Prześlij tekst
Nr 2 (188) (2011)
Artykuły

Zdolność do czynności prawnych a zdolność procesowa – na wybranych przykładach w sprawach z zakresu prawa osobowego i rodzinnego

[Contractual capacity vs. capacity to sue or be sued exemplified on cases of personal and family law]

PDF
  • Joanna Bodio

Opublikowane 2011-06-30

Słowa kluczowe

  • prawo rodzinne,
  • zdolność procesowa,
  • kodeks postępowania cywilnego,
  • ubezwłasnowolnienie,
  • małoletni,
  • family law,
  • contractual capacity,
  • Code of Civil Procedure,
  • incapacitation,
  • minor
    • ...Więcej
    Less

Prawa autorskie (c) 2011 ILS PAS

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Zdolność do czynności prawnych a zdolność procesowa – na wybranych przykładach w sprawach z zakresu prawa osobowego i rodzinnego : [Contractual capacity vs. capacity to sue or be sued exemplified on cases of personal and family law]. (2011). Studia Prawnicze The Legal Studies, 2 (188), 135-157. https://doi.org/10.37232/sp.2011.2.4

Abstrakt

W nauce przyjmuje się, że zdolność procesowa jest odpowiednikiem zdolności do czynności prawnych, co oznacza że osoba fizyczna posiada zdolność procesową w takim zakresie, w jakim wyposażona jest w zdolność do czynności prawnych. Istnieją jednak osoby, które pomimo braku albo ograniczonej zdolności do czynności prawnych, mają zdolność procesową. Szczególne przypadki zdolności procesowej występują w - szeroko rozumianych - sprawach rodzinnych oraz w sprawach z zakresu prawa osobowego. Pod pojęcie spraw rodzinnych sensu largo mieścić się będą zarówno sprawy rozpoznawane w postępowaniu procesowym (w postępowaniu odrębnym w sprawach ze stosunku między rodzicami a dziećmi), jak i w postępowaniu nieprocesowym (sprawy z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli).

 

In doctrine it is accepted that capacity to sue or be sued is a counterpart of contractual capacity, which means that a natural person has got capacity to sue or be sued in the same respect as it is equipped with contractual capacity. There are, however, persons who despite not having contractual capacity or having limited contractual capacity, have got capacity to sue or be sued. Establishing correlation between contractual capacity and capacity to sue or be sued requires considering the following: 1) whether the capacity to sue or be sued covers the contractual capacity or they are only interrelated, 2) whether it is possible to have capacity to sue or be sued without having contractual capacity, 3) whether a person not having contractual capacity or having it limited have the capacity to sue or be sued in civil proceedings and if it does whether it is full or limited. Presuming directly contractual capacity for capacity to sue or be sued is not in every respect correct. Since the Code of Civil Procedure does not designate persons having capacity to sue or be sued, it is necessary to refer in that respect to provisions of material law. The Code of Civil Procedure, however, gives exceptions to the rule according to which provisions of material law on contractual capacity prescribe the capacity to sue or be sued. However, some persons with limited contractual capacity (partially incapacitated or minors from articles 4531 and 573 of the Code of Civil Procedure) have full capacity to sue or be sued not only in cases deriving from legal activities that they are capable to perform but also in cases concerning their incapacitation as well as some cases of family and custody law. Exceptionally, it is possible for a person certified as being mentally unsound, thus a person without contractual capacity to perform procedural activities, but only in cases referring to its incapacitation (articles 559§3 and 560 of the Code of Civil Procedure). There is no express dependence between contractual capacity and capacity to sue or be sued. Therefore, capacity to sue or be sued cannot be said to be a counterpart of contractual capacity; nevertheless it can be said that they are strictly connected.

