Abstract
The purpose of the text is to present the difference between the practical work of the family court in dealing with minors and the ideas referring to such work. The author begins by presenting the principles of juvenile proceedings and stresses the importance of the principle of the good of the juvenile. The text then characterises the measures imposed on minors on the basis of fundamental data of court statistics, the structure of which has not changed significantly over the years, according to the author. Witold Klaus lists the following measures: probation supervision, obliging the juvenile to behave in a certain way, or sending them to a juvenile detention centre. The publication is based on the author’s own research, which examined the structure of family court decisions against minors under the age of 13. Referring to the conclusions of the analysis, Klaus emphasises first of all the higher percentage of discontinued or pending cases, the less frequent probation supervision, and decisions to place minors in institutions, which are common for this category of decisions. The author also outlines the problem of a sense of guilt lacking in the parents of minors, who blame the deeds of their children on others during the proceedings and try to defend them under any circumstances. Klaus brings attention to charging the parents with the costs of the proceedings, which, according to him, can be a quasi-measure to encourage a sense of responsibility in the guardians’ for their children’s behaviour. The text also discusses court rulings in follow-up studies aiming to trace the influence of court cases on the further criminal career of juveniles and to analyse the judges’ adjudication. To conclude the paper, the author comments on the effectiveness of measures applied to juveniles by family courts and analyses them based on the objectives of the proceedings. Klaus once again highlights the gap between the observable practice of dealing with juveniles and its underlying assumptions. He suggests necessary changes in the juvenile justice system involving, for instance, building a cooperation network made up of various institutions and introducing prevention programmes based on the findings of criminological research.
References
- Adamik K., Lisiecki M., Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich – próba oceny funkcjonowania niektórych zasad procesowych, „Przegląd Sądowy” 1997, nr 7-8.
- Analiza statystyczna danych o ewidencji spraw i orzecznictwie w sprawach nieletnich za lata 1999–2004, tab. 5 – dane Ministerstwa Sprawiedliwości dostępne w kwietniu 2007 r., http://www.ms.gov.pl/statystyki/2004-stat_nieletni.pdf.
- Bartkowicz Z., Stopień wykolejenia nieletnich w sferze postaw a orzekane względem nich środki [w:] T. Bojarski (red.), Postępowanie z nieletnimi – orzekanie i wykonywanie środków wychowawczych i poprawczych, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1988.
- Batawia S., Strzembosz A., Nieletni przestępcy w świetle badań kryminologicznych i postulaty ustawodawcze, „Państwo i Prawo” 1968, z. 6.
- Beccaria C., O przestępstwach i karach, przeł. E.S. Rappaport, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1959.
- Beijerse J. uit, Swaaningen R. van, The Netherlands: penal-welfarism and risk management [w:] J. Muncie, B. Goldson (red.), Comparative Youth Justice. Critical Issues, SAGE Publications, Thousand Oaks 2006.
- Bojarski T., Podstawowe założenia traktowania nieletnich w świetle ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich oraz aktualnych potrzeb [w:] T. Bojarski, E. Skrętowicz (red.) Teoretyczne i praktyczne problemy stosowania ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2001.
- Czarnecka-Dzialuk B., Nieletni sprawcy czynów karalnych przed sądem rodzinnym. Zagadnienia procesowe, Agencja „Scholar”, Warszawa 1993.
- Czarnecka-Dzialuk B., Ostrihanska Z., Wójcik D., Zasady odpowiedzialności nieletnich wobec kodyfikacji karnej, „Państwo i Prawo” 1998, z. 9−10.
- Dymek E., Opinia psychologiczno-pedagogiczna i jej znaczenie dla rozstrzygnięć w postępowaniu w sprawach nieletnich [w:] J. Stanik, L. Woszczek (red.), Przestępczość nieletnich. Aspekty psychospołeczne i prawne, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2005.
- Frączkiewicz A., Wybrane problemy stosowania przepisów u.p.n. w praktyce V Wydziału Rodzinnego i Nieletnich Sądu Rejonowego w Lublinie [w:] T. Bojarski, E. Skrętowicz (red.), Teoretyczne i praktyczne problemy stosowania ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2001.
- Gaberle A., Korcyl-Wolska M., Komentarz do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, „Arche”, Gdańsk 2002.
