Make a Submission
Vol. 39 (2019)
General Articles

Legal Obligations of Poland Regarding the Restitution of Private Property Taken during World War II and by the Communist Regime in Light of the Jurisprudence of the European Court of Human Rights

PDF
  • Aleksandra Mężykowska
Aleksandra Mężykowska
Institute of Law Studies of the Polish Academy of Sciences

Published 2021-07-19

Keywords

  • communism,
  • European Court of Human Rights,
  • European Convention on Human Rights,
  • natio­nali­zation,
  • restitution of private property
Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

How to Cite

Legal Obligations of Poland Regarding the Restitution of Private Property Taken during World War II and by the Communist Regime in Light of the Jurisprudence of the European Court of Human Rights. (2021). Polish Yearbook of International Law, 39, 111-134. https://doi.org/10.24425/pyil.2020.134478

Abstract

The Polish Government’s proposal, submitted in autumn 2017, for a comprehensive reprivatisation bill revived the international discussion on the scope of Polish authorities’ obligations to return property taken during World War II and subsequently by the communist regime. However, many inaccurate and incorrect statements are cited in the discussions, e.g. the argument that the duty of the Polish authorities to carry out restitution is embedded in the European Convention on Human Rights and its Protocol No. 1. This article challenges that claim and analyses the jurisprudence of the Convention’s judicial oversight bodies in
cases raising issues of restitution of property taken over in Poland before the accession to both of the above-mentioned international agreements. In the article I argue that there is no legal basis for claiming that there exists a legal obligation upon the Polish State stemming directly from international law – in particular human rights law – to return the property and that the only possibly successful legal claims in this regard are those that can already be derived from the provisions of the Polish law applicable to these kinds of cases. In its latest rulings, issued in 2017–2019, the European Court of Human Rights determined the scope of responsibility incumbent on Polish authorities in this respect.

