Abstract
The author of this article takes an in-depth look at capital punishment in Poland under the summary execution procedure, using a selected example. For this purpose, he introduces a famous case (ref. IVK dor. 24/83), which was examined in a summary procedure by the Voivodship Court in Warsaw and as a result of which one of the perpetrators was finally sentenced to 25 years’ imprisonment and the other to the death penalty. Andrzej Rzepliński emphasises that the example under discussion was the most important trial on the death penalty in Poland at the time when the provisions of the 1969 Penal Code were in force. The article also discusses data relating to provincial courts that renounced the death penalty in the period of 1970 to 1998. The article then describes the crime committed by the two defendants and their profiles. In addition, it includes a profile of the victim and, most importantly, an in-depth analysis of the trial itself. It also contains an in-depth look at the punishment that was meted out to the perpetrators. The author describes at length the conduct and voting of the judges responsible for the verdict, the course of the unsuccessful proceedings to pardon one of the perpetrators, his 108-day stay on death row, and his execution. The study also includes a description of the social reception and media coverage of the case, which the author based on a survey of the newspapers and periodicals that appeared in the year of the execution. In conclusion, Rzepliński notes the insufficiently justified decision of the judges to hand down the sentence of imprisonment to one convict and of death to the other. He also draws attention to the fact that those dispensing justice are fallible, and that if they impose the death penalty, they have no opportunity to remedy the consequences of their error.
References
- Akta Ministerstwa Sprawiedliwości, sygn. S.II.537/61/83.
- Akta postępowania ułaskawieniowego w Radzie Państwa, sygn. PU-1111-94-83 w Archiwum Prezydenta RP.
- Akta Sądu Najwyższego, sygn. VKRN 68/83.
- Akta Sądu Wojewódzkiego w Warszawie, sygn. IVK dor. 24/83.
- Akta więzienne z AŚ Warszawa Mokotów, sygn. 642044.
- Ambroziewicz P., Marni to byliby sędziowie, „Prawo i Życie” z 9.04.1983, nr 15.
- Andrzejczak J., Spowiedź polskiego kata, „Intryga”, Warszawa 1996.
- Batawia S., Niepoprawność przestępców w świetle badań nad bliźniętami kryminalnymi, „Archiwum Kryminologiczne” 1939, t. 3, z. 1-2.
- Chłopecki J., Pod prąd opinii, „Prawo i Życie” z 26.03.1983, nr 13.
- Godera S., Śmierć w majestacie, „Express Wieczorny – Kulisy” z 23.04.1983, nr 79.
- Jachowicz J., Co zrobić z karą śmierci?, „Gazeta Wyborcza” z 28.06.1997, nr 149.
- Jankowski Z., Rewizja nadzwyczajna Ministra Sprawiedliwości. W sprawie zabójcy taksówkarza z Otwocka, rozmowa I. Czaplarskiej, „Trybuna Ludu” z 18 marca 1983, nr 65.
- Knap W., Kara śmierci w Polsce. Ani sznura, ani szczęścia, „Rzeczpospolita” z 3.04.2004, nr 80.
- Kowalski E., Jestem za karą śmierci, „Prawo i Życie” z 22.10.1983, nr 43.
- Kowalski W., Ostatnie egzekucje w gdańskim więzieniu w latach 1970-1987, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 2006, nr 52-53.
- Kubiak J.R., Krótka instrukcja zabijania. Sądy wydają wyroki śmierci, ktoś je musi wykonywać, „Polityka” z 2.06.1990, nr 22.
- Kulczycki M., Sąd na szpaltach gazet, „Gazeta Prawnicza” z 16.05.1983, nr 10.
- Mac J.S., Zabić taksówkarza, „Przegląd Tygodniowy” z 18.01.1983, nr 3.
- Mańk Z., Niezawisłość od emocji, „Gazeta Prawnicza” z 1.05.1983, nr 9.
- Mikke S., O karze śmierci w telewizji, „Gazeta Prawnicza” z 11.06.1983, nr 11.
- Nawrot J., Finał ostatniego kursu, „Prawo i Życie” z 19.03.1983, nr 12.
- Nawrot J., Ostatni kurs, „Prawo i Życie” z 12.03.1983, nr 11.
- Nawrot J., Ostatni kurs, „Prawo i Życie” z 19.03.1983, nr 12.
- Niewla Z., Umacnianie ładu, porządku i bezpieczeństwa publicznego, Fakty i komentarze, „Tygodnik aktywisty PZPR” 1983, nr 52.
- Nowogródzki H., Za czy przeciw karze śmierci?, „Życie Literackie” z 10.07.1983, nr 28.
- Ostatnie słowo oskarżonych w procesie otwockim, „Express Wieczorny – Kulisy” z 10.03.1983, nr 48.
- Paprzycki L., Czy kara śmierci jest koniecznością?, rozmawiał T.J. Żółciński, „Fakty” z 7.01.1984, nr 1.
- Passent D., Nie zabijaj!, „Polityka” z 31.07.1983, nr 31.
- PC ponawia propozycję zaostrzenia kar, PAP z 2.02.1998 r.
