Nr 3-4 (189) (2011)
Artykuły

Instytucja ślubowania sędziowskiego w polskim porządku prawnym

[Institution of judicial oath of office in the Polish legal order]

Opublikowane 2011-12-31

Słowa kluczowe

  • ślubowanie sędziowskie,
  • sędzia,
  • sądownictwo,
  • judicial oath,
  • judge,
  • judiciary

Jak cytować

Maroń, G. (2011). Instytucja ślubowania sędziowskiego w polskim porządku prawnym : [Institution of judicial oath of office in the Polish legal order]. Studia Prawnicze / The Legal Studies, (3-4 (189), 265–292. https://doi.org/10.37232/sp.2011.3-4.10

Abstrakt

Ślubowanie sędziowskie to uroczyste zobowiązanie się nowo powoływanego sędziego do należytego wypełniania swoich zawodowych obowiązków w ramach sprawowania wymiaru sprawiedliwości, wiernej i oddanej służby reprezentowanemu państwu oraz konsekwentnego poszanowania wymienionych w wygłaszanej rocie podstawowych wartości i zasad sędziowskiej deontologii.

Termin „ślubowanie sędziowskie” czy „ślubowanie” tout court nie jest jedyną nazwą dla przedmiotowej instytucji. W poszczególnych aktach normatywnych przez dziesięciolecia instytucję tę określano też mianem „przysięgi sędziowskiej” lub, znacznie jednak rzadziej, „przyrzeczeniem sędziowskim”. Terminologiczny rygoryzm obcy jest również prawniczej doktrynie, w której pracach można znaleźć sformułowania typu „Ślubowanie jest więc uroczystym przyrzeczeniem (przysięgą)”. Lektura słowników języka polskiego przemawiałaby za potraktowaniem zwrotów „ślubowanie sędziowskie” i „przysięga sędziowska” za synonimy, czyli za nazwy tego samego jednego pojęcia.

 

Judicial oath of office is a solemn declaration and attestation taken publicly in a prescribed form, by which a newly appointed judge obliges himself both to accomplish properly his professional duties and to respect essential values and principles pertinent to judicial deontology. The origin of the present institution dates back to times of ancient Rome, where it was called iusiurandum. The paper presents institution of judicial oath of office in the Polish legal order, especially since 1918 to nowadays. Over the span of nearly one century the analyzed institution has undergone relevant changes. In the interwar period the judicial oath of office lost its religious dimension. Up to this time the oath nominally had been taken to God, which was articulated in the following words: “I swear by Almighty God”. At present the oath’s text is secular, although a judge can optionally complete his swearing-in with the following invocation: “So help me God”. In the Second Polish Republic and in the People’s Republic of Poland judges took the oath before presidents of the particular types of courts or before Minister of Justice. Since 1989 the judicial oath is taken before the President of Poland, who at the same time appoints judges on the motion of the National Council of the Judiciary of Poland. In conjunction with the installation of communist government in Poland in 1944 the judicial oath’s words was submitted to political ideologization. This process reached its fullness on the ground of the 1985 statute. Ignoring the above-mentioned fact, one can state that the judicial oath’s text in the presented time frame has included similar rules and guidelines governing judicial behaviour, which can be classified into two groups. First category relates to relations between a judge on one side and the Polish state or the Polish Nation on the other side. By this part of the oath a judge expresses his patriotism toward homeland. Second category of rules refers to principles of judicial deontology, i.e. obligations functionally connected with jurisdictional activity. Judges in Poland solemnly swear to uphold the law, to fulfill judge’s duties conscientiously, to dispense justice lawfully and impartially according to their consciences, to keep state and official secret, and – finally – to be guided in their conduct as judges by principle of dignity and principle of fairness. Legal rules do not, apart from plain text, regulate the etiquette of taking the judicial oath of office. The course of swearing-in ceremony is in high degree a result of over twenty-one-year customary practice of the President’s Chancellery. There is a need, motivated by legal certainty and security, to fix, even if out of necessity only generally, in the form of a normative act both the form and the procedure of judicial swearing-in. One should also place a referral to the judicial oath of office in the Collection of Principles of Judge’s Professional Ethics because the oath embodies fundamental principles that guide every member of the judge’s fraternity. The author of the article postulates to determine in a statute a few further issues, such as consequences of the oath’s infringement (disciplinary punishments) or sanctions for refusing to take the oath (invalidity of appointment act). The taking of the judicial oath of office is a condition to the admission to administer justice, to authoritatively deciding cases. In other words this requirement constitutes conditio sine qua non of judge’s jurisdictional activity. Normative sense of the present institution coexists with its symbolic dimension as a source of professional identity. Every judge must remember that the oath is not a mere formality to be forgotten afterwards. It’s some kind of a sacred trust that judges should keep inviolable regardless of circumstances. Tenets of morality written in the text of the oath comprise a compass pointing at the best path of judicial career.

