Prześlij tekst
Nr 4 (110) (1991)
Artykuły

Spór o weto legislatywy w USA

[Dispute over legislative veto in the USA]

  • Ryszard M. Małajny

Opublikowane 1991-04-30

Słowa kluczowe

  • weto,
  • systemy prawne państw obcych,
  • władza ustawodawcza,
  • Stany Zjednoczone Ameryki,
  • spory,
  • veto,
  • legal systems of foreign states,
  • legislative authority,
  • United States of America (USA),
  • disputes
    • ...Więcej
    Less
Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Jak cytować

Spór o weto legislatywy w USA: [Dispute over legislative veto in the USA]. (1991). Studia Prawnicze The Legal Studies, 4 (110), 33-71. https://doi.org/10.37232/sp.1991.4.2

Abstrakt

Zgodnie z amerykańską wersją zasady podziału władzy Konstytucja ustanawia trzy równorzędne organy najwyższe. Spośród nich Kongres uchwala ustawy, Prezydent je realizuje, a Sąd Najwyższy sprawuje kontrolę kon­stytucyjności prawa. Kontrola ta polega min. na dokonywaniu ostatecznej oceny, czy stosowne działania egzekutywy włącznie z wydawanymi przez nią aktami niższej rangi — nie pozostają z tymi ustawami w sprzeczności. Na straży reguły rozdziału władzy państwowej stoi równocześnie system hamul­ców, który m.in. wyposaża Prezydenta w prawo weta ustawodawczego. W myśl art. I § 7(2) konstytucji „każdy projekt ustawy uchwalony przez Izbę Reprezentantów i Senat, zanim stanie się ustawą, winien zostać przedłożony Prezydentowi". Niezależnie od tego „każde zarządzenie, rezolucja lub uchwała wymagająca zgodnego stanowiska Senatu i Izby Reprezentantów (wyjąwszy sprawę odroczenia obrad) powinno zostać przedstawione Prezydentowi Stanów Zjednoczonych i uzyskuje moc prawną, dopiero gdy zostanie przez niego zatwierdzone. W razie niezatwierdzenia wymaga ono ponownego uchwalenia większością 2/3 członków Senatu i Izby Reprezentantów, zgodnie z zasadami postępowania i ograniczeniami dotyczącymi projektów ustaw" art. I § 7(3). Formuła konstytucyjna jest tu więc jasna i klarowna — każdy akt uchwalony przez obie izby Kongresu (poza kwestią odroczenia obrad) podlega prezyden­ckiej akceptacji, a co a tym idzie, wetu ustawodawczemu. Wymóg zatwier­dzenia nie powinien wobec tego dotyczyć tylko rezolucji zwykłych, tj. pod­jętych przez jedną izbę, a tymczasem weto legislatywy wyrażane jest także w drodze uchwał zbieżnych.

Z szeregu wątpliwości konstytucyjnych towarzyszących tej instytucji na plan pierwszy wybijają się trzy. Po pierwsze, czy nie narusza ona prezyden­ckiego prawa weta? Po drugie, czy nie podważa ona reguły podziału władzy, która wyklucza udział parlamentu w wykonywaniu ustaw? I po trzecie, czy jest rzeczą słuszną, by ten ostatni scedował swą funkcję prawodawczą na korzyść swych komisji, przyznając im prawo weta legislatywy? Zanim wszakże spróbu­jemy się do nich ustosunkować, przybliżając w ten sposób polskiemu czytel­nikowi dyskusję toczoną na ten temat przez konstytucjonalistów amerykańs­kich przez bez mała 50 lat, wpierw kilka słów odnośnie do rodowodu tej instytucji w tym kraju.

