym, że póki nie zostanie wpisany do rejestru zabytków, w ogóle nie podlega ochronie prawnej.

W świetle systematyki przepisu art. 4, [ustawy o ochronie dóbr kultury] określającego przedmiot ochrony, okoliczność, że konkretny obiekt, mający znaczenie dla dziedzictwa i rozwoju kulturalnego, odznacza się w dodatku "oczywistym zabytkowym charakterem", winna być traktowana jako wyjątek od reguły i jako taki interpretowana ścieśniająco.

Brzmienie przepisów ustawy [o ochronie dóbr kultury] nakazuje wykluczyć domniemanie, że każda rzecz powstała przed datą 9 maja 1945 r. (arbitralnie i na podstawie niezrozumiałych przesłanek ustanowioną) ma automatycznie charakter uzasadniający przyjęcie jej znaczenia dla dziedzictwa i rozwoju kulturalnego. Powyższą uwagę należy odnieść także do interpretacji znamienia "oczywistości zabytkowego charakteru". Skoro ustawodawca wykluczył, że konkretna rzecz o określonym wieku jest dobrem kultury per se, to nie można również przyjąć, że sam upływ czasu czyni wszystkie rzeczy "oczywistymi zabytkami".

By virtue of Article 4 of the [Protection of Cultural Property] Act, a “cultural asset” is only subject to legal protection from the moment it is entered in the register of historic monuments. Therefore, only “historic monuments” are protected. While defining the concept of “cultural assets”, Article 2 merely provides a of criteria that certain items must meet in order to be covered by this concept. It contains prerequisites to be met by the conservation authorities in assessing whether or not to declare an item a historic monument in order to limit administrative discretion in this regard.

The fact that a particular item is included in the catalogue in Article 5 [of the Protection of Cultural Property Act] does not mean that it is a cultural asset within the meaning of Article 2 [of the Act], let alone that, as long as it is not entered in the register of historic monuments, it is not subject to legal protection at all.

In the light of the systematics laid down in Article 4 [of the Protection of Cultural Property Act], which defined an item subject to protection, the fact that a particular item which is important for heritage and cultural development is additionally characterised by an 'obvious historic character' should be treated as an exception to the rule and as such interpreted restrictively.

The wording of [Protection of Cultural Property] Act dictates that the presumption that any item created before 9 May 1945 (arbitrarily and on the basis of incomprehensible premises established) is automatically of a nature to justify the assumption of its significance for heritage and cultural development should be excluded. The above comment should also be applied to the interpretation of the signifier of “obvious historic character”. Since the legislator has ruled out that a particular item of a certain age is a cultural asset per se, it cannot be assumed either that the mere passage of time makes all things 'obvious historic monuments'.