- Grčar M., Przestępstwo w ocenie nieletnich, „Zeszyty Naukowe Akademii Spraw Wewnętrznych” 1973, nr 2/3.
- Grześkowiak K., Krukowski A., Patulski W., Warzocha E., Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1984.
- Klaus W., Nieletni sprawcy czynów zabronionych poniżej 13 lat a reakcja wymiaru sprawiedliwości – doniesienie z badań [w:] T. Dukiet-Nagórska (red.), Zagadnienia współczesnej polityki kryminalnej, Wydawnictwo „Sto”, Bielsko-Biała 2006.
- Kołakowska-Przełomiec H., Wójcik D., Selekcja nieletnich przestępców w sądach rodzinnych, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław−Warszawa−Kraków−Gdańsk−Łódź 1990.
- Kołakowska-Przełomiec H., Wójcik D., Umorzenia spraw karnych nieletnich przestępców w sądach rodzinnych [w:] B. Kowalska-Ehrlich, S. Walczak (red.), Prawne i pedagogiczne aspekty resocjalizacji nieletnich, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992.
- Kołakowska-Przełomiec H., Zagadnienie profilaktyki przestępczości nieletnich w świetle badań kryminologicznych, „Studia Prawnicze” 1972, z. 34.
- Konarska-Wrzosek V., System postępowania z nieletnimi po nowelizacji [w:] T. Bojarski, E. Skrętowicz (red.), Teoretyczne i praktyczne problemy stosowania ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2001.
- Korcyl-Wolska M., Niektóre aspekty polityki karnej w postępowaniu z nieletnimi [w:] S. Waltoś (red.), Proces karny a polityka karna, „Exartim”, Kraków 1991.
- Korcyl-Wolska M., Postępowanie w sprawach nieletnich w Polsce, Zakamycze, Kraków 2001.
- Kowalska-Ehrlich B., System postępowania z młodzieżą nieprzystosowaną społeczne w Polsce [w:] B. Kowalska-Ehrlich, S. Walczak (red.), Prawne i pedagogiczne aspekty resocjalizacji nieletnich, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992.
- Kusztal J., Optymalny model postępowania w sprawach nieletnich [w:] J. Stanik, L. Woszczek (red.), Przestępczość nieletnich. Aspekty psychospołeczne i prawne, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2005.
- Lelental S., Maliszewska H., Zakres orzekania środków przewidzianych przez ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich [w:] T. Bojarski, E. Skrętowicz (red.), Teoretyczne i praktyczne problemy stosowania ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2001.
- McAra L., McVie S., Youth justice? The impact of system contact on patterns of desistance from offending, „European Journal of Criminology” 2007, t. 4, nr 3.
- McAra L., Welfare in crisis? Key developments in Scottish youth justice [w:] J. Muncie, B. Goldson (red.), Comparative Youth Justice: Critical Issues, SAGE Publications, Thousand Oaks 2006.
- Michalska-Warias A., Struktura środków wychowawczych i poprawczych orzekanych wobec nieletnich w latach 90. XX wieku, „Studia Iuridica Lublinensia” 2004, t. 3.
- Mogilnicki A., Dziecko i przestępstwo, Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa 1925.
- Muncie J., A new deal for youth? Early intervention and correctionalism [w:] G. Huges, E. McLaughlin, J. Muncie (red.), Crime Prevention and Community Safety, SAGE Publications, Thousand Oaks 2002.
- Muncie J., Youth & Crime, SAGE Publications, Thousand Oaks 2004.
- Ostrihanska Z., Nieprzystosowanie społeczne młodzieży a sprawy w sądzie rodzinnym, „Studia Prawnicze” 1988, z. 1-2, s. 93-106.
- Ostrihanska Z., Wójcik D., Karalność uczniów nieprzystosowanych społecznie, „Archiwum Kryminologii” 1984, t. XI, s. 143-166, https://doi.org/10.7420/AK1984D.
- Ostrihanska Z., Wychowawcze aspekty postępowania w sądzie dla nieletnich [w:] A. Dębiński, A. Grześkowiak, K. Wiak (red.), Ius et Lex. Księga jubileuszowa ku czci Profesora Adama Strzembosza, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2002.