Bibliografia

  1. Abourezk J., The Congressional Veto.A contemporary response to executive encroachment legislative prerogatives, „Indiana Law Journal” 1977, t. 52, nr 2.
  2. Bolton J., The Legislative Veto. Unseparating the Powers, American Enterprise Inst. for Public Policy Research, Washington, D.C. 1977.
  3. Bradshaw K., Pring D., Parliament and Congress, London 1972.
  4. Cooper J., Cooper A., The legislative veto and the Constitution, „George Washington Law Review” 1962, t. 30, nr 3.
  5. Cooper J., Postscript on the Congressional veto. Is there life after Chadha?, „Political Science Quarterly” 1983, t. 98, nr 3.
  6. Fisher L., A political context for legislatives vetoes, „Political Science Quarterly” 1978, t. 93, nr 2.
  7. Fisher L., Constitutional Conflicts between Congress and the President, Princeton University, Princeton, N.Y. 1985.
  8. Gebert S., Kongres Stanów Zjednoczonych Ameryki. Zarys monografii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1981.
  9. Ginnane R.W., The Control of Federal Administration by Congressional Resolutions and Committees, „Harvard Law Review” 1953, t. 66, nr 4.
  10. Gunther G., Schauer F. (red.), Cases and Materials on Constitutional Law. 1984 Supplement, NY Foundation Pr., Mineola, N.Y. 1984.
  11. Harris C.W., Resolving the Legislative Veto Issue. A Review of Proposals and Opinions, National Institute of Public Management, Washington, D.C. 1979.
  12. Harris J.P., Congressional Control of Administration, Brookings Institution, Garden City, N.Y. 1964.
  13. Henkin L., Foreign Affairs and the Constitution, Foundation, Mineola, N.Y. 1972.
  14. Javits K., Klein G.m Congressional oversight and the legislative veto. A Constitutional analysis, „New York University Law Review” 1977, t. 52, nr 3.
  15. Kański L., Veto Kongresu a Sąd Najwyższy USA, „PiP” 1984, nr 11.
  16. Martin D.A., The Legislative Veto and the Responsible Exercise of Congressional Power, „Virginia Law Review” 1982, t. 68, nr 2.
  17. Miller A.S., Knapp G.M., The Congressional Veto. Preserving the Constitutional Framework, „Indiana Law Journal” 1977, t. 52, nr 2.
  18. Millett J.D., Rogers L., The Legislative Veto and the Reorganization Act of 1939 [w:] J.C. MacLean (red.), President and Congress. The Conflict of Powers, Wilson, New York 1955.
  19. Pullo A., Prezydent a Kongres USA w świetle konstytucyjnych zasad podziału i równoważenia władz, Uniwersytet Gdański, Gdańsk 1986.
  20. Pyle C.H., Pious R.M. (red.), The President, Congress and the Constitution. Power and Legitimacy in American Politics, New York-London 1984.
  21. Rystad G., The Separation of Power and the Foreign Policy Process. The Provisions of the U.S. Constitution and Their Implementation [w:] J.L. Juatyński (red.), Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki w perspektywie nauk historycznych i prawnych, TNT, Toruń 1980.
  22. Schick A., Politics through Law. Congressional Limitations on Executive Discretion [w:] A. King (red.), Both Ends of the Avenue. The Presidency, the Executive Branch, and Congress in the 1980s, American Enterprise Institute for Public Policy Research, Washington, D.C. 1983.
  23. Schwartz B., Congressional Veto in the Conduct of Foreign Policy [w:] T. M. Franck (red.), The Tethered Presidency. Congressional Restraints on Executive Power, New York U.P., New York-London 1981.
  24. Schwartz B., The legislative veto and the Constitution - a reexamination, „George Washington Law Review” 1978, t. 46, nr 2.
  25. Severability of legislative veto provisions. A policy analysis, „Harvard Law Review” 1984, t. 97, nr 5.
  26. Shirley W.A., Resolving Challenges to Statutes Containing Unconstitutional Legislative Veto Provisions, „Columbia Law Review” 1985, t. 85, nr 8.
  27. Stewarl G.S., Constitutionality of the legislative veto, „Harvard Journal of Legislation” 1976, t. 13, nr 3.
  28. Strauss P., The Place of Agencies in Government. Separation of Powers and the Fourth Branch, „Columbia Law Review” 1984, t. 84, nr 3.
  29. The Supreme Court, 1982 Term, „Harvard Law Review” 1983, t. 97, nr 1.
  30. Watson L.H., Congress steps out. A look at congressional control of the executive, „California Law Review” 1975, t. 63, nr 4.
  31. West W., Cooper J., The Congressional veto and administrative rulemaking, „Political Science Quarterly” 1983, t. 98 nr 2.
  32. Wyrok Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych z 14 maja 1928 r., w sprawie Springer v. Government of the Philippine Islands, 277 U.S. 189 (1928).
  33. Wyrok Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych z 2 czerwca 1952 r., w sprawie Youngstown Sheet & Tube Co. v. Sawyer, 343 U.S. 579 (1952).
  34. Wyrok Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych z 27 marca 1944 r., w sprawie Yakus v. United States, 321 U.S. 414 (1944).
  35. Wyrok Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych z 30 stycznia 1939 r., w sprawie Currin v. Wallace, 306 U.S. 1 (1939).
  36. Wyrok Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych z 30 stycznia 1976 r., w sprawie Buckley v. Valeo, 424 U.S. 1 (1976).
  37. Zakrzewski W., Ustawa i delegacja ustawowa w Anglii, Kraków 1960.