PDF

Bibliografia

  1. Bidziński Z., Serda J., Wybrane zagadnienia postępowania w sprawach rodzinnych, opiekuńczych i kurateli, „Nowe Prawo” 1966, nr 1, s. 70–82.
  2. Bodio J. [w:] J. Bodio, T. Demendecki, A. Jakubecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2010.
  3. Broniewicz W., Brak zdolności procesowej i jego skutki w procesie cywilnym, „Nowe Prawo” 1967, nr 7–8, s. 928–941.
  4. Broniewicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, LexisNexis, Warszawa 2008.
  5. Dolecki H., Sytuacja prawna małoletniego w postępowaniu przed sądem opiekuńczym w sprawach dotyczących władzy rodzicielskiej, „Nowe Prawo” 1976, nr 11, s. 1514–1524.
  6. Doliwa A., Prawo cywilne – część ogólna, C.H. Beck, Warszawa 2004.
  7. Grzybowski S. [w:] S. Grzybowski (red.), System prawa cywilnego. Cześć ogólna, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1985.
  8. Gudowski J. [w:] T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T. 3. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. Część druga. Postępowanie zabezpieczające, LexisNexis, Warszawa 2009.
  9. Jagieła J., Brak zdolności sądowej i procesowej – jako podstawy wznowienia postępowania, „Przegląd Sądowy” 2002, nr 2, s. 26–43.
  10. Jaśkowski J. [w:] J. Jaśkowski, E. Maniewska (red.), Komentarz bieżący do art.22 kodeksu pracy (Dz.U.98.21.94), LEX/el. 2011.
  11. Jędrzejewska M., Weitz K. [w:] T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze. T. 1, LexisNexis, Warszawa 2009.
  12. Jodłowski J. [w:] J. Jodłowski, Z. Resich, J. Lapierre, T. Misiuk–Jodłowska (red.), Postępowanie cywilne, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 1997.
  13. Korzan K., Glosa do postanowienia SN z 8.09.1970 r. II CZ 115/70. [Dot. zakresu uprawnień kuratora osoby częściowo ubezwłasnowolnionej do działania w procesie za tę osobę], „Państwo i Prawo” 1972, nr 11, s. 161–166.
  14. Korzan K., Podmioty postępowania nieprocesowego. Cz. 2, „Rejent” 2005, nr 3, s. 22–50.
  15. Korzan K., Postępowanie nieprocesowe, C.H. Beck, Warszawa 2004.
  16. Krzemiński Z., Postępowanie odrębne w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi, Wydawnictwa Prawnicze, Warszawa 1978.
  17. Lubiński K., Podmioty legitymowane do zgłoszenia wniosku o wszczęcie postępowania o ubezwłasnowolnienie, „Palestra” 1973, nr 9, s. 19–33.
  18. Lubiński K., Postępowanie o ubezwłasnowolnienie, Wydawnictwa Prawnicze, Warszawa 1979.
  19. Łętowska E., Podstawy prawa cywilnego, Ecostar, Warszawa 1994.
  20. Marciniak J., Opiekun jako przedstawiciel ustawowy małoletniego, „Annales Universitatis Mariae Curie–Skłodowska. Sectio Ius” 1961, nr 8, s. 349–378.
  21. Mądrzak H. [w:] H. Mądrzak (red.) Postępowanie cywilne, LexisNexis, Warszawa 2003.
  22. Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1957 r., 3 CR 478/57, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego” 1959, nr 1, poz. 22.
  23. Pazdan M. [w:] K. Pietrzykowsk (red.), Kodeks cywilny. Komentarz do artykułów 1–449¹¹. T. 1, C.H. Beck, Warszawa 2008.
  24. Pazdan M. [w:] M. Safjan (red.), Prawo cywilne – część ogólna. T. 1, C.H. Beck, Warszawa 2007.
  25. Pazdan M., Zdolność do czynności prawnych osób fizycznych w polskim prawie prywatnym międzynarodowym, Nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1967.
  26. Piasecki K., Kodeks cywilny. Komentarz. Księga pierwsza. Część ogólna, Kraków 2003.
  27. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 1 października 1999 r., II CKN 657/99, „Prokuratura i Prawo” 2000, nr 3, poz. 27.
  28. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1982 r., III CRN 129/82, LEX, nr 8473.
  29. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 września 2001 r., V CZ 131/01, LEX, nr 553752.
  30. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 października 1965 r., II CR 273/65, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego” 1966, nr 7–8, poz. 124.
  31. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 1968 r., I CR 631/67, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 1968, nr 8–9, poz. 153.
  32. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 sierpnia 1970 r., I CZ 84/70, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 1971, nr 5, poz. 90.
  33. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 1966 r., I CZ 18/66, LEX, nr 5959.
  34. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 września 1977 r., III CRN 132/77, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 1978, nr 11, poz. 204.