- Potocka W., Proces socjalizacji dziecka z rodziny z nadzorem kuratorskim w środowisku szkolnym [w:] G. Olszewska-Baka (red.), Działalność profilaktyczna i resocjalizacyjna sądów rodzinnych (w świetle nowej ustawy dla nieletnich), Centralny Program Badań Podstawowych, Białystok 1990.
- Skrętowicz E., Kierasińska A., Wpływ opinii Rodzinnego Ośrodka Diagnostyczno-Konsultacyjnego na zastosowanie przez sąd rodzinny środka wychowawczego lub poprawczego (próba wstępnej oceny) [w:] T. Bojarski (red.), Postępowanie z nieletnimi – orzekanie i wykonywanie środków wychowawczych i poprawczych, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1988.
- Stachowiak S., Uczestnicy postępowania karnego w sprawach nieletnich w świetle badań aktowych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1979, z. 3.
- Stańdo-Kawecka B., Rozmiary i struktura dewiacyjnych zachowań młodzieży [w:] A. Gaberle (red.), Przestępczość i zachowania dewiacyjne dzieci i młodzieży w Krakowie, Zakamycze, Kraków 2001.
- Stephenson M., Giller H., Brown S., Effective Practice in Youth Justice, Willan Publishing, Portland 2007.
- Stępniak P., Przebieg i wykonywanie środków wychowawczo- poprawczych oraz dalsza sytuacja nieletnich. Efekty resocjalizacji [w:] G. Olszewska-Baka (red.), Działalność profilaktyczna i resocjalizacyjna sądów rodzinnych (w świetle nowej ustawy dla nieletnich), Centralny Program Badań Podstawowych, Białystok 1990.
- Stępniak P., Wymiar sprawiedliwości i praca socjalna w krajach Europy Zachodniej, Polski Dom Wydawniczy „Ławica”, Poznań 1998.
- Strzembosz A., Polskie sądy rodzinne w świetle badań empirycznych, „Archiwum Kryminologii” 1984, t. XI, s. 167-225, https://doi.org/10.7420/AK1984E.
- Strzembosz A., Postępowanie w sprawach nieletnich w prawie polskim, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1984.
- Strzembosz A., Rozmiary przestępczości wśród dawnych podopiecznych sądu opiekuńczego – dzieci rodziców z ograniczoną władzą rodzicielską, „Archiwum Kryminologii” 1982, t. VIII−IX, s. 271-290, https://doi.org/10.7420/AK1982F.
- Strzembosz A., Rozmiary recydywy nieletnich w świetle badania akt spraw umorzonych, „Państwo i Prawo” 1967, z. 8/9.
- Strzembosz A., Rozmiary recydywy u nieletnich podsądnych sprawców kradzieży, „Archiwum Kryminologii” 1974, t. VI, s. 140-155, https://doi.org/10.7420/AK1974H.
- Strzembosz A., Zapobieganie niedostosowaniu społecznemu dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1979.
- Tracy P.E., Kempf-Leonard K., Continuity and Discontinuity in Criminal Careers, Plenum Press, New York 1996.
- Tyszkiewicz L., Kryminologiczna charakterystyka nieletnich przestępców a skuteczność stosowanych do nich środków wychowawczych [w:] B. Kowalska-Ehrlich, S. Walczak (red.), Prawne i pedagogiczne aspekty resocjalizacji nieletnich, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1992.
- Wierzbicki P., Skuteczność środków wychowawczych i poprawczych stosowanych przez sądy w postępowaniu karnym do nieletnich z terenu Warszawy, „Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego” 1974, nr 1.
- Woźniakowska D., Reakcja wymiaru sprawiedliwości na przestępczość nieletnich dziewcząt [w:] I. Pospiszyl, R. Szczepanik (red.), Zachowania dewiacyjne dziewcząt i kobiet, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna, Łódź 2007.
- Wójcik D., Praca kuratora dla nieletnich w opinii sędziów sądów rodzinnych i kuratorów społecznych, „Archiwum Kryminologii” 1988, t. XV, s. 203-249, https://doi.org/10.7420/AK1988E.
- Żabczyńska E., Przestępczość dzieci. Etiologia i rozwój, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983.