PDF

References

  1. Barcz J., Opinia prawna w sprawie relacji między układami indemnizacyjnymi zawartymi przez Polskę z dwunastoma państwami zachodnimi a dekretem z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów międzynarodowoprawnych [Legal opinion on the relationship between the lump-sum agreements concluded by Poland with twelve western states and the decree of 26 October 1945 on the ownership and use of land within the Capital of City Warsaw, with particular emphasis on international law aspects], https://bit.ly/3iaErd7 [accessed: 30 june 2020].
  2. Bieniek G., Mienie zabużańskie [Property beyond the Bug River], in: G. Bieniek, S. Rudnicki (eds.), Nieruchomości. Problematyka prawna, Wolters Kluwer, Warszawa: 2006.
  3. Borecki P., Reprywatyzacja nieruchomości na rzecz gmin wyznaniowych żydowskich [Reprivatisation of real estate for the benefit of Jewish religious communities], 9 Państwo i Prawo (2011).
  4. Bosek L., Krolikowska K., Constitutional Dimensions of the Judicial Restitution of Wrongfully Ex-propriated Property in Poland, 41(3) Loyola of Los Angeles. International and Comparative Law Review 369 (2018).
  5. Brems E., Transitional Justice in the Case Law of the European Court of Human Rights, 5(2) International Journal of Transitional Justice 282 (2001).
  6. Convention for the protection of Human rights and fundamental freedoms, Dz.U. 1993, no. 61, item 284.
  7. Convention for the protection of Human rights and fundamental freedoms, Dz.U. 1995, no. 36, item 175.
  8. Country reports on Human rights practices for 2011 and 2012 (Poland), https://2009-2017.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/humanrightsreport/index.htm#wrapper [accessed: 30.06.2020].
  9. Crowder R., Restitution in the Czech Republic: Problems and Prague-nosis, 5(1) Indiana International and Comparative Law Review 237 (1994).
  10. Czepek J., Zobowiązania pozytywne państwa w sferze praw człowieka pierwszej generacji na tle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka [Positive obligations of the state in the sphere of first-generation human rights against the background of the European Convention on Human rights], Wydawnictwo UWM, Olsztyn: 2014.
  11. Damsa L., The Transformation of Property Regimes and Transitional Jus-tice in Central Eastern Europe. In Search of a Theory, Springer, Heidelberg: 2016.
  12. Dekret o majątkach opuszczonych i poniemieckich [Decree on derelict and former German properties], Dz.U. 1946, no. 13, item 87.
  13. Dekret o majątkach opuszczonych i porzuconych [Decree on derelict and abandoned property], Dz.U. 1945, no. 9, item 45.
  14. Dekret o mocy obowiązującej orzeczeń sądowych wydanych w okresie okupacji niemieckiej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej [Decree on the validity of judicial decisions made during the German occupation in the territory of the Republic of Poland], Dz.U. 1945, no. 25, item 151.
  15. Dekret o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy [Decree on the ownership and use of land within the Capital of City Warsaw], Dz.U. 1945, no. 50, item 279.
  16. Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej [Decree of 6 September 1944 of the Polish Committee of National Liberation on the introduction of the agrarian reform], Dz.U. 1944, no. 4, item 17.
  17. Deutsch U., Expropriation without Compensation: The European Court of Human Rights Sanctions German Legislation Expropriating the Heirs of “New Farmers”, 6(10) German Law Journal 1367 (2005).
  18. Djajic S., The Right to Property and the Vasilescu v. Romania Case, 27 Syracuse Journal of International Law and Commerce 363 (2000).
  19. Dudek W., Regulowanie odszkodowań wynikających z roszczeń na tle ustawodawstwa nacjonalizacyjnego (zagadnienia prawno-międzynarodowe) [Regulation of damages arising from claims based on nationalization legislation (international legal issues)], 6 Państwo i Prawo 971 (1968).
  20. ECHR (GC) judgement of 28 September 2004 in the case Kopecký v. Słowacja (app. no. 44912/98).
  21. ECHR (GC) judgement of 8 March 2006 in the case Blečić v. Croatia (app. no. 59532/00).
  22. ECHR final resolution CM/ResDH(2009)89, Execution of the judgments of the European Court of Human Rights Broniowski against Poland, adopted on 30 September 2009, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-95484%22]} [accessed: 12.07.2021].
  23. ECHR judgement of 10 July 2002 in the case Gratzinger and Gratzingerova v. Czech Republic (app. no. 39794/98).