- Po 25 lat więzienia dla zabójców taksówkarza z Otwocka, „Życie Warszawy” z 11.03.1983, nr 59.
- Podemski S., Po wyroku – przed wyrokiem. 25 lat poza życiem, „Polityka” z 26.03.1983, nr 13.
- Podemski S., Polska droga do szubienicy?, „Gazeta Wyborcza” z 28.05.1998, nr 124.
- Prośba o ułaskawienie do Rady Państwa Waldemara Krakosa, NK 40/83.
- Rakowski M.F., Dzienniki polityczne 1981-1983, Iskry, Warszawa 2004.
- Rosengaten F., Demonstracje i niezawisłość sędziowska, „Prawo i Życie” z 9.04.1983, nr 15.
- Rosengaten F., Z Otwockiem w tle, „Prawo i Życie” z 4.06.1983, nr 23.
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 maja 1975 r. w sprawie utworzenia sądów wojewódzkich i sądów rejonowych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości, Dz.U. 1975 Nr 18, poz. 99.
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 maja 1989 r. w sprawie okresów przechowywania i warunków niszczenia akt spraw sądowych lub przekazywania ich archiwom państwowym, Dz.U. 1989 Nr 28, poz. 150.
- Rymuszko M., Wartość nadrzędna, „Prawo i Życie” z 16.04.1983, nr 16.
- Sąd Najwyższy Rzeczypospolitej Polskiej. Historia i współczesność, księga jubileuszowa 90-lecia Sądu Najwyższego 1917-2007, Sąd Najwyższy Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2007.
- Stanowska M., Strzembosz A., Sędziowie warszawscy w czasie próby 1981−1988, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2005.
- Świątecka K., Po wyroku – przed wyrokiem. Wbrew opinii, „Polityka” z 26.03.1983, nr 13.
- Tomaszewski A., Przemówienie sądowe przed SN w sprawie zabójstwa otwockiego taksówkarza, „Palestra” 1989, nr 1.
- „Trybuna Ludu” z 11.03.1983 r., nr 59
- Uchwała Rady Państwa, sygn. PU-1111-94-83.
- Ustawa z dnia10 maja 1985 r. o szczególnej odpowiedzialności karnej, Dz.U. 1985 Nr 23, poz. 101.
- W roli arbitra, rozmowa z A. Jankowskim, „Prawo i Życie” z 20.02.1984, nr 7.
- Wieszać, nie wieszać. Komentator, „Prawo i Życie” z 26.03.1983, nr 13.
- Wieszać, nie wieszać. Sonda Redakcji. Listy, „Prawo i Życie” z 23.04.1983, nr 17.
- Wyrok Sądu Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie 16 grudnia 1982 r., sygn. So 486/82.
- Wyrok Sądu Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie z 7 lutego 1983 r., sygn. So 44/83, akta sprawy są niedostępne dla badaczy.
- Wyrok Sądu Wojewódzkiego w Gdańsku z 27 marca 1970 r., sygn. IV K 7/70.
- Wyrok Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z 28 lutego 1982 r., sygn. IV K 233/81, IV K 315/82).
- Wyrok Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z 16 września 1981 r., sygn. II K 16/81.
- Wyrok Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z 20 kwietnia 1982 r., sygn. III K 6/81.
- Wyrok Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z 22 października 1982 r., sygn. III K 72/82.
- Wyrok Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z 31 stycznia 1983 r., sygn. III K 305/82.
- Wyrok Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z 13 maja 1985 r., sprawa Waldemara Kalinowskiego, sygn. IV K 77/85.
- Wyrok Sądu Wojewódzkiego w Warszawie z 16 kwietnia 1985 r., sygn. IV K 53/85.
- Wyrok Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu z 7 stycznia 1972 r., sygn. IV K 176/71.
- Wyrok SN z 10 czerwca 1983 r., sygn. III KR 44/83.
- Wyrok SN z 12 stycznia 1977 r., sygn. II KR 288/76.
- Wyrok SN z 13 lutego 1973 r., sygn. 579/72.
- Wyrok SN z 13 lutego 1973 r., sygn. V KRN 530/72.
- Wyrok SN z 15 grudnia 1985 r., sygn. I KR 362/85.
- Wyrok SN z 15 września 1983 r., IV KR 226/72.
- Wyrok SN z 16 grudnia 1976 r., sygn. II KR 334/76.
- Wyrok SN z 16 marca 1971 r. w sprawie I KR 274/70.
- Wyrok SN z 21 listopada 1983 r., sprawa II KR 282/82.
- Wyrok SN z 24 lutego 1987 r., sygn. III KR 18/87.
- Wyrok SN z 29 maja 1987 r., sygn. III KR 152/87.
- Wyrok SN z 5 lipca 1972 r., sygn. II KR 101/71.
- Wyrok SN z 8 czerwca 1970 r., sygn. III KR 93/70.
- Wyrok SN z 8 listopada 1976 r., sygn. II KR 261/76.
- Za czy przeciw karze śmierci? Dyskusja redakcyjna, „Życie Literackie” z 17.07.1983, nr 29.