Bibliografia

  1. Ambrozjusz Teodozjusz Makrobiusz, Saturnalia 2.3.6, http://www.novaroma.org/nr/Oaths_of_office [dostęp: 2011 r.].
  2. Balzer O., Geneza Trybunału Koronnego. Studium z dziejów sądownictwa polskiego XVI wieku, Muzeum Historii Polski, Warszawa 1886.
  3. Berger A., Encyclopedic dictionary of Roman law. Vol. 43. Part 2, Filadelfia 1991.
  4. Blume F.H., Annotated Justinian Code, http://uwacadweb.uwyo.edu/blume&justinian/default.asp [dostęp: 2011 r.].
  5. Case of Alexandridis v. Greece, wyrok z 21.02.2008 r., skarga nr 19516/06
  6. Case of Buscarini and Others v. San Marino, wyrok z 18.02.1999 r., skarga nr 24645/94, http://echr.ketse.com/doc/24645.94-en-19990218/view/.
  7. Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 23 września 1944 r. - Prawo o ustroju Sądów Wojskowych i Prokuratury Wojskowej, Dz.U. z 1944 r. Nr 6, poz. 29.
  8. Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 28 grudnia 1944 r. o ślubowaniu urzędników państwowych i sędziów, Dz.U. z 1944 r. Nr 18, poz. 94.
  9. Dekret Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 września 1936 r. - Prawo o ustroju sądów wojskowych, Dz.U. z 1936 r. Nr 76, poz. 536.
  10. Dekret Rady Regencyjnej o tymczasowej organizacji Władz Naczelnych w Królestwie Polskiem, Dz.U. z 1918 r. Nr 18, poz. 49.
  11. Dekret Rady Regencyjnej w przedmiocie przysięgi dla ministrów, urzędników, sędziów i adwokatów, Dz.U. z 1918 r. Nr 4, poz. 6.
  12. Dekret z dnia 6 października 1948 r. o rocie ślubowania ministrów, funkcjonariuszów państwowych, sędziów i prokuratorów oraz funkcjonariuszów służby bezpieczeństwa publicznego, Dz.U. z 1948 r. Nr 49, poz. 370.
  13. Dolnicki B., Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
  14. Dunaj B., Słownik Współczesnego Języka Polskiego. T. 2, Cykada, Warszawa 2000.
  15. Ereciński T., Gudowski J., Iwulski J., Prawo o ustroju sądów powszechnych. Komentarz, LexisNexis, Warszawa 2009.
  16. Estreicher S., Kultura prawnicza w Polsce XVI wieku, http://www.polskietradycje.pl/article.php?artykul=83 [dostęp: 2011 r.].
  17. Kitowicz J., Opis obyczajów za panowania Augusta III, www.f.polska.pl/files/154/122/88/Opis_obyczajow.pdf [dostęp: 2011 r.].
  18. Kraushar A., Mecenasi warszawscy w obronie członków Towarzystwa Patrjotycznego przed sądem sejmowym roku 1828 (kartka z dziejów palestry warszawskiej), Druk. K. Kowalewskiego, Warszawa 1920.
  19. Kutrzeba S., Zbiór aktów do historii ustroju sądów prawa polskiego i kancelarii sądowych województwa krakowskiego, Kraków 1909.
  20. Laskowski M., Ustawowe pojęcie „nieskazitelności charakteru”, „Prokuratura i Prawo” 2008, nr 6, s. 50–65.
  21. Mezglewski A., Przysięga, ślubowanie oraz przyrzeczenie w prawie polskim, „Przegląd Prawa Wyznaniowego” 2011, nr 3, s. 5–22.
  22. Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
  23. Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 sierpnia 1950 r. o ogłoszeniu jednolitego tekstu prawa o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. z 1950 r. Nr 39, poz. 360.
  24. Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 października 1944 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu prawa o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. z 1944 r., Nr 13, poz. 24.
  25. Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 lutego 1964 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu prawa o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. z 1964 r. Nr 6, poz. 40.
  26. Oświadczenie Rządowe z dnia 13 września 1948 r. w sprawie ratyfikacji przez Polskę Protokółu podpisanego w Londynie dnia 17 lipca 1947 r. w przedmiocie zmiany Układu londyńskiego z dnia 27 lipca 1946 r. o patentach niemieckich, Dz.U. z 1948 r. Nr 49, poz. 369.
  27. Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego oz. w Gdańsku z dnia 22 sierpnia 1990 r., SA/Gd 796/90.
  28. Protokół dotyczący Układu międzynarodowego zawartego w Londynie dnia 27 lipca 1946 r. w sprawie patentów niemieckich, podpisany w Londynie dnia 17 lipca 1947 r., Dz.U. z 1948 r. Nr 49, poz. 368.
  29. Przysięga [w:] J. Wojnowski (red.), Wielka Encyklopedia PWN. T. 22, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
  30. Ramsay W., A manual of Roman antiquities, London 1863.
  31. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 maja 2002 r. w sprawie ceremoniału składania ślubowania przez funkcjonariuszy Straży Granicznej, Dz.U. z 2002 r. Nr 79, poz. 719.