  24. ECHR judgement of 11 January 2007 in the case Anheuser-Busch Inc. v. Portugal (app. no. 73049/01).
  25. ECHR judgement of 12 December 2019 in the case Stanisław Jan Piotrowski v. Poland (app. no. 56553/15).
  26. ECHR judgement of 13 December 2005 Bergauer and 89 Others v. Czech Republik (app. no. 17120/04).
  27. ECHR judgement of 13 July 2010 in the case Czajkowska and Others v. Poland (app. no. 16651/05).
  28. ECHR judgement of 15 december 2015 in the case Zdzisław Woźny v. Poland (app. no. 70720/11).
  29. ECHR judgement of 15 December 2015 Jolanta and Bogusław Mach v. Poland (app. no. 68750/11).
  30. ECHR judgement of 16 January 2018 in the case Adam Stefan Zamoyski v. Poland and 23 others (app. no. 19912/13).
  31. ECHR judgement of 17 november 2005 in the case Ballerstedt and Others v. Germany (app. no. 54998/00).
  32. ECHR judgement of 18 September 2012 in the case Pikielny and Others v. Poland (app. no. 3524/05).
  33. ECHR judgement of 19 December 2002 in the case Broniowski v. Poland (app. no. 31443/96).
  34. ECHR judgement of 2 December 2008 in the case Slavov and Others v. Bułgaria (app. no. 20612/02, 42563/02, 42596/02, 16059/03, 32427/03).
  35. ECHR judgement of 2 March 2005 in the case Von Maltzan and Others v. Germa-ny (app. nos. 71916/01, 71917/01 and 10260/02).
  36. ECHR judgement of 2 October 2003 in the case Sovtransavto Holding v. Ukraine (app. no. 48553/99).
  37. ECHR judgement of 20 July 2006 in the case Vajagić v. Croatia (app. no. 30431/03).
  38. ECHR judgement of 20 November 1995 Pressos Compania Naviera S.A. and Others v. Belgium (app. no.17849/91).
  39. ECHR judgement of 22 April 2008 in the case Bennich-Zalewski v. Poland (app. no. 59857/00).
  40. ECHR judgement of 22 August 2006 in the case Beshiri and Others v. Albania (app. no. 7352/03).
  41. ECHR judgement of 22 June 2004 Broniowski v. Poland (app. no. 31443/96).
  42. ECHR judgement of 23 October 2006 in the case Weber v. Germany (app. no. 55878/00).
  43. ECHR judgement of 24 June 2008 in the case Bata v. Czech Republic (app. no. 43775/05).
  44. ECHR judgement of 26 June 2018 in the case Izabela Julia Emilia Chłapowska-Trzeciak v. Poland (app. no. 20177/13).
  45. ECHR judgement of 29 November 1991 in the case Pine Valley Developments and Others v. Ireland (app. no. 12742/87).
  46. ECHR judgement of 29 September 2009 in the case Tarnowski and Others v. Poland (no. 1) (app. no. 33915/03).
  47. ECHR judgement of 29 September 2009 in the case Tarnowski and Others v. Poland (no. 2) (app. no. 43934/07).
  48. ECHR judgement of 3 October 2017 in the case Lubelska Fabryka Maszyn i Narzędzi Rolniczych “Plon” v. Poland and 2 other applications (app. nos. 1680/08, 3117/08 and 46309/13).
  49. ECHR judgement of 3 October 2017 in the case Marie Izabella Zamoyski-Brisson and 3 cases v. Poland (app. no. 19875/13, 19906/13, 19921/13 and 19935/13).
  50. ECHR judgement of 30 June 2005 in the case Jahn and Others v. Germany (app. no. 46720/99, 72203/01 and 72552/01).
  51. ECHR judgement of 4 March 2003 in the case Jantner v. Slovakia (app. no. 39050/97).
  52. ECHR judgement of 8 November 2011 in the case Romer and Dmowska-Baculewska v. Poland (app. no. 72166/01).
  53. EComHR decision of 10 July 1975 in the case X. v. Germany (app. no. 6742/74).
  54. EComHR decision of 16 July 1976 in the case A.,B.,C.,D.,E.,F.,G and I. v. Germany (app. no. 5573/72 and 5670/72).
  55. EComHR decision of 17 January 1997 in the case Kitel v. Poland (app. no. 28561/95).
  56. EComHR decision of 17 January 1997 in the case Pełka and Others v. Poland (app. no. 33230/96).
  57. EComHR decision of 4 March 1996 in the case Weidlich, Fullbrecht, Hasenkamp, Golf, Klausser and Mayer v. Germany (app. nos. 19048/91, 19049/91, 19342/92, 19549/92 and 18890/91).
  58. EComHR decision of 4 October 1977 in the case X., Y., Z v. Germany (app. nos.7655/76, 7656/76,7657/76).
  59. EComHR decision of 6 April 1995 in the case Solidarność Trade Union at Fresco Plant and at Zgoda Cooperative v. Poland (app. no. 25481/94).
  60. EComHR decision of 7 January 1997 in the case I.G. v. Germany and Poland (app. no. 31440/96).
  61. EComHR decision of 9 December 1999 in the case Szyszkiewicz v. Poland (app. no. 33576/96).
  62. EComHR decision of 9 March 1962 in the case A. and Others v. Germany (app. no.899/60).