  35. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 1972 r., II CR 206/72, LEX, nr 7100.
  36. Radwański Z., Prawo cywilne – część ogólna, C.H. Beck, Warszawa 2003.
  37. Rydzewski A., Problematyka uczestnictwa małoletnich w postępowaniu przed sądem opiekuńczym w sprawach z zakresu „władzy rodzicielskiej”, „Rejent” 1997, nr 11, s. 86–101.
  38. Sawczuk M., Zdolność procesowa a stan psychiczny strony, „Nowe Prawo” 1959, nr 10, s. 1208–1217.
  39. Sawczuk M., Zdolność procesowa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1963.
  40. Sawczuk M., Zdolność procesowa w projekcie k.p.c., „Nowe Prawo” 1962, nr 2, s. 229–237.
  41. Serwach M. [w:] M. Pyziak–Szafnicka (red.), Kodeks cywilny. Część ogólna, Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
  42. Siedlecki W., Postępowanie cywilne, LexisNexis, Warszawa 2004.
  43. Skowrońska–Bocian E., Prawo cywilne – część ogólna. Zarys wykładu, LexisNexis, Warszawa 2005.
  44. Sokołowski T. [w:] A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. T. 1. Część ogólna, Wolters Kluwer, Warszawa 2009.
  45. Sychowicz M. [w:] K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 1–366. T. 1, Warszawa 2010.
  46. Sylwestrzak A. [w:] H. Dolecki, T. Sokołowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2010.
  47. Szer S., Prawo cywilne. Część ogólna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1967.
  48. Telenga P. [w:] J. Bodio, T. Demendecki, A. Jakubecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2010.
  49. Uchwała (7) Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1969 r., III CZP 56/69, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 1970, nr 7–8, poz. 118.
  50. Uchwała Izby Cywilnej SN z dnia 14 października 2004 r., III CZP 37/04, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 2005, nr 3, poz. 42.
  51. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 1994 r., III CZP 159/94, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 1995, nr 3, poz. 53.
  52. Uzasadnienie orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 1957 r., 2 CR 1014/56, „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” 1958, nr 6, poz. 147.
  53. Uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 1968 r., I CR 631/67, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 1968, nr 8–9, poz. 153.
  54. Uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 30 września 1977 r., III CRN 132/77, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 1978, nr 11, poz. 204.
  55. Uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 września 1970 r., II CZ 115/70, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 1971, nr 6, poz. 104.
  56. Uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 marca 2007r., K 28/05, „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego –Seria A” 2007, nr 3, poz. 24.
  57. Watrakiewicz M., Wiek a zdolność do czynności prawnych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2003, nr 3, s. 497–529.
  58. Wengerek E. [w:] J. Policzkiewicz, W. Siedlecki, E. Wengerek (red.), Postępowanie nieprocesowe, Panstwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1973.
  59. Wolter A. [w:] A. Wolter, J. Ignatowicz, A. Stefaniuk (red.), Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Wydawnictwa Prawnicze PWN, Warszawa 1996.
  60. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 13 lipca 2001 r., I SA/Gd 980/00, LEX, nr 53892.
  61. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1976 r., IV PRN 8/76, LEX, nr 7828.
  62. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1999 r., II UKN 131/99, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 2001, nr 3, poz. 77.
  63. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1964 r., I PR 143/64, „Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna” 1965, nr 6, poz. 97.
  64. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 maja 1965 r., I CR 81/65, LEX, nr 5795.
  65. Zieliński A., Postępowanie cywilne. Kompendium, C.H. Beck, Warszawa 1996.
  66. Zieliński Z., Zdolność do dokonywania czynności procesowych przez osobę poddaną opiece, „Palestra” 1982, nr 6–7, s. 15–25.
  67. Zielonacki A. [w:] H. Dolecki, T. Sokołowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2010.
  68. Żyznowski T. [w:] K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 506–10888. T. 2, Warszawa 2006.