  32. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 września 2001 r. w sprawie ceremoniału składania ślubowania przez strażaków Państwowej Straży Pożarnej, Dz.U. z 2001 r. Nr 114, poz. 1227.
  33. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 czerwca 1922 r. o rocie przysięgi dla sędziów, urzędników i niższych funkcjonarjuszów zarządu i wymiaru sprawiedliwości oraz dla notarjuszów w górnośląskiej części Województwa Śląskiego, Dz.U. z 1922 r. Nr 46, poz. 392.
  34. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 23 sierpnia 1932 r. zmieniające niektóre przepisy prawa o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. z 1932 r. Nr 73, poz. 661.
  35. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. z 1928 r. Nr 12, poz. 93.
  36. Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 7 października 1932 r. zmieniające niektóre przepisy prawa o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. z 1932 r. Nr 86, poz. 734.
  37. Rozporządzenie Rady Ministrów w przedmiocie nowego tekstu roty przysięgi dla ministrów, urzędników i sędziów, Dz.U. z 1919 r. Nr 89, poz. 486.
  38. Scott S.P., The Civil Law, including the Twelve Tables, the Institutes of Gaius, the Rules of Ulpian, the Opinions of Paulus, the Enactments of Justinian, and the Constitutions of Leo, Lawbook Exchange, New Jersey 2001.
  39. Szymczak M., Słownik Języka Polskiego. T. 2, Wiedza Powszechna, Warszawa 1984.
  40. Szymczak M., Słownik Języka Polskiego. T. 3, Wiedza Powszechna, Warszawa 1984.
  41. Ślubowanie [w:] J. Wojnowski (red.), Wielka Encyklopedia PWN. T. 27, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
  42. Ustawa z dnia 1 grudnia 1989 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Dz.U. z 1990 r. Nr 3, poz. 16.
  43. Ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz.U. z 1997 r. Nr 102, poz. 643.
  44. Ustawa z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, Dz.U. z 1995 r. Nr 74, poz. 368.
  45. Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. z 1962 r. Nr 11, poz. 54.
  46. Ustawa z dnia 20 czerwca 1985 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. z 1985 r. Nr 31, poz. 137.
  47. Ustawa z dnia 20 grudnia 1989 r. o zmianie ustaw - Prawo o ustroju sądów powszechnych, o Sądzie Najwyższym, o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, o Trybunale Konstytucyjnym, o ustroju sądów wojskowych i Prawo o notariacie, Dz.U. z 1989 r. Nr 73, poz. 436.
  48. Ustawa z dnia 20 lipca 1950 r. o zmianie prawa o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. z 1950 r. Nr 38, poz. 347.
  49. Ustawa z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. z 1984 r. Nr 45, poz. 241.
  50. Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o ustroju sądów wojskowych, Dz.U. z 1997 r. Nr 117, poz. 753.
  51. Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. z 2002 r. Nr 240, poz. 2052.
  52. Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych, Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269.
  53. Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu, Dz.U. z 1982 r. Nr 11, poz. 84.
  54. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070.
  55. Ustawa z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz.U. z 1985 r. Nr 22, poz. 98.
  56. Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego, Dz.U. z 1980 r. Nr 4, poz. 8.
  57. Ustawa z dnia 4 marca 1929 r. w sprawie zmiany niektórych postanowień rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 r., zawierającego "Prawo o ustroju sądów powszechnych", Dz.U. z 1930 r. Nr 5, poz. 43.
  58. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych, Dz.U. z 2010 r. Nr 182, poz. 1228.
  59. Ustawa z dnia 8 czerwca 1972 r. o ustroju sądów wojskowych, Dz.U. z 1972 r. Nr 23, poz. 166.
  60. Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 r. o zniesieniu instytucji sądów przysięgłych i sędziów pokoju, Dz.U. z 1938 r. Nr 24, poz. 213.
  61. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 12 kwietnia 2007 r., II SA/Bk 164/07.
  62. Zarządzenie Nr 97 Prezesa Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2002 r. w sprawie trybu, formy i ceremoniału nadania stopnia dyplomatycznego oraz składania ślubowania przez członka personelu dyplomatyczno-konsularnego, M.P. z 2002 r., Nr 35, poz. 551.