  63. EComHR judgement of 7 july 2009 in the case Sokołowski v. Poland (app. no. 39590/04).
  64. Filipek P., Sprawa mienia zabużańskiego przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka. Raport [The case of property beyond the Bug River before the European Court of Human Rights. Rreport], 1 Problemy Współczesnego prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego 162 (2003).
  65. Garlicki L., Broniowski and after: On the Dual Nature of the “Pilot Judgments”, [in:] S. Breitenmoser, M. Sassoli, B.W. Pfeifer (eds.), Human Rights, Democratie and the Rule of Law. Liber Amicorum Luzius Wildhaber, Nomos, Kehl: 2007.
  66. Garlicki L., L’application de l’article 1er du Protocol No. 1 de la Convention Européene des Droits de l’Homme dans l’Europe Central et Oriental. Problems de transition, [in:] H. Vandenberghe et al. (eds.), Propriété et droits de l’homme. Property and Human Rights, Die Keure, Brugge: 2006.
  67. Garlicki L., Transformacja ustrojowa a ochrona prawa własności (Aktualne tendencje w orzecznictwie ETPCz) [Political transformation and protection of property rights (Current tendencies in the jurispru-dence of the ECtHr)], [in:] J. Góral (ed.), Ratio est anima legis. Księga jubileuszowa ku czci Profesora Janusza Trzcińskiego, NSA, Warszawa: 2007.
  68. Kamiński I.C., Historical Situations in the Jurisprudence of the European Court of Human Rights in Strasbourg, 30 Polish Yearbook of International Law 9 (2010).
  69. Krzyżanowska-Mierzewska M., Problem wywłaszczonej własności w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i jego odniesienie do niemieckich roszczeń majątkowych wobec Polski [The problem of expropriated property in the jurisprudence of the European Court of Human rights and its reference to German property claims against Poland], [in:] W.M. Góralski (ed.), Transfer - obywatelstwo - majątek. Trudne problemy stosunków polsko-niemieckich. Studia i dokumenty, PISM, Warszawa: 2005.
  70. Lachs M., Nacjonalizacja i rozwój międzynarodowych stosunków gospodarczych [Nationalization and development of international economic relations], 10 Państwo i Prawo 513 (1958).
  71. Lebeck C., Rights in Transitions: The European Court of Human Rights’ Judgment in Jahn and Others v. Germany, 17(2) King’s Law Journal 359 (2006).
  72. Łętowska E., Orzecznictwo sądowe jako instrument reprywatyzacji zdekoncentrowanej [Jurisprudence as an instrument of fragmented reprivatization], [in:] M. Pilich (ed.), Studia i Analizy Sądu Najwyższego. Materiały Naukowe. Reprywatyzacja w orzecznictwie sądów, vol. 3, Sąd Najwyższy, Warszawa: 2016.
  73. M. Karadjova, Property Restitution in Eastern Europe: Domestic and International Human Rights Law Responses, 29(3) Review of Central and East European Law 325 (2004).
  74. Macklem P., Rybna 9, Praha 1: Restitution and Memory in International Human Rights Law, 16 European Journal of International Law 1 (2005).
  75. Mężykowska A., Prawo międzynarodowe nie może stanowić wyłącznej podstawy do wywodzenia roszczeń restytucyjnych w braku właściwych przepisów krajowych – postanowienia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach Jolanta i Bogusław Mach przeciwko Polsce (skarga nr 68750/11) oraz Zdzisław Woźny przeciwko Polsce (skarga nr 70720/11) [International law cannot constitute the sole basis for restitution claims in the absence of relevant national provisions – decisions of the European Court of Human Rights in the cases Jolanta and Bogusław Mach v. Poland (no. 68750/11) and Zdzisław Woźny v. Poland (no. 70720/11)], 6 Europejski Przegląd Sądowy 44 (2016).
  76. Mężykowska A., Problematyka jurysdykcji czasowej i przedmiotowej ETPCz – glosa do decyzji z 24.06.2008 r. w sprawie Borenstein i inni v. Polska oraz decyzji z 23.06.2009 r. w sprawie Weitz v. Polska [Issues related to the temporal and subject jurisdiction of the ECtHr – a commentary to the decision of 24.06.2008 in the case of Borenstein and Others v. Poland and the decision of 23.06.2009 in the case of Weitz v. Poland], 11 Europejski Przegląd Sądowy 45 (2010).
  77. Mężykowska A., Procesy reprywatyzacyjne w państwach Europy Środkowo-Wschodniej a ochrona prawa własności w systemie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka [Reprivatisation procedures in the countries of Central and Eastern Europe and protection of pro-perty in the system of the European Convention for Human rights], Wydawnictwo UG, Gdańsk: 2019.
