Abstract
The article represents an attempt to look at the current state of Polish penal policy from the perspective of the last several decades. The author describes changes in the Penal Code since the 1970s that resulted in impunity connected with numerous conditional dismissals of proceedings under Article 26 of the Penal Code and at the same time increased repression characterised by the application of severe accumulated penalties and abuse of the institution of pre-trial detention and overcrowding of penitentiaries. Emil Pływaczewski then focusses on the attempts to reform and design the penal system in the 1980s. The author stresses the importance of the introduction of martial law in Poland and the Act on Special Criminal Responsibility of 10 May 1985, which tightened the previous penal legislation. The article also discusses other groundbreaking political events in Poland that led to obstruction of attempts to maintain the existing penal policy, such as the elections for the Sejm and Senate in 1989, the new codification of the Penal Code in 1997, and the Resolution on amendments to the Penal Code of 10 February 2003. In conclusion, the author emphasises that the effects of the previous penal system advocating a particular approach will be visible in Polish penal policy for a long time to come. According to him, the necessary changes require, first of all, a change in the mentality of the entities applying and creating the law and a change in the philosophy of penal policy.
References
- Aebi M., Stadnic N., Imprisonment rates in Europe, „Criminology in Europe” 2007, t. 6, nr 2.
- Andrejew I., Koszty nie do uzasadnienia, „Prawo i Życie” 1987, nr 16.
- Andrejew I., Reforma prawa karnego, „Państwo i Prawo” 1981, z. 7.
- Bafia J., Przemówienie wprowadzające, „Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego” 1978, nr 9.
- Bafia J., Racjonalnie i bez emocji, „Gazeta Prawnicza” 1984, nr 5.
- Bafia J., Zmiany w prawie karnym. Ustawa z 17 czerwca 1988 r. Przepisy i komentarz, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1989.
- Baniak S., Materialne ujęcie przestępstwa w teorii i praktyce prokuratorskiej na tle stosowania art. 26 i 27 k.k., „Nowe Prawo” 1983, nr 4.
- Batawia S., Sankcje wobec recydywistów w projekcie kodeksu karnego a problematyka kryminologiczna recydywy, „Państwo i Prawo” 1968, z. 8-9.
- Bieńkowska E., Skupiński J., Ustawy karne z 10 maja 1985 r. w praktyce, „Państwo i Prawo” 1988, z. 2.
- Buchały K., Polityka karna w latach 1970–1975 na tle ogólnych zasad wymiaru kary, „Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego” 1978, nr 9.
- Czapska J., Waltoś S., O polskim populizmie penalnym, w związku z książką J. Pratta Penal Populism, uwag kilka [w:] K. Krajewski (red.), Nauki penalne wobec problemów współczesnej przestępczości: księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Andrzeja Gaberle, Wolters Kluwer Polska, Warszawa-Kraków 2007.
- Grześkowiak A., Prawo karne stanu wojennego, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2003.
- Gubiński A., Główne ogniwa reformy prawa karnego: ograniczenie punitywności i zadośćuczynienie pokrzywdzonemu, „Państwo i Prawo” 1981, z. 7.
- Hołyst B., Psychologia kryminalistyczna, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2006.
- Jankowski Z., Michalski J., Ustawa z dnia 10 maja 1985 r. o szczególnej odpowiedzialności karnej. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1985.
- Jasiński J., Punitywność systemów karnych – kontynuacje, „Państwo i Prawo” 1984, z. 6.
- Kaniewska A. (red.), Czy trzeba zmieniać kodeks karny? Materiały z konferencji naukowej „Nowelizacja Kodeksu karnego”, Warszawa, 10 lutego 2003 r., Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2003.
- Karczmarek T., W sprawie nadmiernej represyjności polityki karnej, „Nowe Prawo” 1981, nr 5.
- Keller K., Kopczuk J. (red.), Oddział penitencjarny. Nowa struktura organizacyjna jednostek penitencjarnych, Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej, Białystok 2007.
- Kilijanek K., Ścieżki zdrowia, „Prawo i Życie” 1990, nr 6.
- Kilijanek K., Spalona więzienna ziemia, „Prawo i Życie” 1989, nr 50.
- Kodeks postępowania karnego. Wariant II. Wstępny społeczny projekt nowelizacji ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 roku, Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych, Kraków 1981.
- Kołakowska H., Nieletni recydywiści (wyniki badań 500 nieletnich recydywistów), „Archiwum Kryminologii” 1960, t. I, s. 55-112, https://doi.org/10.7420/AK1960B.
- Komisja do Spraw Reformy Prawa Karnego. Zespół Prawa Karnego Materialnego i Wojskowego, Projekt kodeksu karnego, redakcja z dnia 5 marca 1990 r., Warszawa 1990.
- Krajewski K., Crime and criminal justice in Poland, „European Journal of Criminology” 2004, t. 1(3).
- Kruk M., Wójcik D., Postępowanie mediacyjne w sprawach karnych. Wyniki badań empirycznych, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2004.
- Marek A., Model polityki karnej na tle projektowanych zmian ustawodawczych, „Państwo i Prawo” 1982, z. 5–6.
- Marek A., O reformie prawa karnego i polityce karnej raz jeszcze, „Gazeta Prawnicza” 1984, nr 8.
- Marek A., Od kary do profilaktyki, „Gazeta Prawnicza” 1983, nr 23.
- Marek A., Reforma prawa karnego – uwagi i postulaty, „Nowe Prawo” 1981, nr 7–8.
- Melezini M., Punitywność wymiaru sprawiedliwości karnej w Polsce w XX wieku, „Temida 2”, Białystok 2003.
- Ostrihanska Z., Wielokrotni recydywiści o wczesnym i późnym początku karalności, „Archiwum Kryminologii” 1969, t. IV, s. 59-104, https://doi.org/10.7420/AK1969C.
- Passenta D., Pisk złoczyńców, „Polityka” 1987, nr 36.
- Pikulski S., Szczechowicz K., Zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie w świetle praw i wolności obywatelskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2004.
- Płatek M., Granice racjonalnej polityki karnej i penitencjarnej, „Państwo i Prawo” 2006, z. 9.
- Pływaczewski E., Gdzie się ostrzy miecz Temidy, „Gazeta Prawnicza” 1988, nr 9.
- Pływaczewski E., Główne problemy przestępczości w Polsce [w:] E. Pływaczewski (red.), Aktualne problemy prawa karnego i kryminologii (Current Problems of the Penal Law and Criminology; Aktuelle Probleme des Strafrechts und der Kriminologie), „Temida 2”, Białystok 1998.
- Pływaczewski E., O grzywnie bez mitów, „Gazeta Prawnicza” 1987, nr 4.
- Pływaczewski E., Szczygieł G.B., Rola pomocy postpenitencjarnej w zapobieganiu przestępczości powrotnej [w:] T. Dukiet-Nagórska (red.), Zagadnienia współczesnej polityki kryminalnej, Wydawnictwo „Sto”, Bielsko-Biała 2006.
- Pływaczewski E., Szczygieł G.B., Zachowania korupcyjne osadzonych (wstępne wyniki badań), „Archiwum Kryminologii” 2005-2006, t. XXVIII, s. 299-311, https://doi.org/10.7420/AK2005-2006T.
- Podemski S., Sędziowie i kary, „Polityka” 1987, nr 7.
- Ratajczak A., Przekonać nieprzekonanych, „Gazeta Prawnicza” 1988, nr 5.
- Ratajczak A., Uwagi o ustawie o szczególnej odpowiedzialności karnej z 10.V.1985 r., „Państwo i Prawo” 1987, z. 8.
- Realizacja w praktyce kodyfikacji karnych z 1969 r., „Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego” 1978, nr 9.
- Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r., Dz.U. 1932 Nr 60, poz. 571 z późn. zm.
- Rzeplińska I., Polityka karna wobec recydywistów w latach 1970-1980 [w:] J. Skupiński (red.), Polityka karna w Polsce, t. I: 1970-1980, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1989.
- Siemaszko A., Gruszczyńska B., Marczewski M., Atlas przestępczości w Polsce, wyd. 3, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.
- Skorupka J., Konstytucyjny i konwencyjny standard tymczasowego aresztowania, „Państwo i Prawo” 2007, z. 7.
- Szczygieł G.B., Społeczna readaptacja skazanych w polskim systemie penitencjarnym, „Temida 2”, Białystok 2002.
- Szerer M., Następstwa finansowe skazania, „Państwo i Prawo” 1980, z. 12.
- Szymanowska A., Więzienie i co dalej, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2003.
- Szymanowski T., Zadania polityki karnej na tle występujących trudności, „Państwo i Prawo” 2007, z. 7.
- Tyszkiewicz L., Dwie próby ograniczenia impasu w polityce karnej, „Państwo i Prawo” 2007, z. 7.
- Uchwała Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 r. w sprawie wprowadzenia stanu wojennego ze względu na bezpieczeństwo państwa, Dz.U. 1981 Nr 29, poz. 155.
- Ustawa z dnia 10 maja 1985 r. o szczególnej odpowiedzialności karnej, Dz.U. 1985 Nr 23, poz. 101.
- Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny, Dz.U. 1969 Nr 13, poz. 94 z późn. zm.
- Ustawa z dnia 23 lutego 1990 r. o zmianie Kodeksu karnego i niektórych innych ustaw, Dz.U. 1990 Nr 14, poz. 84.
- Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2005.
- Warylewski J., Aktualna polityka karna wobec statystycznego obrazu przestępczości i badań opinii publicznej, „Edukacja Prawnicza” 2007, nr 3.
- Wielińska E., Amnestyjne piwo, „Prawo i Życie” 1989, nr 47.
- Wójcik D., Poglądy sędziów na temat mediacji w sprawach karnych [w:] K. Krajewski (red.), Nauki penalne wobec problemów współczesnej przestępczości: księga jubileuszowa z okazji 70. rocznicy urodzin Profesora Andrzeja Gaberle, Wolters Kluwer Polska, Warszawa-Kraków 2007.
- Zagórski J., Wykonywanie tymczasowych aresztowań w Polsce, „Państwo i Prawo” 2007, z. 10.