  78. Młynarska-Sobaczewska A., Odpowiedzialność Państwa Polskiego za mienie zabużańskie [The responsibility of the Polish state for the property beyond the Bug River], 2 Państwo i Prawo 57 (2010).
  79. Mowbray A.R., The Development of Positive Obligations under the European Convention on Human Rights by the European Court of Human Rights, Hart Publishing, Portland: 2004.
  80. Nowicki M.A., Wprowadzenie do interpretacji EKPCz [Introduction to the interpretation of the ECHR], 1 Europejski Przegląd Sądowy 4 (2010).
  81. Pessel R., Rekompensowanie skutków naruszeń prawa własności wynikających z aktów nacjonalizacyjnych [Compensating the effects of infringements of property rights resulting from nationalization acts], Wolters Kluwer, Warszawa: 2003.
  82. Pilich M., Międzynarodowe umowy indemnizacyjne w praktyce sądów [Lump-sum agreements in judicial practice], [in:] M. Pilich (ed.), Studia i analizy Sądu Najwyższego. Materiały naukowe. Reprywatyzacja w orzecznictwie sądów, vol. 3, Sąd Najwyższy, Warszawa: 2016.
  83. Projekt ustawy o zrekompensowaniu niektórych krzywd wyrządzonych osobom fizycznym wskutek przejęcia nieruchomości lub zabytków ruchomych przez władze komunistyczne po 1944 r. [The draft of the act on the compensation for certain harm caused to natural persons as a result of the takeover of real estate or movable monuments by the communist authorities after 1944], https://bip.kprm.gov.pl/kpr/form/r29335531,projekt-ustawy-o-zrekompensowaniu-niektorych-krzywd-wyrzad-zonych-osobom-fizyczny.html [accessed 30.06.2020].
  84. Sołtysiński S., Nowicka A., Skutki nacjonalizacji może zrekompensować tylko polski parlament [The effects of nationalization can only be compensated by the polish parliament], Rzeczpospolita of 22.02.2007.
  85. The vienna Convention on the law of treaties (signed 23 May 1969, entered into force 27 january 1980), 1155 The United Nations Treaty Series 331 (1980).
  86. Trindade C., International Law for Humankind: Towards a NewJus Gentium, Brill, Leiden-Boston: 2010.
  87. Ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania [Act on the Guarantees of the freedom of Conscience and Creed], Dz.U. 2017, item 1153 (consolidated text).
  88. Ustawa o majątkach opuszczonych i porzuconych [Law on derelict and abandoned property], Dz.U. 1945, no. 17, item 97.
  89. Ustawa o planie odbudowy gospodarczej [Act on the economic reconstruction plan], Dz.U. 1947, no. 53, item 285.
  90. Ustawa o przejęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej [Act 1946 on taking over the state’s basic branches of national economy], Dz.U. 1946, no. 3, item 17.
  91. Ustawa o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami rzeczypospolitej polskiej [Law on exercising the right to compensation for immovable property left outside the borders of the Republic of Poland], Dz.U. 2005, no. 169, item 1418.
  92. Ustawa o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w rzeczpospolitej polskiej [Act on the relations between the state and the Jewish religious Communities in the Republic of Poland], Dz.U. 2014, item 1798 (consolidated text).
  93. Ustawa o stosunku państwa do Kościoła Ewangelicko-augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej [Act on the relations between the state and the Evangelical-augsburg Church in the Republic of Poland], Dz.U. 2015, item 43 (consolidated text).
  94. Ustawa o stosunku państwa do kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej [Act on the relations between the state and the Catholic Church in the Republic of Poland], Dz.U. 2018, item 380 and 1169 (consolidated text).
  95. Ustawa o stosunku państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego [Act on the relations between the state and the Polish Autocephalous Orthodox Church], Dz.U. 2014, item 1726 (consolidated text).
  96. Ustawa o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju [Act on preserving the national character of the country’s strategic natural resources], Dz.U. 2001, no. 97, item 1051.
  97. Xenos D., The Positive Obligations of the State under the European Convention of Human Rights, Routledge, New York: 2012.
  98. Zdziennicki B., Reprywatyzacja w świetle zasad prawa [Reprivatization in the light of the principles of law], 3 Studia Prawnicze 5 (2015), https://doi.org/10.37232/sp.2015.3.1.
  99. https://www.gov.pl/web/mswia/rekompen-sata-2020 [accessed: 30.06.2020].

Similar Articles

You may also start an advanced similarity search for this article.